Buxgalteriya balansining mazmuni va ahamiyati

Buxgalteriya balansining mazmuni va mohiyati
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona raxbariyati va kolaversa, korxona faoliyatidan manfaatdor. Bulgan shaxslar xam ushbu korxona xujalik faoliyati, uning mulki tugrisidagi ma`lumotga kizikadilar. Bunda, korxona mulki va ularning manbasi katta axamiyat kasb etadi.
Mamlakatimizda amal qilinayotgan xisob va xisobot tugrisidagi konunlarga muvofik bundan ma`lumotlar jamlanmaxolida va pul kursatkichlari buyicha ma`lum sanaga takdim etilishi kerak. Ushbu ma`lumotlardan korxona mablaglari tarkibi va ularning manbasi urganishuchun ma`lum iqtisodiy ma`noda guruxlash zarur. Bu jarayon buxalteriya balansini tuzish deb ataladi.
Buxgalteriya balansi - bu korxona mablaglari va ularning manbasi ma`lum sanaga pul birliklarida guruxlash usulidir. U buxgalteriya xisobi uslubiyatining asosiy usullaridan biri xisobladi.
Balans suzi ikkita lotin suzlaridan iborat bulib, "bis" -ikki karra (marta) va "lanx" -tarozi pallasi, ya`ni muvozanat xolida turgan ikkita tarozi pallasi anglatadi.
Buxgalteriya balansi ikki kismdan iborat jadval kurinishdan iboratdir. Uning chap kismi aktiv deb nomlanadi va unda fakatgina xujalik mablaglari aks ettiriladi, ung tomoni esa passiv deb nomlanib, unda korxona xujalik mablaglarining manbasi va korxona majburiyatlari aks ettiriladi.
Aktiv suzi xam lotin tilidan tarjima qilingan bulib, "faol, xarakatda" degan ma`noni anglatadi. Korxona balansi aktiv kismi ikki bulimdan iborat. bulib kuyidagi:
birinchi bulim "Uzok muddatli aktivlar"
ikkinchi bulim "Aylanma mablaglar".
Balansning ung tomoni passiv deb, nomlanib lotincha passive "xarakatsiz" degan ma`noni anglatadi. U xam aktiv singari ikkita bulimdan iborat bulib kuyidagi:
Birinchi bulim "Uzlik mablaglari manbasi"
Ikkinchi bulim "Majburiyatlar"ni uz ichiga oladi.
Buxgalteriya balansining asosiy xususiyatlaridan biri- bu aktiv va passiv kismlari moddalari buyicha summaning bir-biriga uzaro tengligidir. Bu tenglik korxona balansining aktiv va passiv kismlarida bir xil xajmdagi mablaglarni xar xil kurinishda, ya`ni aktiv tomonda mablaglar turlari buyicha va passiv tomonda esa manbalar buyicha aks ettirilganligini anglatadi. Bunda aktiv va passiv kismlarining umumiy summalari xam balans suzi bilan ifodalanadi.
Buxgalteriya balansining chizma kurinishi kuyidagi shaklga ega: