CamScanner 2023-09-16 08. 06

^{nhamiynti juda kattadir. Chunki, biosfera tirik va notirik tabiaming oli}y d_arajı+dagi
o zaro la’siri va ekotizimfar nıajmuidan iboratdir.
Biosl*em tushuncllasi bu - Yerdagi barcha tirik ^organizmlar_{ning majmuag¡.} V.1.Vemadskiy esa, ûrik va notirik tizimlaming o‘zaro ta'sirini o'rganib, _biosferp tushunchasini yangi ma'noda anglaydi. U biosferani tirik va notirik t_abİatrliRg ^{birligi sohasi tarzida tushunadi. Olimning biosfera tushunchasini bunğay} t_dqin qilishi Yerda hayotning paydo bo‘lishi muammosiga bo'lgan _qaraShlariRi ifodalaydi. U bir necha variantJardan iborat:
^{P Hayot Yer paydo bo‘lgunga qadar yuzaga kelgan va uni bumnlay} qam_rab
olgan;
¥ Hayot Yer paydo bo‘lgandan keyin yuzaga kelgan;
\- Hayot Yeming shakllanishi jarayonida yuzaga kelgan.
^{V.I.Vernadskiy uchinchi vanantni ma'qulIagan va biming sayyoramizd}a
qachonJardiT hayot izlari yoki tiriklik namunasi bo‘1magani ha9ida ishonchli ilmiy dalil yo‘qligini e’Gof etgan. Boshqacha aytganda, uning uazarida biosfera Yerda hamisha bo‘lgan. Shunday qilib, olim biosfera deganda Yerning nozik qobig‘ini Nshungan. Undagi barcha jarayonlar Érik organízmlaming bevosita ta'sirida kechadi. Biosfera uzoq tarixiy dawlardan boshlab doimo fivojlanishdadir. U ona sayyorainizdagi hayot qobig‘ini, Érík organízmlaming o‘zaro chainbarchas aloqa ^va m^{unosabatlaridan3borat eiurakkab ekologik tiámlar x:¡jmuini tashkil etadi.}
Atmosferada hayotning eng yuqori chegarasi 16-20 km balandlikdagi yupqa
ozon qatlami bilan belgilaiiadi. Okeanlarning ham deyarli barcha qismida hayot mavjuddir. Yeming qatiq qism^ida hayot 3 km va hatto undan ham chuqwoqqa kirib borgan (neA konlaridagⁱ bakteriyalar).
Yer sirtida kimyoviy elementlamírig tnqalishini o‘rganish natijalari shiini ko‘rsatadiki, tirik moddalarda mujassamlashmagan biroña element yo'q. Akademik V.I.Vemadskiy ta'riflagan biogeokimyoviy tamoyillar quyidagicha:
3• Biosferada kimyoviy elementlaming biogen migratsiyasi mayjud bo‘lib, ir o‘zini maksimal darajada namoyon etishga intiladi. Afsxki, bugunkⁱ kunda ^bu
tamoyil inson faoliyati doirasi kengayishi tufayli buzilgan.
10
“ • •• ı ^CV•• y• •ı ^t«i ^tOml^ilrning biogen _{migriltsiyasif i lObora}
klJ^{(hi1yliratli.
\» 3 lrik lTlodda o‘zini} o‘rab turgan atrof - _{muhit bilar uzluksiz ravishda}