Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

■S korxona faoliyati bilan b o g ’liq m arketing xizm atiga b o g ’liq m oliyaviy 
x ujjatlar va kadrlar masalasi;
■S korxonaning bozor faoliyati, hisobot va istiqbolini belgilashga oid 
h ujjatlar loyihasini kelishish. M arketing xizm atini korxonada m arketing ishlari 
b o ’yicha direktor o ’rinbosari boshqarib boradi. M arketing xizm ati rahbari 
korxonada m arketing tadqiqotlarini tashkil etish, reja va takliflam i ishlab chiqish 
belgilangan m aqsadlarga erishish nazorat va rejalam ing bajarilishi uchun 
m as’uldir. Barcha vazifa va m ajburiyatlar barcha b o ’lim xodim lari o ’rtasida 
qam rab olinishi kerak.
280

---

S huning bilan birga tashkiliy tarkib boshqaruvni yengillashtiradigan, 
yuqori natijalarga yetkazadigan qonun qoidalar m avjud. U lar q o ’yidagilardan 
iborat:
1. B oshqaruvning tashkiliy shakli oxirigacha oddiy b o ’lishi kerak.
2. H ar bir ishchiga yozm a ish instruktsiyasi berilgan b o ’lishi kerak. 
Instruktsiyalar yangilanib turish m aqsadida b ir yilda ikki m artadan tekshirib 
turilishi zarur.
3. A loqalar tizim i sam arali va aniq axborotlarga ega b o ’lishi kerak.
4. Ijrochilik va m a ’sullik chegarasi aniq, k o ’zga tashlanib turadigan b o ’lsin.
A sosiy m as’uliyat doim o firm aning bosh rahbarida turadi. Boshqa har bir
ijrochi o ’z b o sh lig ’i oldida jav o b beradi.
M arketing direktori o ’z apparati bilan:
- korxonaning eksport (m ahsulot chiqarish) im koniyatlariga m os bozorga 
y o ’llanm a bilan ta ’minlaydi;
- bozor sharoitlarini doim o kuzatib tahlil qilib boradiki, korxona va uning 
m a ’m uriyati sodir b o ’layotgan o ’zgarishlariga shay turish kerak;
- korxona m ahsulotlarini xaridorlarga taqdim qilayotgan bozorlarda 
doim iy 
harakatdagi 
sotuvchilardan 
zarur 
axborotlar 
olish 
faoliyatini 
rejalashtiradi;
- ishlab chiqariladigan, doim nazoratda b o ’ladigan m ahsulotlam ing 
turlarini tavsiya qiladi;
- bozor y o ’nalishini o ’rganadi va korxona m ahsulotlarining tashqi bozor 
bilan m unosabatini oldindan belgilaydi;
- bozor strategiyasi bilan tanishtiradi, tovar olib o ’tish y o ’llarini, savdo- 
sotiq usullarini tanlaydi, qabul qilingan qarorlar to ’g ’riligini tahlil qiladi;
- dizaynli tovarlarni ishlab chiqarish, sotish va baholash borasida boshqa 
rahbarlam ing 
qarorlaridan 
kelib 
chiqadigan 
m arketing 
harakatlarini 
m uvofiqlashtiradi va o ’tkazadi. B u harakatlar ushbu uch savolning javoblari 
bilan b o g ’liq:
T ashqi bozorga qaysi m ahsulotlar chiqarilishi kerak? U lam ing bahosi 
qanday b o ’lishi kerak? Qaysi m ahsulotlam i qancha m iqdorda ishlab chiqarish 
kerak?
Y uqorida k o ’rsatilgan barcha m arketing harakatlariga binoan korxonaning 
ichki texnologik jarayonlarini xaridorlar om m asini oqilona topqirlik, m aqbul 
narx- navo va yuqori sifatli m ahsulotlar bilan ja lb etishga m oslashtiradi. Ishlab 
chiqarish texnologiyasi va tartibi, qabul qilingan qarorlar to ’g ’riligini doim o 
tahlil qilib boradi;
Y angi m ahsulotlam ing texnik (xaridorlik) tavsifi, param etri, qatorlar 
tarkibi va buning butun m ahsulot turini xaridorlar qarori va korxona tovarlarini 
sotish holatlariga ta ’siri nuqtai nazardan k o ’rib chiqadi;

---

M ahsulot bozorining inqirozi (tushkunligi) bosqichi kelganligi va uni 
ishlab chiqarishdan va bozorga chiqarishidan to ’xtatish haqida o ’z vaqtida 
k o ’rsatm a beradi;
Talabni shakllantirish va sotishni ra g ’batlantirish xizm ati faoliyati 
dasturini belgilaydi;
Sotish b o ’limi rahbarlari bilan birgalikda bozorlarda tadqiqot 
o ’tkazadi, nazorat qiladi, buning uchun zarur chora-tadbirlar k o ’rishni 
rejalashtiradi.