Buxoro davlat universiteti axborot texnalogiyalar fakulteti 1-pm-22 guruh talabasi akbarova mehrangizning malakaviy amaliyotdan mustaqil ishi

9-5 IQTS IM-22 GURUH TALABASI ZARIPOV YASHINNING LOGISTIKA FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI

Logistikada asosiy oqimlar. Moddiy oqimlar.

Reja:
• 1. Logistika nima?
• 2. Hozirgi davrda logistika tutgan o’rni.
• 3. Logistika takomillashuvining bosqichlari.
Logistika — moddiy va axborot oqimlarini, ularning birinchi manbayidan to oxirgi iste’molchigacha bo’lgan harakatini boshqarish, nazorat qilish, rejalashtirish va tashkil etish to‘g‘risidagi fandir. Logistikani o‘rganish obyekti moddiy va unga tegishli moliyaviy, axborot oqimlaridir.
Rossiyada 1995-yiida nashr etilgan logistika bo'yicha ilmiy kig'atda logistikaga quyidagicha tasnif berilgan: «Logistika — ishlab chiqarish korxonasigacha xomashyo va materiallarni yetkazib berish, xomashyo, materiallarni. yarimtayyor mahsulotlarni qayta ishlash, tayyor mahsulotni iste’molchigacha yetkazib berish hamda zarur ma’lumotni qayta ishlash, saqlash vajo‘natish jarayonida bajariladigan tashish, saqlash hamda boshqa moddiy va nomoddiy operatsiyalami boshqarish va nazorat qilish to‘g‘risidagi fandir».
Hozirgi davrda logistika tutgan o’rnining oshishi, birinchi navbatda, iqtisodiy sabablarga bog‘liq. Sanoat ishlab chiqarish hajmining oshishi va milliy hamda jahon xoljaligi aloqalarining kengayishi bozor sohasidagi xarajatlarning kamaytiriiishiga ko‘proq e’tibor qaratilishini talab etmoqda. G ‘arb mamlaktlarida xomashyoning birinchi manbayidan to oxirgi iste’molchigacha bo‘lgan mahsulot harakat vaqtining 93%i uning moddiy texnik ta’minotining turii kanallaridan o'tishiga to‘g‘ri keladi.
Tovar ishlab chiqarilishi umumiy vaqtning atigi 2%ini oladi, transportirovka esa — 5%ini. Bu esa mamlakatlarda 14 tovar harakatining mahsulotdagi ulushi milliy daromadning 20% dan onig'ini tashkil etadi. Tovar harakatining strukturasida xomashyo, materiallar, yarimtayyor mahsulotlar va tayyor mahsulotlarni saqlashga ketadigan xarajatlar 44% ni, omborga joylashtirish va dispetcherlash — 16% ni, magistral va texnologik tashish — 23 va 9% ni tashkil etadi. Qolgan 8% ni tayyor mahsulotni sotishga ketadigan xarajatlar tashkil etadi1
. Logistikaning rivojlanishi, birinchi navbatda, tovar harakati bilan bogMiq boMgan vaqtinchalik va pul xarajatlarini kamaytirishga intilish bilan bog’liq.
Shu bilan birga, logistikaga bo’lgan qiziqishning ortishi quyidagi omillarga bogMiq
— savdo bozoridan iste’molchi bozoriga o‘tish, bunda iste’molchilar ehtiyoji ishlab chiqarish dasturlarini ishlab chiqishda asos boMadi va tovar harakati tizimining yaratilish zaruriyatini asoslab beradi; — ishlab chiqarish va sotish faoliyatini tashkil etishning logistik asoslarini qoMlavotgan korxonalaming raqobatbardoshligini ta’minlash; — logistika tizimida texnik rivojlanish yutuqlarini ishlatish uchun obyektiv imkoniyatlar yaratish
— amallarni o‘rganishning yangi uslub va nazariyalarini ishlab chiqish, masalan, logistika jarayonlarini optimallashtirish uchun asos boMgan tizimlar nazariyasi va kompromisslar nazariyasi. Logistika takomillashuvining 3 bosqichi ajratiladi.
Birinchi bosqich — XX asrning 60-yillari — ombor xo‘jaligining transport bilan integratsiyalashuvi hamda ulami ishlatishda birbiriga moslashtirish bilan xarakterlanadi. Bu bosqichda faqat yuklash-tushirish amallari bilan bogMiq boMgan transport bilan ombor yaqin o‘zaro aloqalarga ega bo’la boshlaydi
Shu yo‘l bilan xaridorlarga xizmat ko‘rsatish sifatini boshqarish, moslamalarning ishlash samaradorligini oshirish imkoniyati vujudga keladi.Ikkinchi bosqich — XX asming 80-yillari boshiga to‘g‘ri keladi. Omborga joylashtirish va transport ishlarining o‘zaro hamjihatligiga ishlab chiqarishni rejalashtirish qo‘shila boshlavdi. Ishlab chiqarish sexi, transport va omborlar bir butun mexanizm sifatida ishlashni boshJaydi.
Uchinchi bosqich XX asrning 80-yillari o'rtalariga to‘g‘ri keladi va material o'tkazuvchi tarmoq hamma bo'ginlarining integratsiyalashuvi bilan xarakterlanadi. Logistika konsepsiyasining asosi bo'lgan integratsiyalashuv zaruriyatini, ta’minot, ishlab chiqarish va taqsimot bo‘g‘inlarining ko‘pchilik qatnashchilari tan ola boshJaydi. Moddiy va axborot oqimlarining tez o‘tishini ta’minlash va mahsulotning xomashyoning birinchi manbayidan to oxirgi iste’molchigacha harakatining hamma bosqichlari monitoringini amalga oshirish imkonini beruvchi zamonaviy kommunikatsiya texnologiyalari vujudga keladi.
Xulosa:
Ma’Iumki moddiy oqimlar birlamchi xomashyo manbaidan oxirga iste’molchiga zarur bo‘lgan tovar ko‘rinishida yetib borgunicha bir qancha ishlab chiqarish zvenolaridan o‘tadi. Bu bosqichlarda moddiy oqimlarni boshqarish ishlab chiqarish logistikasi deb ataladi. Ishlab chiqarish logistikasining asosiy maqsadi moddiy oqimlarni korxonaning ishlab chiqarish uchastkalarida ishlov berib tayyor mahsulotga aylanishida unga sarflanadigan xarajatlarni kamaytirish va mahsulot sifatini ta’minlashdir. ,
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
• 1.Butayev Sh.A., Mirzaahmedov В.М., Jo‘rayev M.N., Do‘rmanov A.Sh., Bahodirov B. «Tashish jarayonlarini modellashtirish va optimallashtirish», Toshkent, 0 ‘zR Fanlar akademiyasi, «Fan» nashriyoti, 2009.
• 2. Butayev Sh.A., Sidicnazarov Q.M., Murodov A.S., Qo‘ziyev A.U. «Logistika» (Yetkazib berish zanjirida oqimlami boshqarish). Monografiya. Т.: «EXTREMU
• 3.Qulmuxamedov J.R. va boshqalar. «Avtotransport vositalarida yo‘lovchilarni tashishni tashkil etish», Т.: 2011.
• 4. Миротин Л.Б., Ташбуев Н.Э. и др. «Транспортная логистика», М., Брандес, 1996, 5 M-PRESS» nashriyoti, 2012.