Buyruqlar tizimi arxitekturasi

TT VA KT FAKULTETI 2-KURS AX 12-21 GURUX
TALABALARI TOMONIDAN TAYYORLANGAN
MA’RUZA MATNI
Mavzu: Buyruqlar tizimi arxitekturasi.
Bizning dasturimiz tizimda bajarilgandan so’ng, tizimda nima ishlar bo‘lib o‘tadi. Shuning uchun ma’lum (tipik) hisoblash sitsemasining apparatli qismi qanday qurilganligi haqida ma’lumotlarga ega bo‘lishimiz lozim. Quyida Intel Pentium oilasiga mansub mashinaning XS blok sxemasi keltirilgan.
Shinalar – XS lari elektron provodniklar yig‘indisidan tashkil topgan, ular shinalar deyiladi. Ularda komponetalar axborot baytlari sirkulatsiyasi bo‘ladi.
Odatda ular ma’lmotlarni (axborotlarni) porsiyalab junatishga mo‘ljallangan holda konstruksiyalanadi. Bu konstruksiyalar fiksirlangan baytlar sonidan tashkil topadi va SO‘Z deb yuritiladi. So‘zdagi baytlar soni (so‘z razmeri, bu sitsemaning fundamental parametri hisoblanadiki, tizimdan tizimga o‘zgarib turadi). Masalan: bir tizimdan so‘z razmeri 64 baytga teng bunga misol qilib Intel Itaniums serverlar oilasini misol qilishimiz mumkin.
Kiritish-chiqarish qurilmasi- tashqi dunyo bilan aloqa qilish imkonini beruvchi vositalar. Tipik strukturada biz ularning 4ta turini ko‘rib chiqamiz.
Klavatura va sichqoncha foydalanuvchi tomonidan kiritilinadigan ma’lumotlarni aks ettiruvchi qurilma. Ma’lumotlarni uzoq muddat saklanishini bajaruvchi qurilmalar. Bu ishlarni bajaruvchi qurilmalarning barchasi kiritish-chiqarish shinasiga kontroller va adapterlar bilan bog‘lanadi. Ular konstruktiv ahamiyati bilan farq qiladi.
Kontrollerlar – plata to‘plami, u odatda tizim platasida o‘rnatilinadi va matrinskiy platada bo‘ladi.
Adapterlar – o‘zi bilan platani namoyon etadi, u aniq gezdo (slot) orqali MP ulanadi. Bu qurilmalar konstruktiv (tuzilishidan qattiy nazar) tuzilishiga bog‘liq bo‘lmagan holda ularning vazifasi kirtish-chiqarish shinasi orqali ma’lumotlarni kiritish-chiqarish qurilmalariga jo‘natishdan iborat bo‘ladi.
Tezkor xotira- vaqtinchalik saqlab turuvchi qurilma, unda vaqtinchalik dastur ko‘rinshida va ma’lumot ko‘rinishida saqlanadiki, ularni bajarish vaqtida manipulatsiya (murakkab ishlar) qiladi.
Ma’lumotlar elementi razmeri S daturlashtirish tilida Masalan Intel mashinalarida short tipi 2 bayt , int, float va long 4 bayt hamda doule esa 8 baytdan tashkil topadi.
Protsessor- markazi protsessor (MP, SPU) yoki oddiy protsessor. Assosiy xotirada saqlanayotgan ma’lumotlarni bajarilishini (interpretatsiya qilinishini) ta’min etuvchi isturksiyani o‘zi bilan namoyon etuvchi mexanizm.