Chuqurlikda joylashgan zonasi

---

OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR 
VAZIRLIGI 
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT
DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI OLMALIQ
FILIALI 
“KONCHILIK ISHI ” KAFEDRASI 
UMUMIY GEOLOGIYA VA TOG’ JINSLARI
FIZIKASI FANI BO’YICHA 
MUSTAQIL ISHI 
Guruh: 5AS-KEM 
Bajardi: Boymatov A.A 
Qabul qildi: Axmedov M.K
. 
Olmaliq 2023 

---

Mavzu: Batial zona yotqiziqlari
Reja: 
Batial zona joylashuvlari 
Joylashish shartlari 
Batial zona osimlik va suv hayvonlari 
Xulosa 
Foydalanilgan adabiyotlar 

---

Bathyal, batial zonasi (bathys - chuqur) - Jahon okeanining 
neritik (sayoz) va tubsiz (chuqur suv) zonalari o'rtasida 
chuqurlikda joylashgan zonasi. 
U kontinental qiyalikdan yuqorida, kontinental sayozning 
chetidan (keskin egilishi) taxminan 200 m chuqurlikda, qit'a 
yonbag'irligining etagiga qadar va 1000 dan 3000 m gacha 
chuqurlikda, qiyalikning tog'ga o'tish joylarida joylashgan. 
okean tubi. Turli hisob-kitoblarga ko'ra, vannalar Jahon okeani 
maydonining 15 dan 16 foizigacha egallaydi. 
Batial yoki kontinental qiyalik okean tubining katta qismini 
egallaydi, hajmi bo'yicha tubsizlikdan keyin ikkinchi o'rinda 
turadi. Kichkina tiklikka ega bo'lgan shelfdan va tubsizlikdan, 
ya'ni okean tubidan farqli o'laroq, u ko'proq yoki kamroq tekis 
bo'shliq bo'lib, qit'a yonbag'irligi katta tiklikka ega, garchi 
qoidadan istisnolar ma'lum (masalan, vannalar). Alyaska 
ko'rfazi). Batiallar kuchli yoriqlar va tub cho'kindilarning 
tabiatining keskin o'zgarishi bilan oddiy yoriqlar bilan 
tavsiflanadi. Bu erda toshloq jinslarning chiqib ketish joylari tez 
loy to'planadigan joylar bilan almashadi. Nihoyat, batial suv 
osti kanyonlari va loyqa oqimlarining hosil bo'lgan zonasidir.
Boshqacha qilib aytganda, agar shelf va tubsizlikni cho'kindi 
to'planish zonalari deb atash mumkin bo'lsa, batialni eroziya va 
qayta joylashish zonasi deb atash mumkin. 
Shartlar 
Muhim bosim (25 MN/m² yoki 250 kg/sm² gacha) 
Deyarli yorug'lik yo'q 
Kichik mavsumiy harorat o'zgarishi 
Suv zichligidagi kichik mavsumiy tebranishlar 

---

Suvning harakatchanligi nisbatan zaif, ammo tubsizlikka 
qaraganda sezilarli darajada yuqori 
Pastki relyefi - kesilgan 
Pastki qismida cho'kindilarning uzluksiz qoplami yo'q va ko'plab 
asosiy jinslar paydo bo'ladi. 
Hayvonot dunyosida sezilarli xilma-xillik va tubsiz shakllarga 
o'tadigan ko'plab baliq turlari mavjud; 
Yorug'lik etishmasligi tufayli o'simliklar juda kambag'al. 
Past va mo''tadil kengliklarda suv harorati 5 dan 15 ° C gacha, 
yuqori kengliklarda -1 dan 3 ° C gacha bo'lishi mumkin. Tuzlilik 
34 dan 36 ‰ gacha bo'lishi mumkin. Oqimlar sekin. Batial tubi 
cho'kindilarining uchta asosiy turi mavjud: organogen 
cho'kindilar (organizmlar qoldiqlaridan hosil bo'lgan), autigen 
cho'kindilar (tog' jinslarini buzish paytida hosil bo'lgan) va 
terrigen loy va gillar (quruqlikdan olib kelingan zarrachalar). 
organogen loylar 
autigen cho'kindi 
terrigen oqishlar 

---

bilim 
Okean tubining keng va noma'lum bo'shliqlariga katta qiziqish 
tubsizlikni tizimli o'rganishga olib keldi. Batial, bugungi kunga 
qadar, eng kam o'rganilgan bo'lib qolmoqda, ammo uni 
hayotning tarqalishi xaritalarida endi "bo'sh joy" deb atash 
mumkin emas. Batial hayotning juda samarali zonasi bo'lib 
chiqdi, bu erda bentos va baliqlarning mo'l-ko'l rivojlanishi 
uchun barcha imkoniyatlar mavjud, bundan tashqari, ular katta 
tijorat ahamiyatiga ega. 

---

Bentos 
Batial zonada hayot juda notekis taqsimlangan, aholi zichligi 
okeanning yuqori qatlamlaridan keladigan oziq moddalar 
miqdoriga, tuproq tarkibiga va suv haroratiga bog'liq. Tirik 
organizmlar soni va ularning turlari chuqurlikdan kamayadi. 
Batyalining bentosi aralash xarakterga ega. Bu erda qulay 
sharoitda kirib boradigan subtidal va tubsiz hayvonlarni va 
okeanning deyarli barcha chuqurliklarida mavjud bo'lishi 
mumkin bo'lgan eurybat turlarini, faqat batiallarga xos bo'lgan 
turlarini topish mumkin. Bularga dengiz patlari Protoptilum 
orientale, Ravonaria pacifica, Virgularia cistifera, polychaetes, 
yirik dekapodli kerevit Chionoeceotes angulatus, Munidopsis 
beringiana va koʻp sonli mollyuskalar kiradi. 
Dengiz qalami va dengiz nilufari 
Poliketalar 

---

Katta dekapodlar 
1, izopod Storthynura benti; 2, mollyuska Neopilina ewingi; 3 - 
Holothurian Scotoplanes murrayi.

---

Batial ancha samarali bental zonasi bo'lib, bentosning barcha 
trofik turlari - sestonofaglar, detritofaglar va yirtqich 
umurtqasizlar yashaydi. Batialning yuqori, ko'proq dipamik 
qismida seston bilan oziqlanadigan gubkalar, gidroidlar, 
yumshoq marjonlar, dengiz patlari va yirtqich hayvonlar 
ustunlik qiladi. 
sestonofaglar 
zararli moddalar 
1 - mysida Gnathophausia gigas; 2 - baliq Careproctus 
amblystomopsis; 3 - dengiz nilufar Bathycrinus pacificus; 4 - 
dengiz qalami Kaphabelemnon biflorum; 5 - holoturian 
Psychropotes longicauda; 6 - dengiz kirpisi Echinocrepis 
cuneata; 7 - echiurida Prometor grandis; 8 - Hyalomena 
shimgichi. 
1 - Fish Photostomias guerneri; 2 - Fish Myctophum 
punctatum; 3 - Octopus Vampyroteuthis infernalis 

---

Batiali florasi juda kambag'al bo'lib, asosan bakteriyalar va 
kremniy yosunlari bilan ifodalanadi. 
Pastki baliq 
Baliq baliqlari- Melanocetus jonstoni. 
Uzun dumli baliq 
Ko'mir baliqlari 

---

Xulosa: 
Men bu mustaqil ishimdan shunday xulasaga keldimki. 
Batila zonalarni kormagan bolamsamda ular xaqida ozim 
bilmagan xatto xayolimga kelmagan bilim va malumotlarga 
ega boldim. Izlanishlar vaxtida batial zonalar joylashishlari, 
joylashish shartlari, osimlik va hayvonot olami xaqida 
yaxshigina tasavvur doiram kengaydi. Mustaqil ish mavzusi 
yuzasidan materiallar izlash paytida shuni sezdimki 
malumotlar kamligini, xali bu sohada aynan batiallar zonasi 
mavzusida qilinadigan ishlar, izlanishlar kerakligini 
chundim. Niyyatim bizni diyorlardanham yana avvalgiday 
dunyoga ustozlik qilgan Al-Buhoriy, At-Termiziy, Al-
Xorazmiy, Ibn Sino, Abu Rayxon beruniy, Mirzo Ulugbek 
kabi olimu-ulamolar chiqsa. Buning uchun biz xozirgi 
kundagi qimmatli vaxtni bexudaga sarflashdek illatni tark 
qilib. Vaxtimizzi koproq oz ustimizda ishlash, xulqimizzi 
gozal qilish va ilm olishda anchagina gayrat qilishimizga 
togri keladi. 

---

Foydalanilgan adabiyotlar: 
K.X.Adilxanov. Mineralogiya. IMR .2014 y. 
M.V.Abdunabiyeva.
Kristallografiya va mineralogiya. TDTU, 2014 q. 
Qo’shmurodov O.Q. Mineralogiya. Toshkent. 2005yil 
B. T. Toshmuhamedov, M. V. Abdunabiyeva, N. Sh. 
Tulyaganova.
Kristallografiya va mineralogiya fanidan laboratoriya ishlari 
o'tisji uchun
uslubiy qo'llanma. - Toshkent TDTU, 2011. 
Adilxanov K.X., Tulyaganova N.Sh. "Kristallografiya, 
mineralogiya va
geokimiyo" fanidan laboratoriya mashg'u- lotlarini o'tish 
uchun uslubiy
ko'rsatma - Toshkent : TDTU, 2010. 
A.G.Betextin mineralogiya kursi. O’qituvchi nashryoti 
Toshkent - 1969.
Moskva. Knijniy Universitet – 2008y. 
Qo'shimcha adabiyotlar: 
A.G.Betextin. Kurs mineralogii. Moskva. Knijniy Universitet 
– 2008y. 
Vetman E.F., Yu.G.Raufonov, I.N.Federmenko 
«Kristallografiya,
mineralogiya, petrografiya, rentgenografiya» 1990 yil. 

---

Shafranovskiy I.I., Alyavdin V.F. «Kratkiy kurs 
kristallografiya» Izd-vo Nedro,
1984y. 
Milovskiy A.V. Kononov O.B. «Mineralogiya» M.Izd-vo 
MGU, 1982 y. 
Popov T.M. Shafronskiy I.I. Kristallografiya «Visshaya 
shkola» 1972 y. 
M. G. Kiselov, A. V. Drozdov “Kristallografiya i mineralogiya 
laboratorniy
praktikum”. Minsk BNTU. 2013 yil 
Internet saytlari: 
htt: //WWW/ elebrary.ru/ - nauchnaya elektronnaya 
bibloteka 
htt: //mggu. ru. 
www.geologiya.ru 
http://www.rsl.ru – Rossiya davlat kutubxonasi. 
www.Ziyo. net. 
Mineral.ru 
Katlog mineralov