Burchaklar metodi

Mashg`ulotlarimizdan birida qatnashuvchilarni quyidagi yo`l bilan

guruhlarga ajratdik. Bu usul ham mozaika deb nomlanadi. Faqat rasmlar emas balki harflarni (bo`g`inni) birlashtirib fanga doir so`z (tushuncha, atama) tuzib birlashishlari kerak. Fizika faniga oid (Atom bo`limi. 9 sinf) quyidagi so`zlar qismlarga ajratildi.


A

T

O

M

1. Atom

D

R

O

Ya

2. Yadro

P

R

O

O

N

T
3. Proton


E

T

R

O

N

L

E

K

4. Elektron

E

Y

T

R

O

N

N

5. Neytron

R

E

Z

E

R

F

O

R

D

6. Rezerford

T

O

M

S

O

N
7. Tomson
Kartochkalar aralashtirilib teskari qo`yildi.Qatnashuvchilar kartochkalarni olib bir-birlarini topib 1 guruh bo`lib o`tirdilar. Ularga 3 daqiqa vaqt berildi taqdimotni qanday o`tkazishni maslahat qilish uchun.

Sonlar ketma-ketligi usuli.

Guruhga ajratishning yana bir yo`li bu tug`ilgan kun bilan saflanishga taklif etishdir. Tug`ilgan oy e`tiborga olinmaydi.

Trener (o`qituvchi) sanaydi (1-31 gacha).

Bir xil sanada tug`ilganlar ketma - ket turadilar. qatnashuvchilar soniga qarab, guruhda qatnashuvchilarni sonini nechta qilishni mo`ljallaganingizga ko`ra qatnashuvchilarga faniga qarab termin atama aytish taklif etiladi. Yuqorida yozilgandek guruh hosil qilinadi.

O’quvchilarni guruhlarga ajratishning

“Natural son” usuli.

Bu usulda o’quvchilar fizika xonasiga kiraverishlarida savollar yozilgan kartochkalar tarqatiladi. Sinf xonasidagi 7 ta partasida sonlar yozilgan kattaroq kartochkalar bo’ladi O’quvchilar savollarga javob topishda sonlardan birini tanlashlari zarur bo’ladi.

1. 
   Yetti o’lchab ........kes. (bir)
   
2. 
   ........yigitga yetmish hunar oz. (bir)
   
3. 
   Vodorodning yadrosida ......ta proton mavjud. Proton musbat zaryadlangan zarracha.. (bir)
   
4. 
   O’zbekiston o’z mustaqilligini nishonlaydigan sana ....inchi sentyabr. (bir)
   
5. 
   Suvning zichligi ......g/sm³. ga teng. (bir)
   
6. 
   100 g ...... nyutonga teng.. (bir)
   
7. 
   Har qanday kondensator izolyator(dialektrik) bilan ajratilgan........ o’tkazgichdan iborat.(ikki
   

8. ........tomoni sferik sirt bilan chegaralangan jismga linza deyiladi? (ikki)

9. Buyumning tasvirini hosil qilish uchun nechta nurdan foydalanamiz? (ikki)

10. Magnitning ........qutbi bo’ladi, shimoliy va janubiy. (ikki)

11. Kislorod molekulasi ..........atomdan iborat? (ikki)

12. Yer sharining magnit maydon qutblari nechta? (ikki)

13. Yer nechanchi sayyora? (uchinchi)

14. Sanoq soni nomiga “......moq” qo’shimchasi qo’shilsa “parvoz qilmoq” ma’nosini beruvchi so’z kelib chiqadi.(uchmoq)

15. Moddiy nuqtaning koordinatalari x,y,z ga teng bo’lgan. Moddiy nuqta necha o’lchamli fazoda o’rganilmoqda.(uch o’lchamli)

16. Suv molekulasi .........ta atomdan iborat. (uch)

17. Nyutonning nechanchi qonuni quyidagicha ta’riflanadi?

“Jismlar o’zaro bir-biriga teng ,lekin qarama-qarshi yo’nalgan kuchlar bilan ta’sirlashadilar.”(uchinchi)

18. “Tok” so’zida .........ta harf bor.(uch)

19. Sanoq soni bilan boshlanadigan Qoraqalpoqistondagi shahar nomi. (To’rtko’l)

20 . Yerning ........ta geografik qutbi bor.(4)

21. Ikkining kvadrati......(4)

22. To’rtburchakning ........ta tomoni bor.(4)

23. He(geliy) elementining atom massasi ......,0026 ga teng.(4)

24. Be(Berilliy)ning atom nomeri ........ga teng.(4)

25. Sanoq soni bilan boshlanadigan qozoqlarning yaxshi ko’rgan taomi.(beshbarmoq)

26. Alisher Navoiyning “Xamsa” asari ......ta dostondan tashkil topgan.(5)

27. Sanoq soniga “...ik” qo’shimchasi qo’shilganda chaqaloqning belanchagi nomi kelib chiqadi.(5)

28. Abu Bakr Ar- Roziy 86.... – 92... yillarda yashab ijod qilgan.(nuqtalar o’rniga 5 soni qo’yiladi.)

29. Kislorodning atom massasi ..., 9994 ga teng.( 5)

30. B (Bor) kimyoviy elementining atom nomeri .....ga teng.(5)

Oylar ketma-ketligi usuli.

Guruhga ajratishning yo`llaridan biri tug`ilgan oy bilan saflanishdir. Bunda tug`ilgan kun e`tiborga olinmaydi. Trener (o`qituvchi) tug`ilgan oylarni aytadi.

1. Yanvar 7. Iyul

2. Fevral 8. Avgust

3. Mart 9. Sentyabr

4. Aprel 10. Oktyabr

5. May 11. Noyabr

6. Iyun 12. Dekabr

Bir xil oyda tug`ilganlar ketma - ket turadilar. qatnashuvchilar soni va guruhni nechta kishidan qilishni mo`ljallaganingizga qarab fanga mos terminli atama aytish taklif etiladi. Jarayon yuqorida yozilganday davom etadi.

Fasllar ketma-ketligi usuli.

Guruh qilishning yo`llaridan biri qaysi faslda tug`ilganiga qarab - saflanishni taklif etishdir. O’qituvchi (trener) fasllarni ketma- ket qish, bahor, yoz, kuz deb ataydi. Qatnashuvchilar qishda tugilgan bo`lsalar birinchi bo`lib chiqadilar va ketma - ket turadilar. Agar bahorda tug`ilgan bo`lsalar ikkinchi bo`lib chiqadilar va hokazo jarayon davom etadi.

Keyingi qadamda fanga qarab, sinfga qarab, o`tilgan mavzularga mos termin atama aytish taklif etiladi. Keyingi qadamda nomlariga qarab 1 guruhga birlashadilar. Taqdimotni tayyorlash uchun 3 daqiqa vaqt beriladi.

Spektrlar usuli.

Guruhlar hosil qilish uchun kartochkalar tayyorlandi. 5 tadan kartochkalarga umumiy soni 35 ta 7 xil spektr yozib chiqildi.

1. Binafsha 2. Ko`k 3. Havo rang 4. Yashil

5. Sariq 6. To`qsariq 7. Qizil

35 ta kartochkadan 5 ta kartochkaga binafsha, 5 tasiga ko`k, 5 tasiga havo rang, 5 tasiga yashil, 5 tasiga sariq, 5 tasiga to`qsariq, 5 tasiga qizil yozilgan. Bu kartochkalar aralashtiriladi va teskari holatda qo`yiladi. Qo`ng`iroq chalinishi bilan qatnashuvchilarga 1 tadan kartochkalardan olish taklif etiladi. Bir xil nom atrofida birlashish taklif etiladi. qatnashuvchilar binafshadan qizilgacha nomli guruhga birlashib o`tiradilar. Taqdimot o`tkazishga tayyorgarlik ko`rish uchun 3 daqiqa vaqt beriladi. Bunday guruhga bo`linishni "Yorug`lik dispersiyasi" mavzusini o`tishda qo`llash mumkin.