Chirchiq davlat pedagogika universiteti fizika va kimyo fakulteti ilmiy va metadologik kimyo kafedrasi

Krioskopik konstanta К 1000 g eruvchida mol modda eritilgandagi eritma muzlash haroratining pasayishini ko‘rsatadi. Shu sababli bu koeffitsiyent erituvchi muzlash haroratining molekular pasayishi yoki erituvchining krioskopik (grekcha «krios» sovuq muz demakdir) konstantasi deyiladi. Konstanta К ning qiymati har qaysi erituvchi uchun o‘zgarmas miqdori bo’lib, erigan moddaning tabiatiga bog’liq emas.
Ba’zi erituvchilarning krioskopiya, ebulioskopiya doimiylari va
zichliklari qiymatlari





Binar eritmalarda eritma va bug‘ orasidagi muvozanat.
Ebulioskopiya
Uchuvchanlik xossasiga ega bo‘lmagan moddalarning qaynash haroratini konsentratsiyaga bog‘liqligi Raul qonuni asosida quvidagicha ifodalanadi:


T=T-T₀=
bunda: T- eritmaning qaynash harorati;
T ₀ — erituvchining qaynash harorati;
E- ebulioskopik konstanta yoki erituvchining qaynash haroratini molyar
ko‘tarilishi deyiladi;
m — erigan modda massasi;
g — erituvchining massasi;
M - erigan moddani molekulyar massasi. (1) formula suvultirilgan
eritmalarga qo‘llaniladi.
Ko‘pchilik erituvchilarning E=konstantasi jadvallarda beriladi. Agar berilmagan bo‘lsa, solishtirma bug’lianish issiqligi ma’llum bo‘lgan erituvchilaming E qiymatini quyidagi formuladan hisoblanadi:

bunda: l_b — erituvchining solishtirma bug'lanish issiqligi.
(1) formuladan foydalanib, eritmada erigan moddaning molekulyar massasini aniqlash mumkin.Eritmaning molyal konsentratsiyasi ma’lum bo‘lsa, T quyidagicha aniqlanadi:
T=E
Binar eritmalarda eritma—qattiq modda muvozanati.
Krioskopiya
Suyultirilgan eritmalarda muzlash haroratining nisbiy pasayish qiymati, Raul qonuniga muvofiq, eritmaning molyal konsentratsiyasiga to‘g‘ri proporsional bo’ladi:
T_muz=K –m_{i 1}
bunda: K — krioskopik konstanta yoki erituchining muzlash haroratini molyar pasayishi deb ataladi;
m_i — eritmaning molyal konsentratsiyasi.
K quyidagi formuladan hisoblanadi:

bunda: T₀ - toza erituvchining muzlash harorati;

-suyuk-toza erituvchini solishtirma suyuqlanish issiqligi
Eritma va toza erituvchining muzlash haroratini tajribada aniqlab, ulaming farqi asosida, eritmadagi moddaning molekulyar massasini aniqlash mumkin. Uning uchun 1fo rm u lad ag i m_i- n i o ‘r n ig a :
qiymat qo’yilsa quyid agi formula kelib chiqadi:

bund an: