Bufer sistemalar va ularning ahamiyati. Reja: Kirish

Bufer sistemalar haqida tushuncha 
Analitik kimyoda ayrim tajribalarni, ayniqsa, tekshiriladigan 
eritmadan ionlarni cho’ktirishda, eritmadagi vodorod ionlari 
konsentrasiyasi aniq va doimiy bo’lishi kerak. Shuning uchun analiz 
jarayoni [H
+
] ionlari konsentrasiyasini doimiy saqlab turuvchi bufer 
sistemalar (boshqaruvchilar) ishlatiladi. Eritma suyultirilganda yoki 
eritmaga oz miqdorda kuchli kislota (yoki ishqor) qo’shilganda ham pH 

---

qiymati o’zgarmaydigan kuchsiz kislota va uning tuzidan yoki kuchsiz 
asos va uning tuzi aralashmalaridan, shuningdek ko’p asosli kislota tuzlari 
aralashmalaridan 
iborat 
bo’lgan 
sistemalar 
bufer 
sistemalar 
deyiladi. 
Bufer sistemalar (inglizcha buffer – “buf” so’zidan olingan 
bo’lib, zarbani yengillash degan ma’noni bildiradi).
Bufer sistemalarga 
quyidagi aralashmalar kiradi: 
HCOONa + HCOOH, 
CH
3
COOH + CH
3
COONa, 
NH
4
OH + NH
4
Cl, 
Na
2
HPO
4
 + NaH
2
PO
4
va boshqalar. 
Bufer sistemalarning bufer ta`siri qo’shiladigan kislota yoki 
ishqorni Н
+
yoki ОН
-
ionlarini bog’lab, kuchsiz elektrolit hosil qilishiga 
asoslangan.
Bufer sistemalar bufer sig’imi bilan harakterlanadi. Bufer 
sistemaning pH ini ko’pi bilan bir-birlikka o’zgartirish uchun unga 
qo’shish mumkin bo’lgan muayyan konsentrasiyali (mol/l yoki g-ekv/l 
bilan ifodalangan) kuchli kislota yoki ishqorning eng ko’p miqdori bufer 
sig’imi deyiladi. 

---