Buxoro oziq ovkat va engil sanoat texnologiyasi instituti «axborot texnologiyalari»
Download 1.04 Mb. Pdf ko'rish
|
hisoblash tizimlarining informasion asoslari
- Bu sahifa navigatsiya:
- TAJRIBA MAShG’ULOTI №3 MAShINALARDA SONLARNING TAVSIFI FORMALARI. MANFIY SONLARNI KODLASh.
- № 1. № 2. № 3. № 4.
- № 5. № 6. № 7. № 8.
- № 9. № 10. № 11. № 12.
- № 13. № 14. № 15. № 16.
- № 17. № 18. № 19. № 20.
- № 21. № 22. № 23. № 24.
- № 25. № 26. № 27. № 28.
- № 29. № 30.
|
№ 7 а) Х1 = 10001100,11; Х2 = 10010101,110 . b) Х1 = 643,272; Х2 = 517,224 . с) Х1 = 4AC,747; Х2 = 2D,C5. № 8 а) Х1 = 10101001,1111; Х2 = 1010001,101 . b) Х1 = 257,456; Х2 = 266,453 . с) Х1 = 2AD,655; Х2 = 2C,AF4. № 9 а) Х1 = 100001,1111; Х2 = 10101001,1010 . b) Х1 = 647,334; Х2 = 776,736 . с) Х1 =5 ВА,45; Х2 = 2А,4В. № 10 а) Х1 = 10001100,11; Х2 = 11001010,10 . b) Х1 = 563,452; Х2 = 512,754 . с) Х1 = AB3,4B; Х2 = 2F5,C54. № 11 а) Х1 = 1010,101; Х2 = 1101,010 . b) Х1 = 453,234; Х2 = 326,143 .
с) Х1 = 1В,2С; Х2 = F15,458. № 12 а) Х1 = 1111,011; Х2 = 11001,001 . b) Х1 = 152,452; Х2 = 534,623 . с) Х1 = 1D,17D; Х2 = 12C,424. № 13 а) Х1 = 111001,111; Х2 = 10101,0110 . b) Х1 = 657,210; Х2 = 264,562 . с) Х1 = 724,11А; Х2 = 15А,348. № 14 а) Х1 = 110110,1011; Х2 = 110101,1010 . b) Х1 = 726,451; Х2 = 423,231 . с) Х1 = 13С,21А; Х2 = 15А,758.
а) Х1 = 11011,11; Х2 = 110101,10 . b) Х1 = 503,241; Х2 = 602,163 . с) Х1 = 5С,2D; Х2 = 15D,3C.
а) Х1 = 101010,101; Х2 = 100101,1101. b) Х1 = 767,167; Х2 = 543,257 . с) Х1 = FD3,745; Х2 =D71,511. № 17 а) Х1 = 11100,1101; Х2 = 11011,110 . b) Х1 = 723,111; Х2 = 247,624 . с) Х1 = AB6,125; Х2 = 746,C54. № 18 а) Х1 = 111010,111; Х2 = 101010,10 . b) Х1 = 324,160; Х2 = 471,263 .
с) Х1 = 7F,C45; Х2 = AC,454 № 19 а) Х1 = 10110,1011; Х2 = 1100101,1010 . b) Х1 = 274,622; Х2 = 525,434 . с) Х1 = AF5,A5; Х2 = 76C,5A4. № 20 а) Х1 = 11100,1101; Х2 = 1010101,00110 . b) Х1 = 265,731; Х2 = 463,264 . с) Х1 = 23C,AB5; Х2 = АВ2,C4. № 21 а) Х1 = 10100,1001; Х2 = 111101,1110 . b) Х1 = 722,675; Х2 = 343,742 . с) Х1 = ВА5,747; Х2 = А43,C54. № 22 а) Х1 = 11011010,0001; Х2 = 10101101,10010 . b) Х1 = 623,467; Х2 = 255,362 . с) Х1 = 723,1АВ; Х2 = FA,545. № 23 а) Х1 = 1101100,11101; Х2 = 11010101,110 . b) Х1 = 243,702; Х2 = 312,746 . с) Х1 = 1D2,C45; Х2 = 3C2,756. № 24 а) Х1 = 1110110,10101; Х2 = 1110101,010 . b) Х1 = 654,275; Х2 = 165,201 . с) Х1 = D32,A45; Х2 = 23A,F. № 25 а) Х1 = 101100,1101; Х2 = 110111,100 . b) Х1 = 277,476; Х2 = 535,262 .
с) Х1 = F3,D45; Х2 = AB2,764.
№ 26 а) Х1 = 10001100,11; Х2 = 11001010,10 . в) Х1 = 563,472; Х2 = 512,754 . с) Х1 = AB3,4B; Х2 = 2F5,C54.
а) Х1 = 100001,1111; Х2 = 10101001,1010 . в) Х1 = 647,355; Х2 = 776,736 . с) Х1 =5 ВА,45; Х2 = 2А,4В. № 28 а) Х1 = 10011100,01; Х2 = 1001101,1110 . в) Х1 = 244,362; Х2 = 257,145 . с) Х1 = 5D,4A5; Х2 = 2F,C4. № 29 а) Х1 = 10101001,1111; Х2 = 1010001,101 . в) Х1 = 277,465; Х2 = 270,443 . с) Х1 = 2AD,655; Х2 = 2C,AF4. № 30 а) Х1 = 10001100,11; Х2 = 10010101,110 . в) Х1 = 643,202; Х2 = 517,224 . с) Х1 = 4AC,747; Х2 = 2D,C5.
III. Mashg’ulotni bajarish tartibi
1.Uslubiy qismni o’qing. 2.Jurnal nomeriga tegishli variantni tanlang. 3.Topshiriqni bajaring.
TAJRIBA MAShG’ULOTI №3 MAShINALARDA SONLARNING TAVSIFI FORMALARI. MANFIY SONLARNI KODLASh. Ishning maqsadi:
1. Mashinalarda sonlar tavsifi formalarini o’rganish. 2. Manfiy sonlarni kodlash qoidalarini o’rganish.
1.Uslubiy ko’rsatmalar
EHMlarda ikkilik sonlarni ikki xil ko’rinishi ishlatiladi. Bular: normal va tabiiy ko’rinishlaridir. Sonlarning tabiiyi ko’rinishidan biz kundalik xayotda ko’p foydalanamiz. Sonlarning tabiiy ko’rinishida vergulning o’rni bir joyda, ya`niy uning butun va kasr qismi orasida joylashganligi bu sonlar qo’zg’almas vergulli sonlar deyiladi. Qo’zg’almas vergulli ko’rinishda tasvirlangan sonlar ustida amallar juda sodda bajariladi, chunki vergulning o’rni o’zgarmaydi. Shuning uchun xonalardagi raqamlarni mos ravishda qo’shib qo’yish talab etiladi.
Bu usulning kamchiligi, ishlatiladigan sonlarning chegaralanganidir, bu esa hisob ishlarini olib borishda ancha qiyinchilik tug’diradi. Sonlarni qo’zgaluvchan vergulli ko’rinishda tasvirlash. Q asosli sanoq sistemasidagi ixtiyoriy a soni (a = 0), qo’zg’aluvchan vergulli ko’rinishda bu usulda quyidagicha tasvirlanadi:
* p , bu erda M- a sonining mantissasi deyiladi u musbat to’g’ri kasrdan iborat, p- a sonining tartibi deyiladi, u - butun son hisoblanadi. Q - esa sanoq sistemasining asosidir. Sonlarni bu usulda tasvirlashning kamchiliklari ham mavjud. Unda belgilarning ko’payib ketishi va shu bilan mos holda arifmetik amallarni bajarish jarayonining murakkablashishi kuzatiladi. Normal formani aniqlashda mantissaning kattaligiga hech qanday shart qo’yilmaydi, faqat kasr to’g’ri bo’lsa, etarli hisoblanadi. Shuning uchun tartibning o’zgarishi bilan mantissaning ham vergulning ham o’rni o’zgarib boradi. Bunda vergul suzib yurganday tuyuladi. Shuning uchun ko’pincha normal formadagi sonlarni ko’zgaluvchan vergulli sonlar deyiladi. Normal qo’zgaluvchan vergulli sonlar bilan ishlaydigan mashinalarning ikkita kamchiligini ta`kidlash mumkin. 1) Sonlarning yozilishi yagona bo’lmaganligi tufayli arifmetik ko’rilmani murakkablashtirish zaruriyati tug’iladi. Normal sonlarning (formaning) ko’plab ko’rinishlaridan biri mantissaning Yuqori razryadi (verguldan keyingi birinchi son) nolga teng bo’lmagan sonli ko’rinishi normalashtirilgan son deyiladi. Demak sonlarning boshqa ko’rinishlari normallashtirilmagan son deyiladi. Mashina xotirasida, razryad to’rining cheklanganligi tufayli mantissaning kichik razryadlari yo’kolmasligi, ya`ni sonlar tavsifining aniqligi pasaymasligi uchun ular normallashtirilgan ko’rinishda saqlanadi. Lekin arifmetik amallarni bajarish jaraënida natija normallashmagan bo’lishi mumkin. Shuning uchun mashinalarda sonlarni avtomatik normallashtiruvchi maxsus sxema o’rnatilgan. Normallashtirish - sonning mantissasi verguldan keyin nechta nolga ega bo’lsa, shuncha xona chapga surilishi va tartib sonini shuncha birlikka kamaytirishga asoslangan. Normallashtirish operatciyasini misolda ko’ramiz: Misol 1.22. X 1
5 * 0, 00118375 4 (10) va X
2 =10
1000 *0, 0111011011 (2) sonlarni normallashtiring.
Javob: X 1 norm = 10
3 * 0, 118375 = 3; 0, 118375 (10) ;
X 2 norm
= 10 111
*0, 111011011 = 111;0, 111011011 (2)
2) Sonlarni
normallashtirishning kamchiligi shundaki, unda sonning turli qismlari (mantissa va tartib) bilan turli amallarni bajarish jaraënida AMK (arifmetik mantiqiy ko’rilma) sxemasini murakkablashtirish zaruriyatidir tug’iladi. Ya`ni ikkita sonni ko’paytirishda, ularning mantissalarini ko’paytirish tartiblarini esa algebraik ko’shish kerak bo’ladi. Qo’zg’almas vergulli sonlar bilan ishlovchi mashinalar ko’rsatilgan kamchiliklarga ega emas. Lekin bu qo’zg’almas vergulli sonlar bilan ishlovchi mashinalar faqat ijobiy harakteristikalarga ega degani emas. Bu mashinalar ham ma`lum darajada kamchiliklarga ega, chunki ular razryad to’rining chegarali o’lchamida, operatciyalar olib borish uchun kam diapazondagi sonlarni qabul qiladi. Ko’zgaluvchi vergulli sonlar rejimida sonlar diapazoni juda katta bo’lib, u - 10 99 dan +10 99 gacha oraliqni tashkil etadi. Qo’zg’almas vergulli sonlar rejimida esa mashina sonlari diapazondan tashqarida bo’lish xavfi ancha yuqoridir. Chunki barcha mashina sonlari juda tor oraliqda ( -10 3 dan +10 3 )
gacha berilgan. Shuning uchun qo’zg’almas vergulli sonlar bilan ishlovchi mashinalarda razryad to’rining to’lib ketishi mumkin. Bunda sonning yuqori razryadlari yo’qoladi, bu esa uning qo’pol va noaniq akslanishiga olib keladi. EHM larda turli amallarni bajarish uchun sonlarni maxsus mashina kodlari bilan kodlashtirish zarur kerak. Sonlar ustida ayirish amalini qo’shish amaliga almashtirish ehtiyoji paydo bo’ladi, ko’shimcha va teskari kodlardan foydalaniladi.
Manfiy sonning to’g’ri kodi deb, uning tabbiiy ko’rinishda tasvirlashga aytiladi va ishorali razryadiga 1 soni ko’yiladi. Musbat sonning to’g’ri kodi uning tabiiy ko’rinishiga mos tushadi. A =0, a 1 a 2 a 3 … a n ikkilik sonining to’g’ri kodini hosil qilish uchun quyidagi ifodadan foydalanish mumkin A, agar A > 0 A to’g’ =
1- A, agar A< 0
Misol 1.23. X 1 = +0, 110011 2 va X 2 = -0, 110011 2 kasrli ikkilik sonlarni to’g’ri kodda tasvirlang.
Javob: [X 1 ] to’g’ = 0, 110011; [X 2 ] to’g’ = 1, 110011.
Oddiy bo’lganligi uchun, EHM larda to’g’ri kod keng tarqalgan. Unda sonlarni xotiraga saqlash, sonlarni ko’paytirish katta qullayliklarga ega. Lekin qo’shish amalini to’g’ri kodda bajarish qiyinchilik tug’diradi. Qo’shish amalini murrakabroq kodlashtirish bilan bajarish mumkin.
Qo’shimcha kod quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: A, agar A> 0 A ko’sh
= 10 + A , agar A< 0 Ikkilik manfiy sonning qo’shimcha kodi quyidagi qoida xam bilan topiladi: Sonning ishorali razryadiga bir yoziladi, boshqa hamma razryadlarda raqamlar o’zaro teskari raqamlarga almashtiradi, shundan keyin sonning eng kichiq razryadiga bir qo’shiladi. Misol 1.24. X 1 =+0, 110011 2 va X
2 = - 0, 110011 2 kasrli ikkilik sonlarni qo’shimcha kodda tasvirlang. Javob: [X 1
qo’sh = 0, 110011; [X 2
qo’sh = 10 + (- 0, 110011)= 1, 001101
Misol 1.25. X 1 = - 0, 0101 2 kasrli ikkilik sonlarni qo’shimcha kodda tasvirlang. Javob: [X 1
qo’sh = 1, 1010 + 0, 0001 = 1, 1011
Teskari kod. Teskari kod quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: A, agar A> 0 A tes
= 10 + A - 10 n , agar A< 0 Ikkilik manfiy sonning teskari kodini quyidagi qoida asosida topish mumkin: sonning ishorali razryadiga bir yoziladi, hamma boshqa razryadlarda raqamlar o’zaro teskari raqamlarga almashtiradi.
Misol 1.26. X 1 = +0, 110011 2 va X
2 = - 1, 110011 2 kasrli ikkilik sonlarni teskari kodda tasvirlang.
Javob: [X 1 ] tes = 0, 110011; [X 2
tes = 1, 001100
ko’pincha modifikatciyalangan mashina kodlaridan foydalanadilar. Modifikatciyalangan kodlarda sonlarning ishoralari ikkita raqam bilan belgilanadi: plyus ikkita nol bilan va minus ikkita bir bilan. Boshqa kombinatciyalar (01 va 10) man etiladi va yig’indining ishorali razryadlarida ularning paydo bo’lishi razryad setkaning to’lib toshishi haqida anglatadi.
Tasvirlang: A 1 = + 0,1101101; A 2 = - 0,1101101 A 1
to’g’ = 00,1101101; A 1 m
= 00,1101101; A 1 m tes = 00,1101101.
A
2 m
= 11,1101101; A 2 m ko’sh = 11,0010011; A 2 m
tes = 11,0010010.
3- chi tajriba mashg’ulot variantlari 1- chi topshiriq a) Berilgan o’nlik sonni normallashtirilgan normal formada tavsiflang; b) berilgan ikkilik sonni normallashtirilgan normal formada tavsiflang. № 1. № 2. № 3. № 4. a) 158,136 a) 354,765 a) 271,827 a) 372,728 b) 101101,1010 b) 1011101,101 b) 1011101,1101 b) 101111,110
a) 298,658 a) 291,382 a) 291,398 a) 298,639 b) 1011011,1010 b) 1011101,1001 b) 1010101,1010 b) 111101,0110
a) 543,123 a) 765,290 a) 478,382 a) 987,298 b) 1110101,111 b) 1001101,1101 b) 1000101,11010 b) 1101101,110
a) 382,463 a) 876,382 a) 856,276 a) 281,276 b) 10101010,0101 b) 10111011,101 b) 1010110,110 b) 11111,0110
a) 283,364 a) 567,283 a) 658,672 a) 182,367 b) 1011011,0101 b) 10101111,1101 b) 11110110,011 b) 10011011,0110
a) 182,647 a) 362,982 a) 382,382 a) 875,325 b) 1011111,101 b) 11011011,111 b) 11011011,101 b) 101011010,1101
a) 829,473 a) 564,372 a) 473,483 a) 837,298 b) 10111101,10 b) 110110101,11 b) 10101101,1101 b) 111011010,1011
a) 281,746 a) 263,635 b) 1010001,111 b) 110110101,101
qo’zg’aluvchi vergulli X1 va X2 ikkilik sonlarni normallashtirilgan normal formada tavsiflang.
X1=101,10111*2 -11 X1=111,00111*2 11 X1=110,10101*2 -11 X1=1010,1111*2 11
X2=0,00001001*2 111 X2=0,00000111*2 101 X2=0,00001011*2 110 X2=0,00001110*2 111
Download 1.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|