Buxoro davlat pedagogika instituti n. A. Baxriyeva umumiy psixologiya

Savdo psixologiyasi – jamiyatdagi - tijoratning psixologik shart-
sharoitlari, ehtiyojning individual, yoshga, jinsga oid xususiyatlarini, 
xaridorga xizmat ko‘rsatishning psixologik omillarini aniqlaydi. Bu 
sohadan ajrab chiqqan, modalar psixologiyasi inson didi va uning 
xulqda aks etishi kabi qator masalalarni o‘rganadi; 
Tibbiyot psixologiyasi bemorning xulq-atvori va vrach 
faoliyatining psixologik tomonlarini o‘rganadi. Yuridik psixologiya 
huquq sistemasini amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan psixologik 
masalalarni qarab chiqadi.
Bu fan ham o‘z navbatida quyidagilarga bo‘linadi: 
1) Neyropsixologiya — bu bosh miya nervlari faoliyati asosida 
vujudga keladigan psixologik holatlarni o‘rganadi. 
2) Psixofarmakologiya — bu turli dorilarning inson psixik 
faoliyatiga ta’sirini o ‘rganadi. 
3) Psixoterapiya — bu kasallarni davolashda psixologik ta’sir 
qilishdan foydalanish yo‘llarini o ‘rganadi. 
Sport psixologiyasi – sportchilar shaxsi va faoliyatining 
psixologik xususiyatlarini, ularni psixologik jihatdan tayyorlashning 
shart-sharoitlari va vositalarini, sportchilarning qanchalik mashq 
qilganliklari va o‘zlarini safarbar qilishga qanchalik tayyor 
ekanliklarini ko‘rsatuvchi psixologik parametrlarni (ulchovlarni), 
musobaqalarni tashkil qilish va o‘tkazish bilan bog‘liq bo‘lgan 
psixologik faktorlarni qarab chiqadi.
Ijtimoiy psixologiyaning predmeti jamoada odamlarning o‘zaro 
munosabatlari jarayonida yuzaga keladigan psixik hodisalarni 
o‘rganishdan iborat.
Umumiy psixologiyaning tadqiqot metodlari. Har qanday fan 
agarda u, bir tomondan, olimlar tomonidan ko‘rsatilgan nazariy 
g‘oyalar, ikkinchi tomondan, yetarli darajada obyektiv, ushbu 
g‘oyalarni tekshirishga imkon beradigan aniq va ishonchli metodlar 
yordamida bosqichma-bosqich rivojlanadi. 
Psixologiyada chinakam ilmiy bilimga ega bo‘lmoq uchun 
psixikani tekshirish metodlarini bilish va shu metodlardan foydalana 
bilish kerak. Har bir pedagog kishilar psixikasini tekshirish uchun 
loaqal eng oddiy usullarni bilishi lozim. 

---

11 
Har bir fan kabi psixologiya ham psixik (ruhiy) hayot hodisalarini 
chinakamiga ilmiy asosda bilib olish uchun quyidagi talablarga amal 
qilish lozim: 
Tekshiriladigan har bir psixik hodisaga boshqa hodisalar bilan 
bog‘langan deb qaralishi zarur.
Har bir psixik hodisa va umuman shaxs vujudga kelish, taraqqiy 
etish va o‘zgarish jarayonida ko‘zdan kechirilishi zarur.
Psixik 
hayot 
hodisalarini 
ularni 
taraqqiyot 
jarayonidan 
o‘rganganda miqdor o‘zgarishlarining sifat o‘zgarishlariga o‘tishini va 
bir sifat holatining ikkinchi sifat holatiga o‘tishini ko‘zdan kechirmoq 
kerak. Quyida psixologiyaning ilmiy tadqiqot metodlari tahlilini 
keltiramiz: