Chet tili o’qitishning yordamchi vositalari va ularning dars jarayonidagi ahamiyati” mаvzusidаgi kurs ishi

8. Qiziqish va motivatsiya
XXI arda chet tillarini o'qitish texnologiyasi qiziqishni osbirib , motivatsiya bilan ta'minlaydigan bo'lishi muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ya'ni o'quvchilarning til o'rganishga bo'lgan qiziqishi vositalarning dars kontntiga va o'quv uslubiga mosligi bilan belgilanadi. Vositalar qanchalik qiziqarli bo'lsa, shuncha motivatsiyaga boy bo'ladi, o'quvchilarni til o'rganish xohish va istaklarini uyg'otadi.
Bir guruh yoki auditoriyada turli tipdagi o'raganuvchilar ya'ni vizual, tinglovchi, kinestetik yoki amaliy o'rganuvchilar va o'qish -yozish orqali o'rganuvchilar bo'lishini hisobga olib, foydalanilayotgan vositalarni shu to'rtta krayteriyadagi o'rganuvchilarga muvofiq keladiganini tanlamoq darkor. Misol uchun vizual ya'ni ko'rish asosida o'rganuvchilar uchun proyektor , televizor va kompyuter yordamida turli videolar ,prezentatsiyalar asosida tushuntirish , yoki turli xil fotolardan foydalanish talab etilsa, tinglash asosida o'rganuvchilar uchun ko'pincha magnitofon va CD kompakt disklari asosida tinglab tushunish topshirig'i orqali bilim salohiyatini oshirish mumkn. Kinestetik o'rganuvchilar esa o'rganayotgan mavzuni toki amalda sinab ko'rmaguncha tushunchasini keng qilolmasligi sababli, ular uchun maxsus amaliy topshiriqlarni qamrab oluvchi mashg'ulotlar va ularning asosini tashkil etuvchi yordamchi vositalarni tanlay olish zarur. Eng yaxshi o'quv materiallarini tanlash uchun siz qaysi yosh guruhini o'rgatayotganingizni, qaysi mavzuni o'rgatayotganingizni va shaxsiy o'qitish uslubingizni hisobga olishingiz kerak. Turli yoshdagi bolalar siz foydalanadigan materiallarga juda boshqacha munosabatda bo'lishadi, shuning uchun siz sinfingizning yoshiga mos keladigan materiallarga ega ekanligingizga ishonch hosil qilishni xohlaysiz. Ba'zi o'quv materiallari sinfda umumiy foydalanish uchun mo'ljallangan, ammo ayrim mavzular yoki mavzular uchun foydali bo'lganlari ham bor.Siz o'rgatmoqchi bo'lgan bolalar haqida o'ylab ko'ring va ular uchun nima qiziq ekanligini ko'rib chiqing. Eng yaxshi o'quv materiallari o'quvchilaringizni qiziqtirishga yordam beradigan materiallardir, shuning uchun siz o'rgatadigan bolalar uchun qiziqarli narsalarni tanlashingizga ishonch hosil qilishingiz kerak. Agar siz maktabgacha yoshdagi bolalarni qiziqtirmoqchi bo'lsangiz va ular hali tushuna olmaydigan narsalarni ishlatmoqchi bo'lsangiz, ular tezda qiziqishni yo'qotadilar. Xuddi shunday, agar siz kattaroq bolalar bilan juda oddiy materiallardan foydalansangiz, ular zerikib qolishlari va e'tibor berishni to'xtatishlari mumkin. O'qitayotgan til bilan mos keladigan tematik o'quv materiallariga ega bo'linsa, o'quvchilarga xabar yanada samaraliroq yetkazilishi mumkin. Agar faqat bitta mavzu o'rgatilsa , variantlarni qisqartirish va mavzu bo'yicha materiallarni topish oson bo'lishi kerak.O'rgatadigan har bir til uchun bir nechta yaxshi tanlovlarni va umumiy sinf boshqaruvi uchun ham yaxshi ishlaydigan bir nechtasini topishga harakat qilish kerak. Mavzuni o'zgartirganda tezda o'zgartirish mumkin bo'lgan plakatlar yoki belgilar kabi materiallarni olish ham foydali bo'lishi mumkin. Bu, ayniqsa, yosh talabalar uchun foydali bo'lishi mumkin, chunki bu ularga mavzu o'zgarishini tushunishga yordam beradigan vizual ishora beradi.Har bir o'qituvchining o'ziga xos shaxsiy dars uslubi bor va har bir o'qituvchi foydalanadigan o'quv materiallarini o'ziga yoqadigan ish uslubini to'ldirishi kerak. Ba'zi odamlar sinfda ko'plab yorqin bezaklar bilan o'zlarini ko'proq g'ayratli va ijobiy his qilishlari mumkin, boshqalari esa oddiyroq muhitga ega bo'lishni yaxshi ko'radilar. O'qituvchining xarakteristikasi va qanday muhitda ishlashni yaxshi ko'rishiga va qanday materiallar ishlash va o'qitishda eng samarali bo'lishiga yordam berishi haqida tubdan fikrlab kurmoq lozim.
Yordamchi vositalarning tejamkor bo'lishi juda katta ahamiyatga ega. O'qituvchi tomonidan ko'p vaqt va kuch sarflanmasligi uchun ular juda qimmat va juda qiyinlarini tanlash ish bermasligi mumkin. Yordamchi vositalar shunchaki diqqatga sazovor bo'lib, o'zlariga e'tiborni jalb qilmasdan, balki o'rganiladigan mavzuni har qanday tushunishga qiziqishni oshirishlari kerak. Vositalar foydalanish uchun qulay bo'lib, ular foydalanishga tayyor bo'lish uchun juda ko'p vaqt va kuch sarflamasliklari kerak. Shuningdek, samaradorligini yo'qotmasdan ancha vaqt davom etadigan., uzoq vaqt davomida ishlatilishi mumkin bo'lgan qurilmalar tavsiya etiladi.
O'quv materiallari bilan bog'liq yana bir muhim omil – materiallar mos kelishi kerak.Har bir o'quvchining tushunish darajasi bo'lganligi sababli, o'quv vositalari talabalar ehtiyojlarini qondira olishi kerak.Kanningsvort aytganidek, “Talabalar, materiallarni ular o'rganayotgan narsalar haqiqiy dunyo bilan bog'liq bo'lishi kerak va shu bilan ularning ichki dunyosi ya'ni yoshi, darajasi, intellektual salohiyati hamda fikrlash olish qobiliyatiga mos kelishi kerak.
Chet tilini o‘qitish bo‘yicha zamonaviy darsliklar quyidagi talablarga javob berishi kerak:

1. 
   Darsliklar o'quvchilarga til ko'nikmalarini rivojlantirish uchun etarli bo'lgan til bilimlarini berishi kerak, ya'ni ular o'rganilayotgan til asoslarini o'z ichiga olishi kerak.
   
2. 
   O‘quvchilarning nutq, o‘qish va yozish faolligini ta’minlaydi, ya’ni maktablarda chet tilini o‘qitish maqsadlariga mos kelishi kerak.
   
3. 
   Darsliklar o'quvchilarda qiziqish uyg'otishi, qiziqishini uyg'otishi kerak
   
4. 
   Darsliklar o'quvchilarning bilim dunyosini kengaytirishi, ya'ni darslik materiallari tarbiyaviy ahamiyatga ega bo'lishi kerak.
   

Madaniy maqsadlarga erishishda o'quv materiallari alohida ahamiyatga ega. Shu munosabat bilan o'quv materiallari quyidagi fazilatlarga ega bo'lishi kerakligini ta'kidlash kerak:

1. 
   Haqiqiylik
   
2. 
   Aniqlik
   
3. 
   Amaliylik
   
4. 
   Muvofiqlik
   

Til tarkibiy qismlarini o'rgatish uchun yordamchi vositalardan foydalanishning asosiy bosqichlarini qisqacha taqdim etish, shuningdek, har bir til komponentini o'rgatishda foydalanish mumkin bo'lgan yordam vositalarini tavsiflash amalga oshiriladi.Samarali o'quv qo'llanma o'qituvchining maqsadlariga mos kelishi kerak.O'quv qo'llanmalari talabalar uchun o'quv jarayonini samarali soddalashtirishi kerak. Ular talabalar o'rtasida hamkorlikni rivojlantirishlari kerak.Ular tushunarli, foydalanuvchilarga qulay bo'lishi kerak – talabalar va o'qituvchilar uchun .O'quv materiallari o'quvchilar nimani boshdan kechirishi va ¹²o'rganishi uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Ular o'quvchilarni jalb qilish yoki demotivatsiya qilish uchun kuchga ega. Shuning uchun o'quv materiallarini diqqat bilan rejalashtirish, tanlash, tartibga solish, takomillashtirish va ishlatish kerak.
Ma'lumotni turli yo'llar bilan taqdim etadigan materiallarni tanlang. Aralash axborot vositalaridan foydalanish (matn, video, tasvirlar, real dunyo misollari, grafiklar va boshqalar) ma'lumotni yanada qiziqarli qiladi va o'quvchilarning turli xil o'rganish uslublariga murojaat qiladi.O'quv rejasi va kurs maqsadlarini boyitadigan va qo'llab-quvvatlaydigan keng turdagi materiallarni taqdim eting.