Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogika kafedrasi

1. Sodda malakalar.
2. Murakkab malakalar.
1. Oldin egallagan malakalrning yangi egallanayotgan malakalarga ijobiy ta’sir ko‘rsatish malakaning ko‘chishi deyiladi.
2. Oldin egallagan malakaning egallanayotgan malakalariga salbiy ta’sir ko‘rsatish malakaning interferensiyasi deyiladi.
Malakada uzoq vaqt mashq qilmaslik darajasida so‘nish hodisasi ro‘y beradi. Bu hodisa malakaning deavtomatizatsiyasi deyiladi.
Malakaning tez va mustahkam egallashi bir necha omillarga bog‘liq.
1.insonning ongiga bog‘liq.
2.malakaga nisbatan munosabatiga bog‘liq.
3.shaxsning ayni chog‘dagi kayfiyatiga bog‘liq.
4.malakaning murakkablik darajasiga bog‘liq.
5.kishining individual xususiyatlariga bog‘liq.
6.kishining nerv sistemasi tiplariga bog‘liq.
7.o‘qitishning metodlariga bog‘liq.
Malakalar mashq qilish yordamida mustahkamlanadi. Mashq qilish bu takrorlashdir. Malaka hosil qilishining bir necha qonuniyatlari mavjud. O‘zlashtirilishi maqsad qilib qo‘yilgan va tushunish hamda ong nazorati va tuzatishiga asoslangan mana shunday ko‘p marta takrorlanadigan ma’lum ish-harakat yoki faoliyat turlari mashq deb ataladi.
Odatlar-shaxsning biror narsani bajarish yoki ma’lum tartibda bajarishga moyilligi va ehtiyojlaridan iborat bo‘ladilar. «Odat–kishining ikkinchi tabiati deb bejizga aytilmagan». Inson qalbiga chuqur o‘rnashib uning kunlik ehtiyojiga aylanib qolgan ish – harakatiga odatlar deyiladi. Odatlar ijobiy va salbiy odatlarga bo‘linadi.
A) Gigiyena.
B) Axloq.
V) Estetika.
Kishilarning ehtiyoj va qiziqishlari turli-tuman bo‘lganidek, shu ehtiyoj va kitzikishlarni kondirishga qaratilgan faoliyati ham xilma-xil bo‘ladi.
Ma’lum ijtimoiy foydali (yoki hech bo‘lmaganda, jamiyat tomonidan iste’mol kilinadigan) moddiy yoki manaviy mahsulot ishlab chikarishiga qaratilgan faoliyatdan iboratdir. Voqelikka ana shunday munosabatda bulish ongning asosini tashkil etadi. Bunday munosabat odjamni narsalarga nisbatan faoliyat subyektiga, boshqa odamlarga nisbatan esa shaxsga aylantiradi. Voqelikka bunday munosabatda bulish odamni tevarak-atrofidagi olamning kuli bulishdan qutqarib olam ustidan hokim qiladi. Odamga bu olamni uzgartirish va uzoq maqsadlarga intilish imkonini beradi, odamning harakatlarini ongli planli faoliyatga, uning yerdagi hayotini esa muvoiqlashib yashashdan ma’noli va yuksak maqsadga ega bo‘lgan aktiv hayotga aylantiradi.
Faoliyatning istalgan turi odamda tegishli ko‘nikma va malakalar bilan amalga oshiriladi.
Faoliyatning tuzilishi quyidagilardan iborat bo‘ladi.
1. Maqsad (vazifa).
2. Ishni rejalashtirish.
3. Ishni bajarishning eng makul usulini tanlash.
4. Ishni amalga oshirish.
5. Ishning natijalarini tekshirib chiqarish.
6. Xatolarni tuzatish.
7. Ishga yakun yasash.
Faoliyatda insonning shaxsi ifodalanadi va shuning bilan birga, faoliyat odamning shaxsini tarkib toptiradi.