Buxoro davlat universiteti samadova sarvinoz samad qizi

Milliy g‘oya va ma’naviyat ta’limida shaxs manfaatlari 
ustuvorligi 
Milliy g'oya va ma’naviyat asoslari turkumiga kiruvchi fanlarni 
o‘qitishda shaxs xususiyatlarini hisobga olish zaruriyatini 
tushunishdan oldin shaxs tushunchasi, uning manfaatlari va erkinligi 
ning mazmun va mohiyatini anglash kerak bo‘ladi.
SHAXS - alohida kishi, ijtimoiy-axloqiy mohiyatni o‘zida 
mujassamlashtirgan individ. Bu tushuncha barcha ijtimoiy-gumanitar 
fanlarda o‘z predmeti nuqtai nazaridan ishlatiladi. Shaxs haqida xilma-xil 
talqinlar bor. Shaxs – biofiziologik, ijtimoiy, ma’naviy, axloqiy va 
estetik fazilat va xislatlarning yaxlit bir butunlikka aylanishi hamda 
munosabatlar tizimi bilan qamrab olinishidir. Shaxsning shakllanishida 
quyidagi omillar qatnashadi: 1) biologik (nasl); 2) tabiiy muhit; 3) 
madaniy muhit; 4) ijtimoiy tajriba; 5) odamlar bilan munosabat. 
Shaxsning biofiziologik jihati ovqatlanish, joylashish, jinsiy aloqalarga 
kirishish, bola tug‘ilishi kabi individual faoliyati bilann bog‘liq 
hodisalardir. Shaxsning shakllanishiga tabiiy aloqador buyum va 
aloqalar olami fizik muhit deb ataladi. Shaxs madaniylashgan jonzot; 
ijtimoiy-tarixiy tajribaga ega bo‘lgan muayyan avlod vakili; odamlararo 
munosabatlar subekti bo‘lishi ham mumkin. Bu uch omil ham shaxs 
hayoti va faoliyatida muhim ahamiyat kasb etadi
1
. 
1
Ma`naviyat asosiy tushunchalar izohli lug`ati. T.: “G`afur G`ulom”nashriyoti. 2013 yil. 362 
bet. 

---

39 
Shaxs fenomeni inson olamining butun murakkabliklarini o‘zida 
mujassam etadi. Uni har tomonlama o‘rganish maqsadida turli 
davrlarda tadqiqot olib borilgan. Ayniqsa, Sharqda u yuksak axloqiy-
ma’naviy meyorlar orqali tushunilgan va oliy xilqat, bebaho qadriyat 
deb hisoblangan. Inson shaxs sifatida komillikka intiladi, hayot 
mazmunini boyitadi, shu asosda kishilik jamiyatining go‘zal va 
farovon bo‘lishiga ehtiyoj sezadi. 
Shaxsning hayot tarzi bevosita jamiyat hayotiga daxldor va 
hayot ne’matlaridan to‘la foydalanishga haqli. Shaxs tushunchasi 
inson tushunchasining yuksak ko‘rinishi, oliy maqomidir. Har qanday 
odam tabiiy mavjudligi, yashash huquqi va hayot qadriyatiga ega 
bo‘lgan jonzotdir. Biroq u hamma vaqt ham to‘la-qonli shaxs bo‘lib 
yetilmasligi mumkin.