Buxoro davlat universiteti
Tadqiqot natijalarining
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ish tuzilishi va tarkibi.
- I- BO`LIM. ADABIYOTLAR SHARHI 1. Pardozlashda gazlamalarni bo`yashga va gul bosishga tayyorlash
- 1.1.2. Quyultiruvchilarning sinflanishi va ularning xususiyatlari
- 1.2.Faol bo’yoqlar, kimyoviy tuzilishi, xossalari va qo’llash usullarining xususiyatlari
|
Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati va tadbiqi: O`zbekistanda yengil sanoat tovarlariga bo`lgan aholi ehtiyojini nafaqat hajm va assortiment jihatidan, balki tovarlarining sifati bo`yicha ham qondirish dolzarb muammodir. Ish tuzilishi va tarkibi. Bitiruv ishi 3 qismdan, kirish, umumiy xulosadan, adabiyot sharhi, uslubiy, tajribaviy qismlardan iborat. Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxatida 63 ta manba muhokama qilindi. Umumiy ishning hajmi 86 betdan iborat, 5 ta rasm, 13 ta jadvalda tajribaviy qism natijalari keltirilgan.
13 I- BO`LIM. ADABIYOTLAR SHARHI 1. Pardozlashda gazlamalarni bo`yashga va gul bosishga tayyorlash Hozirgi davrda assortimentlarni aralash tolali matolardan ko`paytirish va ular miqdorini kengaytirish keng yo`lga qo`yilgan. Aralash tolali matolarni keng miqyosda ishlatilishi, ularni pardozlashga tayyorlashning maxsus usullarini ishlab chiqarishni taqoza etadi.[4] Aralash tolali matolarni pardozlashga tayyorlashda aralash tolali mato tarkibidagi tolaning xossalariga e`tibor berishimiz kerak. Bizga ma`lumki, to`qimachilik materiallarini bo`yashga va gul bosishga tayyorlashdan maqsad, tola tarkibidagi tabiiy iflosliklarni, yordamchi moddalarni (shlixta, yelimsimon moddalar) yo`qotishdan, ularga yetarli bo`lgan kapillyarlik va oqlik berishdan iborat.[5-6] Yaponiyalik mutaxasislar aralash tolali matolarni ham ishqoriy, ham kislotali muhitda oqartirish mumkin degan xulosaga keldi [7]. Bu usulning mohiyati shundan iboratki, oqartirish avval kuchsiz kislotali muhitda pH=5-7, polifosfor kislotasi ishtirokida boradi. Shuningdek polifosfor kislotasidan tashqari 100% li H 2 O
ning 10 g/l kontsentratsiyali eritmasi ishlatiladi. Ishlov vaqti 10-30 minut davom etadi. So`ng oqartirish vannasiga pH=9,5-11 bo`lgunga qadar ishqoriy agent qo`shiladi. T-100 0 C, ishlov vaqti 30 minut. Bunday oqartirish usuli orqali biz H 2 O 2 ni
tejashimiz mumkin.[8] Yana bir zamonaviy keng qo`llaniladigan usullardan biri, to`qimachilik materiallarini pardozlashga tayyorlash jarayonida yuqori energiya manbalaridan foydalanishdir. Bu usul bir bosqichli usul hisoblanadi [9]. Oksidlovchilarni fotokimyoviy aktivlash yoki peroksidli vannalarni ultratovush bilan aktivlash natijasida yuqori sifatli oqlikka erishish mumkin [7-10]. Oksidlovchilar sifatida peroksidli birikmalar, o`zida xlor tutgan oqartiruvchilar va xlordan foydalanish mumkin. Ultrabinafsha nurlanish oqartiruvchi moddani parchalanish jarayonini tezlashtiradi. Bu esa
14 oqartirish jarayonini tezlashtiradi. Matoning oqligi 0,1-0,3 daqiqada 80- 82% ga yetadi.
Gul bosishning bo`yashdan farqi shuki, bo’yashda bo`yovchi modda mato yuzasining ayrim qismlariga gul sifatida tushiriladi. Gul bosish jihozlari, jarayon sharoitlari, bo’yovchi modda tarkibi murakkabroq bo’lsa ham, lekin fizik- kimyoviy qonuniyatlar xuddi bo`yashdagidek o`tadi. Matoga gul tushiruvchi aralashma bo`yoq deb ataladi va bo`yash eritmasidan o`zining quyuqligi bilan farq qiladi. Gul bosish bo`yog’i tarkibiga: bo`yovchi modda, quyultiruvchi va yordamchi moddalar kiradi. Bo`yovchi moddalar to`qima materiallar yuzasida ravshan va mustahkam rang berishi lozim, bu talablarga quyidagi sinf bo`yovchi moddalari javob beradi: -
sellyulozali mahsulotlarga gul bosilganda – aktiv, kub, suvda erimaydigan azobo`yovchi moddalar va pigmentlar; -
metallkompleks bo`yovchilar va pigmentlar; -
atsetat va sintetik tolalar uchun – asosan dispers bo`yovchi moddalar va pigmentlar.
Bo’yash jarayonida sodir bo’ladigan bo’yovchi modda va tolali materiallar holati, hamda ularning ta’sirini belgilovchi asosiy fizik- kimyoviy qonuniyatlar gul bosish jarayonida ham saqlanib qoladi, lekin bo’yashda farqli o’laroq matolarga gul bosishda bo’yovchi moddalarning eritmadagi diffuziyasi va ularning tola yuzasiga shimilishi o’z ma’nosini yo’qotadi. Mato yuzasiga gul shaklida tushirilgan bo’yovchi modda quritish mashinasidan chiqqach, quyultiruvchi molekulalari bilan molekulalararo bog’lanishlar yordamida mustahkam ushlanib, quyultiruvchi plyonkasida qotib qoladi va tola ichiga diffuziyasi to’xtaydi.
15 Bo’yash jarayonida sodir bo’ladigan va uzluksiz boradigan fizik kimyoviy bosqichlar ketma-ketligi buziladi. Quyultiruvchi plyonkasida qotib qolgan bo’yovchi moddaning tola ichki qatlamlari tomon harakatlanishi uchun bo’yovchi moddani o’z ichiga qamrab olgan plyonkani yumshatish lozim. Shu maqsadda gul bosib quritilgan mato bug’lanadi yoki qizdiriladi. Qaynoq bug’ yoki havo ta’sirida plyonkani yumshatishni osonlashtirish maqsadida gul bosish bo’yog’i tarkibiga yuqori harorat ta’sirida tola g’ovaklarida suyulib, bo’yovchi modda diffuziyasini tezlashtiruvchi muhit hosil qiluvchi moddalar qo’shiladi. Bo’yoq tarkibidagi bo’yovchi modda va quyultiruvchi orasidagi o’zaro ta’sir kuchsiz bo’lgani sababli gul bosishda bo’yovchi moddaning tola ichiga diffuziyasi ancha sust bo’ladi. Shu sabali, turli sinf bo’yovchi moddalari bilan gul bosishda ularning o’ziga xos bo’lgan jadallashtirish usullari ma’lum. Gul bosish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat: matoni gul bosishga tayyorlash gul bosish
quritish bo’yovchi moddani tola ichiga singdirish yuvish
quritish.
Gul bosishda paydo bo’ladigan nuqsonlar ayrim joylardagina uchraydigan va butun gazlama to’piga tarqalgan xillarga bo’linadi. Ba’zi gazlamalar maxsus pardozlanishi mumkin. 1.1.2. Quyultiruvchilarning sinflanishi va ularning xususiyatlari Quyultiruvchi - bu ko’p komponentli dispers sistema yoki suvda eruvchan tabiiy yoki kimyoviy polimerlar – quyultiruvchilar va yordamchi moddalar eritmasi bo’lib, u bo’yovchi modda bilan cheksiz aralashib, turg’un gul bosish bo’yog’i hosil qiladi. Gul bosish uchun ishlatiladigan quyultiruvchilar quyidagi talablarni qanoatlantirishi lozim: -
mato yuzasiga ravon o’tish, -
gul chegara chiziqlarining aniqligi, -
gul bosish validagi naqshlarni yaxshi ho’llash, unda ushlanib qolish va gul bosish jarayonining turli sharoitlariga chidamlilik; -
16 -
mato yuzasidagi bo’yoq plyonkasining bo’kuvchanligi; -
oson yuviluvchanlik, rangning ravonligi, -
bo’yovchi modda bilan kimyoviy bog’lanmaslik. Quyultiruvchilar polimer materiallarning chin yoki kolloid eritmalari bo’lib, makromolekulalar eritmada o’zaro ta’sirlashadi va ichki fazoviy struktura hosil qiladi. Texnik xossalari, bu: -
gul bosish ravonligi, -
gul chegara chiziqlarining aniqligi, -
bo’yoqning mato qatlamiga kirishish chuqurligi, -
bo’yoqning naqshband o’ymalaridan matoga o’tish qobiliyati, -
rang to’qligi, -
bo’yovchi moddaning bog’lanish darajasi. Fizik xossalari quyultiruvchining ichki fazoviy strukturasining saqlangan holatidagi xossalari- mexanik va oqish paytida dastlabki qurilma bo’laklarining parchalanishdagi xossalari – reologik xossalaridan iboratdir. Gul bosish sifati bo’yoqning texnik va fizik xossalari orasidagi bog’liqlikni to’g’ri topishni taqozo qiladi. Gul chegara chizig’ning yoyilib ketishi bo’yoq qovushqoqligining susayishi tufayli ro’y beradi. Bu hodisa esa o’z navbatida bo’yoq ichki strukturasining mexanik ta’sir ostida buzilishiga bog’liqdir. Tashqi ta’sir olingandan so’ng bo’yoqning o’z xossalarini tiklay olish qobiliyati uning tiksotropligi deyiladi. Gul bosishda faqat tiksotropik xossasiga ega bo’lgan quyultiruvchigina ishlatiladi. Bo’yoq tarkibiga bo’yovchi modda va quyultiruvchidan tashqari yordamchi moddalar ham kiradi. Kraxmalni etirifikatsiyalash natijasida suvda eruvchan karboksimetilkraxmal (KMK) olinadi. KMK yuqori quyuqlash qobiliyatiga ega, uzoq saqlasa bo’ladi, lekin kraxmaldan 2-3 marta qimmat. Sellyuloza efirlari ichida karboksimetilsellyuloza (KMS) natriyli tuz holida ishlatiladi, u yuqori quyuqlash qobiliyatiga ega, sovuq suvda
17 yaxshi eriydi, 50 0 C dan yuqorida eruvchanligi susayadi. Kamedlar ichida tragant ko’proq ishlatiladi, chunki unda yaxshi quyuqlash xususiyati bor. Emulsion quyultiruvchilar moyni emulgatorning suvli eritmasi bilan yuqori tezlikda aralashtirish natijasida olinadigan ikki fazali sistemadir. Bu sistemaga emulgator – sirt aktiv moddadan tashqari, yuqori molekulali stabilizator (natriy
alginat, KMS
va b)
qo’shiladi. Emulsion quyultiruvchilar, asosan, pigmentlar bilan gul bosishda ishlatiladi. Kamchiligi yonuvchan ekanligidadir. Hozirgi paytda mavjud bo`lgan quyultiruvchilar ikki guruhga bo`linadi: 1. Turli yuqori molekulali moddalarning suvli eritmasi, ya`ni strukturasi bir fazali polimer eritmasi. 2. Ikki fazali, aniq ifodalangan ustki bo`lakli kolloid sistema Ko`pincha makkajo’xori kraxmali qo`llaniladi. U sovuq suvda erimaydi, shuning uchun ham qaynatiladi. Qaynatilgan kraxmal tez buziladi, saqlash qiyin. Shuning uchun uning modifikatsiyasi ishlab chiqilgan. Kraxmalga mexanikaviy ishlov berib, kislota ta`sir etib uning modifikatsiyasi olinadi. Kraxmalni mexanikaviy ishlov berish natijasida uning modifikatsiyasi yuqori texnik xususiyatga ega bo`ladi. Quyultiruvchilar olish manbalaridan biri jigarrang dengiz o`simligi bo`lib, uning tarkibiga alginat kislotasi bo`ladi. Alginat kislotaning natriyli tuzi quyultiruvchi sifatida ishlatiladi va natriy alginat deyiladi, u suvda yaxshi eriydi va past konsentratsiyada bir xil quyuq massa hosil qiladi. Odatda 8% li natriy alginat qo`llaniladi. Natriy alginat ishqorga chidamli, kislotaga esa chidamsiz bo`ladi. Amalda hozirgi paytda tropik o`simliklar ildizidagi qotgan sharbat tabiiy kamed katta ahamiyatga ega.Kamedlar asosan sintetik matolarga gul bosishda ishlatiladi. Kamedlar quyultiruvchi sifatida ishlatilganda shakl toza va tekis bo`ladi va mato yuzidan tez yuviladi hamda yaxshi saqlanadi. Lekin juda qimmat. Tragant (mevali kamed) yaxshi quyultiruvchi
18 xususiyatga ega, uning 6-8% konsentratsiyasi tayyorlanadi. Odatda tragant quyultiruvchi kraxmal va dekstrin quyultiruvchilar bilan qo`shib ishlatiladi. 1.2.Faol bo’yoqlar, kimyoviy tuzilishi, xossalari va qo’llash usullarining xususiyatlari Faol bo’yoqlar tez rivojlanayotgan bo’yoqlar sinfini tashkil etib, ularga katta miqdorda patentlar va ilmiy tadqiqotlar bag’ishlangan. 11-12
Yangi xromoforlar, yangi faol guruhlar, yangi qurilmalarga doir tadqiqotlar o’tkazilmoqda hamda bo’yash va gul bosishning optimal texnologiyalari qidirilmoqda. Faol bo’yoqlarning sifatini oshirish va ularning kamchiligini bartaraf etish bo’yicha ishlar olib borildi, ularning singish darajasi oshirildi, ortiqcha bo’yoqning yuvilishi yaxshilandi, ayrim ranglarning yorug’likka chidamliligi ko’paytirildi. Bularning barchasi ishlab chirarishda tejamkorlik va faol bo’yoqlarni qo’llash nuqtai nazaridan ko’rib chiqilmoqda. 13-15
Faol bo’yoqlar molekulasida ikkita qism ajralib turadi: bo’yoqning rangi uchun javob beruvchi xromofor va bo’yoqni tola bilan bog’lanishiga javob beruvchi faol guruh. Molekuladagi bu qismlarning turlicha kombinatsiyalari bo’yoqlarning turli bo’yovchi va ekspluatatsion xossalarini keltirib chiqaradi. 16-17
Faol bo’yoqlarning xromoforlari sifatida odatda an’anaviy strukturalar, hammaga ma’lum kislotali va bevosita bo’yoqlar qo’llaniladi. Biroq faol bo’yoqlardagi xromoforlar kimyosi turli tuman emas. Bu yerda barcha ranglarda (sariqdan tortib to qoragacha) azostrukturalar (asosan, monoaza) ko’pchilikni tashkil etadi, bundan tashqari misli va xrom-kobaltli komplekslar saqlagan strukturalar mavjud va faqatgina to’q ko’k va qora bo’yoqlar disazostrukturalarni va juda kam miqdorda trisazostrukturalarni saqlaydi. Yorqin ko’k bo’yoqlar – bu antraxinon yoki trifendioksazin hosilalaridir. Ko’k ranglarni farmazon bo’yoqlar beradi, feruza va yorqin ko’kish-yashil bo’yoqlar esa mis yoki nikel ftalotsianinlari hisoblanadi.
19 Ba’zi murakkab ranglarda (yashil, zaytun rang va boshqalarda) azo – va antraxinon bo’yoqlar qo’shilgan bo’ladi. 18
Faol bo’yoqlardagi xromoforlar nafaqat rang uchun, balki muhim sifat ko’rsatkichlaridan biri yorug’likka chidamlilik, shuningdek qaytaruvchilar, oksidlovchilar va boshqa fizik-kimyoviy ta’sirlarga barqarorlik uchun ham javob beradi. 19
Faol bo’yoqlar tarixining oxirgi 50 yilligida xromoforning tola bilan bog’lanishini ta’minlovchi 200 ga yaqin faol guruhlar yaratildi, lekin amaliy ahamiyatga quyidagi muhim faol guruhlar ega bo’ladi: -
-
dixlortriazinlar; -
vinilsulfonlar; -
triftorpirimidinlar. Faol bo’yoqlarning eng ko’p miqdori xlortriazonlar va vinilsulfonlar asosida ishlab chiqariladi. Hozirgi kunda dunyo ishlab chiqarishida bi – va polifunksional bo’yoqlar asosiy o’rinni egallab kelmoqda, ular tarkibida bir xil va turli xil faol guruhlar bo’lishi mumkin 13
. Bu guruhlar xromoforning bir tomonida yoki turli tomonlarida joylashadi, shu sababli faol bo’yoqlarning turli tumanligi xromoforlar va faol guruhlarning turlicha tuzilgan konstruktsiyalari asosida tuziladi 20-22
. Masalan, Sibakron S da xromoforning turli
tomonlarida monoxlortriazin va vinilsulfon guruhlari, Drimaren SL da esa – triftorpirimidin, xlorftorpirimidin, monoxlortriazin va ikkita vinilsulfon guruhlari joylashadi. 13
Ikkita turli faol guruhlar yonma-yon joylanishi, shuningdek, ―ko’prikcha‖ bilan ajratilishi mumkin, bular esa ularning bo’yash xossalarini o’zgartiradi. Vinilsulfonli bo’yoqlarda esa, sulfatoetilsulfonil qanday holatda – para-yoki meta holatda joylashgani muhim hisoblanadi, chunki shunga rang
20 va bo’yoqning bo’yash xossalari bog’liq bo’ladi. 24
Bo’yash jarayonida tolali materiallar makromolekulalarining funksional guruhlari bilan kovalent bog’lanish hosil qiladigan atomlar guruhlarini saqlovchi bo’yoqlar faol bo’yoqlar deb nomlanadi. Bu bilan faol bo’yoqlar boshqa barcha bo’yoqlar sinfidan farq qiladi, ular tolada asosan kovalent, vodorod yoki ion bog’lanishlar orqali birikadi. Bo’yash natijasida faol bo’yoq tola makromalekulasining bir qismi bo’lib qoladi, shu sababli bunday ranglar ishqalanish, kimyoviy tozalash va boshqa tashqi ta’sirlarga chidamli bo’ladi. Faol bo’yoqlardagi xromoforlar nafaqat rang uchun, balki muhim sifat ko’rsatkichlaridan biri yorug’likka chidamlilik, shuningdek qaytaruvchilar, oksidlovchilar va boshqa fizik-kimyoviy ta’sirlarga barqarorlik uchun ham javob beradi [21]. Monoxlortriazin bo’yoqlarning faolligi dixlortriazin bo’yoqlarnikidan yuqori bo’lmaydi, primidin halqasidagi xlor atomining faolligi esa, sianurxlorid hosilalaridagi xlornikidan past bo’ladi. Vinilsulfonli faol bo’yoqlar tarkibida faol xlor bo’lmaydi, shuning uchun ular nukleofil o’rin olish reaksiyalariga kirishmaydi, sellyuloza bilan ular nuklefil birikish mexanizmi bo’yicha refleksiyaga kirishadi. Bu bo’yoqlar molekulalarining reaksion qismini SO 2 CH 2 CH 2 -O-SO 3 H guruhi tashkil etadi [22]. Bo’yash jarayoning real sharoitlarida selluloza bilan asosiy va suv bilan qo’shimcha reaksiyalar bir vaqda sodir bo’ladi, ba’zi faktorlar ikkala jarayonni ham ya’ni bo’yoqning tola bilan bog’lanishi va suvli eritmada uning giodrolizini tezlashtiradi. Shunga binoan, faol bo’yoqlarga quyidagi qo’shimcha talablar qo’yiladi. 1)
2)
quruq holda va eritmada saqlashdagi ularning barqarorligi; 3)
bo’yoq va tola orasida kovalet bog’lanishning mustahkamligi; 4)
tolaga nisbatan yuqori substantlik darajasi.
21 Bo’yashning ratsional texnologiyasi ko’chirilganda va retseptura tuzilganda bo’yoqning maksimal singishini va uning gidroliz natijasida minimal yo’qotilishini ta’minlovchi parametrlarni (harorat, pH, jarayon vaqti, elektrolitlar konsentrasiyasi va boshqalarni) to’g’ri tanlash talab etiladi. Faol bo’yoqlar shartli ravishda 3 guruhga bo’linadi; sellulozali tolalar uchun mo’ljallangan bo’yoqlar; junni bo’yash uchun mo’ljallangan bo’yoqlar; poliaminli tolalar uchun mo’ljallangan dispers bo’yoqlar. O’z navbatida sellyuloza uchun mo’ljallangan faol bo’yoqlar bo’yash xususiyati va usuli bo’yicha 3 guruhga bo’linadi: 1) Sovuqda bo’yaladigan bo’yoqlar (nomlanishi X harfiga ega), kimyoviy tuzilishi bo’yicha ular dixlortriazinli bo’yoqlarga mansub bo’lib, yuqori reaksion qobiliyatga ega. 2) iliq vannada (60% C) bo’yaladigan bo’yoqlar (nomlanishi T harfiga ega), kimyoviy tuzilishi bo’yicha ular vinilsulfonli bo’yoqlarga mansub, reaksion qobiliyati, bo’yicha esa di- va monoxlortriazinli bo’yoqlar orasida oraliq holatni egallaydi. 3) issiq vannada (70-90 0 C) bo’yalgan bo’yoqlar (nomlanishi maxsus belgiga ega emas), kimyoviy tuzilishi bo’yicha ular monoxlortriazinli bo’yoqlarga mansub bo’lib, reaksion qobiliyati yuqoridagi guruh bo’yoqlaridan past bo’ladi [22]. Gidrolizlangan bo’yoqning yuvilish darajasi bo’yicha faol bo’yoqlar 4 ta guruhga bo’linadi: -yaxshi yuviladigan va oq fonga o’tmaydigan bo’yoqlar; -qoniqarli darajada yuviladigan va oq fonga qisman o’tadigan bo’yoqlar; -yomon yuviladigan va oq fonga o’tadigan bo’yoqlar; -Juda yomon yuviladigan va oq fonga faol o’tadigan bo’yoqlar. Faol bo’yoqlarning sellyuloza bilan ta’sirlanishi tola bilan ta’sirlanish xarakteri bo’yicha faol bo’yoqlarning asosiy ikkita guruhi mavjud. Ularning biri nukleofil o’rin olish reaksiyasiga kirishib,
22 sellyulozaning rangli murakkab efirini hosil qiladi. Ikkinchi nukleofil birikish reaksiyasiga kirishib, sellyulozaning rangi oddiy efirini hosil qiladi.
Vinilsulfon bo’yoqlar faqat faol shaklga o’tgandan keyin sellyuloza va suv bilan reaksiyaga kirishadi. Yuqorida tavsiflangan reaksiyalardan ko’rinadiki, sellyulozaning bo’yoq bilan rangli birikmasi hosil bo’lishi bilan bir qatorda yana keraksiz mahsulot – bo’yoqning gidrolizlangan shakli ham olinadi. Lekin gul bosish jarayonida faol bo’yoqlar suvga nisbatan sellyuloza bilan yaxshiroq reaksiyaga kirishadi, chunki Sell-O - ionlarining konsentratsiyasi suvdagi OH - ionlaridan yuqori bo’ladi (sellyuloza gidroksillarining dissotsilanish konstantasi suvnikidan katta). Sellyuloza gidroksili yuqori nukleofillikni namoyon etadi, bu ham reaksiyaga o’z ta’sirini ko’rsatadi, suvning gidroksili – OH - ga nisbatan sellyuloza bilan reaksiya 100 marta tez boradi. Tolaning faol markazlari yaqinida sorbsiyalangan bo’yoqning yuqori konsentratsiyasi hamda ularning tolaga diffuziyalanish qobiliyati sellyuloza bilan faol bo’yoq orasidagi reaksiyaning borishi uchun qulay sharoit yaratib beradi. Sell-O - ionlarining konsentratsiyasi ko’payishi bilan sellyulozaning reaksion qobiliyati ortadi. Faol bo’yoqlarning muhim xarakteristikalaridan biri ularning eritmalardagi barqarorligidir. Eritmalardagi ularning holatini barqarorlashtirish uchun turli barqarorlashtiruvchilar (stabilizatorlar), bufer moddalar – mono – va dinatriyfosfatlar qo’shiladi. Bo’yovchi sistemalarga – OH (kraxmal), - NH 2 , - CH guruhlarini saqlovchi moddalarni kiritish tavsiya etilmaydi [24]. Download 0.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|