Chirchiq davlat pedagogika universiteti matematika o’qitish metodikasi yo’nalishi 19/2-guruh talabasi mirzayev diyorjonning matematika tarixi fanidan yakuniynazorat ishi

Eramizdan avvalgi VI asrga kelib o’retsiyada kuchli quldorlik davlati (davlat - shaharlar -polislar) vujudga keladi. Tarixiy yodgorliklar o’retsiya davlatlarida texnika, fan va madaniyat yuqori darajada rivojlanganligidan dalolat beradi. Yirik quldorlik davlatlarining birlashmasi bo’lgan o’retsiyada Milet, Korinf, Afina; Italiyada Sirakuza, Sitsilia, Rim va boshqalar mustahkamlanib, boyib asosiy shaharlarga aylandi. Bu davrga kelib matematika dastlab ioniylar (ioniyskaya) - VII - VI (e.o.), so’ng VI - V (e.o) asrlarda pifagoriylar, keyinroq esa V(e.o) asrlarda afina maktablari vujudga keldadi.

Bu davr matematikasida arifmetik hisoblashlar, geometrik o’lchashlar va yasashlar asosiy rolini yo’qotmagan bo’lib, ular asta - sekinlik bilan matematikaning u yoki bu bo’limlariga gruppalana boshladi. Agarda sharq matematikasi asosan “qanday?” degan savolga javob bergan bo’lsa, grek matematikasi esa bunga qo’shimcha “nima uchun ?” degan ilmiy savolga javob berishga harakat qilgan.

Bu davr matematikasida arifmetik hisoblashlar, geometrik o’lchashlar va yasashlar asosiy rolini yo’qotmagan bo’lib, ular asta - sekinlik bilan matematikaning u yoki bu bo’limlariga gruppalana boshladi. Agarda sharq matematikasi asosan “qanday?” degan savolga javob bergan bo’lsa, grek matematikasi esa bunga qo’shimcha “nima uchun ?” degan ilmiy savolga javob berishga harakat qilgan.

Pifagoriylar arifmetika sohasida: 1. Ular sonlarni juft - toq, tub va murakkab, mukammal, qo’shaloq, uchburchakli, kvadratli, beshburchakli va hakozo sinflarga ajratganlar. Ќozirgi ko’rinishlar ulardan meros. 2. Muntazam ko’pyoqlarning va muntazam ko’pburchaklarning xossalari. 3. Tekislikni muntazam uchburchaklar, to’`rtburchaklar, oltiburchaklar sistemasi bilan qoplash usuli, fazoni esa - kublar sistemasi bilan qoplash usulini bilganlar. 4. Pifagor teoremasining isboti.

Pifagoriylar arifmetika sohasida: 1. Ular sonlarni juft - toq, tub va murakkab, mukammal, qo’shaloq, uchburchakli, kvadratli, beshburchakli va hakozo sinflarga ajratganlar. Ќozirgi ko’rinishlar ulardan meros. 2. Muntazam ko’pyoqlarning va muntazam ko’pburchaklarning xossalari. 3. Tekislikni muntazam uchburchaklar, to’`rtburchaklar, oltiburchaklar sistemasi bilan qoplash usuli, fazoni esa - kublar sistemasi bilan qoplash usulini bilganlar. 4. Pifagor teoremasining isboti.