Cifrlı integral sxemalardıń qapları

Cifrlı integral sxemalardıń qapları.
Joba
1. Cifrlı integral mikrosxemalar.
2. Úlken integral mikrosxema
3. Cifrlı integral sxemalardıń qapları
Ádebiyatlar

Integral mikrosxema (IMS) - bul óz-ara baylanısqan bir neshe tranzistorlar, diodlar, kondensatorlar. Rezistorlar jıyındısı esaplanadı hám ol birden-bir texnologiyalıq siklda tayarlanıp (yaǵniy bir waqıtta ), elektr signalların ózgertiwde málim funksiyalardı atqaradı.

IMS quramına kirgen komponentler odan ǵárezsiz ajıratıp alınıwı hám ǵárezsiz buyım retinde isletiliwi múmkin emes. Olar integral elementler dep ataladı. Olardan ayrıqsha bolıp esaplanıw olarǵa konstruktiv maslastırılǵan detal hám qurılmalar diskret komponentler dep ataladı. Olar tiykarında dúzilgen bloklar bolsa diskret sxemalar dep ataladı.
Joqarı puhtalik hám sapa, ihchamlik, kiyim-kensheklik, arzanlıq integral mikrosxemalarini halq ho'jaligini barlıq tarawlarında keń qollanılıwǵa sebep bolıp atır. Zamanagóy mikroelektrotexnika tiykarın yarım ótkezgishli integral mikrosxemnalar qurap atır. Zamanagóy yarım ótkezgishli IMS kristtallarini ólshemleri 1, 5 x1, 5 ten 6 x6 mm ge shekem.
Kristall maydanı qansha úlken bolsa oǵan sonsha kóp elementli integral mikrosxemani jaylastırıw múmkin boladı.
Integral mikrosxemalarida tranzistorlardı málim jalǵanıwlar tiykarında rezistor hám kondensator payda etiw múmkin.
Yarım ótkezgishli IMS larni qásiyeti sonnan ibarat olardı elementleri arasında induktivlik g'altagi joq, sebebi sol payıtqa deyin qattı denelerde elektromagnit induksiyasiga ekvivalent bolǵan fizikalıq qubılıs alıw múmkinshiligi bolmaǵan.
Úlken integral mikrosxema - dep kóp sanlı bir túrli yacheykalardan shólkemlesken kóp ólshemli yarım ótkezgishli apparatqa aytıladı. Ol quramalı funksiaonal sxemaǵa birlesken boladı.
Házirgi kúnde islep shıǵarap atırǵan úlken integral mikrosxemalar (KIMS) 10 mıń hám odan artıq logika elementlerinen dúziledi.
Barlıq KIMS lar úsh klasqa bólinedi.
1) esaplagichlar, rezistorlar, jıynagichlar, arifmetik-logika qurılmaları tipidagi funksional bloklar :
2) yads qurılmaları (XQ):
3) mikroprosessorlar (MP).
Dáslepki KIMS lar MDP (metall dielektrik poluprovodnik lar) struktura tiykarında qurılǵan. Házirgi kúnde KIMS element bazasına bipolyar strukturalar da kiredi.
Zamanagóy esaplaw texnikasında informaciyanı cifrlı qayta islew usılı zárúrli rol oynaydı. Cifrlı yarım ótkizgishli IMSlar esaplaw texnikası qurılmaları hám sistemasınıń negiz elementi esaplanadı. Esaplaw mashinaları tárepindey qayta islenip atırǵan berilgenler, nátiyje hám basqa informaciyalar tek eki baha alatuǵın (ekilik sanaq sisteması ) elektr signalları kórinisinde ańlatıladı.
Analog informaciyanı cifrlı kóriniske aylandırıw ushın onı kvantlaydilar, yaǵnıy waqıt boyınsha úzliksiz signal onıń málim noqatlar daǵı diskret bahaları menen almastırıladı. Keyininen berilgen signal aqırǵı diskret ma`nisine uyqas túrde nomer beriledi. Signal diskret dárejelerin nomerler ketma - ketligi menen almastırıw procesi kodlaw dep ataladı. Alınǵan nomerler ketma - ketligi signal kodı dep ataladı.
Ekilik sanaq sistemasında qandayda bir san eki nomer: 0 hám 1 arqalı ańlatıladı. Nomerlerdi ańlatıw ushın cifrlı sistemalarda tok yamasa kernew sıyaqlı elektr shamanı eki jaǵday daǵı signalın qabıllawǵa maslasqan elektron sxema bolıwı talap etiledi. Shamanıń biri - 0 ge, ekinshisi - 1 ge sáykes keliwi kerek. Eki elektr jaǵdayǵa iye bolǵan elektr sxemalardı jaratıwdıń salıstırǵanda ápiwayılıǵı soǵan alıp keldiki, házirgi zamanagóy cifrlı texnika mine sol ekilik ańlatılıw sistemaǵa tiykarlanǵan.
Cifrlı qurılmalar islew algoritmın ańlatıw ushın bul algebrasi yamasa logika algebrasi qollanıladı. Logika algebrasi sheńberinde cifrlı sxema kirisiw, shıǵıw hám ishki bólimlerine uyqas túrde bul ózgeriwshileri ornatıladı hám olar tek eki baha qabıllawı múmkin:
X=0 eger X 1; X=1 eger X  0. Bul algebrasi tiykarǵı ámelleri bolıp logikalıq qosıw, kópaytiruv hám biykar ámelleri esaplanadı.
Logikalıq IMS parametrleri Informaciyanı kodlaw usılına kóre logikalıq elementler potensial hám impuls usıllarına bólinediler.

Logikalıq elementlerdiń kóbisi potensial esaplanadı, yaǵnıy olarda ekilik informaciya eki elektr potensial dáreje kórinisinde ańlatıladı : logikalıq 0 - tómen potensial U0, logikalıq 1 - joqarı potensial U1. Impuls logikalıq elementlerde logikalıq birge - impulsning bar ekenligi, logikalıq nolge - onıń joqlıǵı sáykes keledi.

IMS potensial logikalıq elementleri tómendegi parametrler menen xarakterlenedi:
• mantiqiy «0» hám «1» kernewleri - U0 hám U1;
• mikrosxema jaǵdayı teris jaǵdayǵa ózgeretuǵın kirisiw degi málim kernew - bosaǵalıq kernew UBO'S;
• kirish boyınsha qosılıw koeffisienti m (kiriwler sanı );
• chiqish boyınsha tarmaqlanıw koeffisienti n (júkleme qábileti yamasa usı IMS shıǵıwına jalǵaw múmkin bolǵan tap sonday mirosxemalar sanı );
• UKIR= U0 hám UKIR= U1 larga uyqas keliwshi kirisiw tokları I0 KIR hám I1 KIR ;
• xalaqitlarga sabırlıǵı - joqarı U1 XAL hám tómen U0 XAL kirisiw kernew dárejesi boyınsha múmkin bolǵan maksimal ırkinish kernew ma`nisi;
• manbadan tutınıw qılınıp atırǵan quwat R;
• YeM kernew hám IM tok dárekleri;
• «0» jaǵdaydan «1» jaǵdayǵa, yamasa kerisinshe ótiwdegi qayta jalǵanıw keshigiw waqtı ;
• qayta jalǵanıwlardıń (operativlik) ortasha keshigiw waqtı - 0, 5 (t0 K + t1 K).
Zamanagóy statikalıq sistemalardıń tiykarǵı negiz elementi bolıp Shottki diodlari qollanılǵan TTM, I2 M, EBM, MDYa - tranzistorlarda (yamasa r - kanallı MDYa, yamasa n - kanallı MDYa) jasalǵan logika, komplementar MDYa - tranzistorlarda (KMDYa) jasalǵan logika elementleri esaplanadı.
Cifrlı integral mikrosxema negiz elementlerine qoyılatuǵın tiykarǵı talap - olardınng operativligi, kishi shashıraw quwatı, úlken jaylastırıw tıǵızlıǵı (birden-bir kristall sırtında jaylasqan elementler sanı ) hám tayarlanıwdı texnologiyalıqlıǵı esaplanadı.
Joqarıda sanap ótilgen negiz elementler, ol yamasa bul, yamasa bir neshe parametrlerine kóre bir- birinen ústin tursa, basqa parametrlerine kóre jamanlaw esaplanadı.
IMS negiz logikalıq elementi hasası bolıp, qayta jalǵawshılar retinde qollanılatuǵın qandayda bir elektron gilt hizmat etiwi múmkin. Qayta jalǵawshılar retinde qollanılatuǵın yarım ótkizgishli ásbaplarǵa tómendegi ulıwma talaplar qóyıladı : birdan úlken bolǵan kúsheytiw koeffisienti; informaciya uzatıw sistemasınıń bir táreplemeligi; kirisiw hám shıǵıw boyınsha úlken tarmaqlanıw koeffisientlari; qayta jalǵanıwlardıń úlken tezligi; kishi tutınıw quwatı. Elektron giltler retinde kremniyli bipolyar hám maydaniy tranzistorlar qollanıladı. Maydaniy tranzistorlarda orınlanǵan giltler kishi shashıraw quwatına iye bolsalar, bir waqtıniń ózinde bipolyar tranzistorlarda orınlanǵan elektron giltlerdiń qollanılıwı olardıń operativligin asırıwǵa múmkinshilik jaratadı.
Bipolyar tranzistorlarda jasalǵan gilt sxemalar
BT de jasalǵan ápiwayı gilt sxeması 63 - suwretde keltirilgen. Júkleme qarsılıǵı RK emitteri ulıwma shinaga jalǵanǵan tranzistordıń kollektor shınjırına jalǵanǵan. Gilt eki turaqlı jaǵdayǵa ıyelewi kerek: ashıq hám tuyıq.
Ashıq gilt jaǵdayına tranzistordıń toyınıw yamasa aktiv jumıs rejimi, tuyıq jaǵdayǵa bolsa - tuyıqilish rejimi sáykes keledi.
Eger tranzistor bazasına teris kernew berilsa (UKIR0 v), ol halda emitter hám kollektor ótiwler keri baǵıtda jalǵanǵan boladı, yaǵnıy tuyıq jaǵdayda boladı. Bul waqıtta tranzistor kollektor tokınıń tuyıqilish rejiminde isleydi hám gilt úzilgen jaǵdayda boladı. Tuyıqilish rejiminde tranzistor tokları uyqas túrde,,. Nátiyjede tranzistor kollektorındaǵı kernew, (logikalıq bir U1),
bolıp, júklemediń derekten úzilgen jaǵdayına sáykes keledi (gilt úzilgen).
Baza shınjırında RB rezistor ámeldegi bolǵanda tranzistor baza kernewi
Joqarı temperaturalarda gilt IK0 ma`nisi keskin artadı hám nátiyjede emitter ótiwdegi kernew de artadı. Usınıń sebepinen tuyıqilish rejiminde tranzistor normal islewi ushın tómendegi shárt orınlanıwı kerek, bul jerde UBO'S - emitter ótiwdegi oń kernew UBE bolıp, bul baha ortsa tranzistor tuyıq rejimnen aktiv rejimge ótedi, yaǵnıy ashıladı.
Integral texnologiyada orınlanǵan kremniyli tranzistorlar ushın UBO'S=0, 50, 6 v.
Eger UKIR=0, ol halda shárt tómendegishe qayta jazıladı.. UBO'S=0, 6 v hám IK0=1 mkA dep shama menen oylasak, ol halda RB. max=0, 6 MOm ga teń boladı.
Kiriwge UKIR0, 7 v (logikalıq bir U1) kernew berilsa tranzistor aktiv yamasa toyınıw rejiminde isleydi (gilt jalǵanǵan ).
Gilt rejimde tranzistordıń aktiv jumıs rejimi maqullanmaydi, sebebi júkleme degi tok tek júkleme RK hám derek kernewi YeM úlkenligi menen emes, bálki tranzistor daǵı kernew tómenlewi UKE menen de anıqlanadı,, yaǵnıy tranzistor ózgesheliklerine (parametrlerdiń ózgeriwi hám olardıń temperaturaǵa baylanıslılıǵı ) da baylanıslı boladı. Bunnan tısqarı, aktiv rejimde tranzistorda qosımsha quwat shashıladı, sxemanıń FIK azayadı.
Integral texnologiyada orınlanǵan kremniyli tranzistorlar ushın toyınıw rejiminde UChIQ=UKE0, 25 v (logikalıq nol U0). Analog sxemalarda bólek giltler qollanıladı. Cifrlı sxemalarda bolsa giltli shınjırlar qollanıladı. Bunday shınjırlarda hár bir giltni ózinden aldınǵı gilt basqaradi hám óz gezeginde bul giltning ózi keyingi gilt ushın basqarıwshı esaplanadı. Sonday eken, eger aldınǵı giltda tranzistor toyınıw rejimi bolsa, ol halda bul gilt keyingi giltni qayta jalǵawı múmkin emes.
Sonday etip, eger gilt kiriwine logikalıq nol potensialı berilsa, ol halda onıń shıǵıwında logikalıq birge uyqas potensial payda boladı hám kerisinshe, yaǵnıy bunday gilt invers sxema esaplanadı hám invertor dep ataladı.
Tiykarǵı dinamikalıq parametrlerinen biri bolıp, sxemanıń jalǵanıw hám úzilis waqtındaǵı qayta jalǵanıw processleri menen anıqlanatuǵın operativligi esaplanadı. Sxema shıǵıwı daǵı kernewdiń bosaǵalıq ma`nisi, kirisiw signalın U0 den U1 ge ózgertirgende málim t1 K waqtına, U1 den U0 ge o'zagtirganda t0 K waqtına keshikadi. Keshigiwlerge tranzistorlar qayta zaryadlanıw sıyımlılıqı hám júkleme sebep boladı. Sxema operativligi ortasha keshigiw waqtı menen anıqlanadı
Juwmaq
IMS quramına kirgen komponentler odan ǵárezsiz ajıratıp alınıwı hám ǵárezsiz buyım retinde isletiliwi múmkin emes. Olar integral elementler dep ataladı. Olardan ayrıqsha bolıp esaplanıw olarǵa konstruktiv maslastırılǵan detal hám qurılmalar diskret komponentler dep ataladı. Olar tiykarında dúzilgen bloklar bolsa diskret sxemalar dep ataladı.
Joqarı puhtalik hám sapa, ihchamlik, kiyim-kensheklik, arzanlıq integral mikrosxemalarini halq ho'jaligini barlıq tarawlarında keń qollanılıwǵa sebep bolıp atır. Zamanagóy mikroelektrotexnika tiykarın yarım ótkezgishli integral mikrosxemnalar qurap atır. Zamanagóy yarım ótkezgishli IMS kristtallarini ólshemleri 1, 5 x1, 5 ten 6 x6 mm ge shekem.
Kristall maydanı qansha úlken bolsa oǵan sonsha kóp elementli integral mikrosxemani jaylastırıw múmkin boladı.
Integral mikrosxemalarida tranzistorlardı málim jalǵanıwlar tiykarında rezistor hám kondensator payda etiw múmkin.
Registr dep informaciyanı qabıl etiwshi, saqlawshı, quramalı bolmaǵan ózgertiwler (shepke hám o'nga jıljıtıw ) ni ámelge asırıwshı, hám de informaciyanı tuwrı hám teris kodlarda uzatıwshı apparatqa aytıladı. Registrlar izbe-iz kodlardı parallel kodqa hám kerisinshe ózgertiwde de isletiledi. Registrlarning tiykarın triggerlar payda etedi hám triggerlarni izbe-iz yamasa parallel jalǵaw arqalı registr sxeması payda etinadi. Sannıń xar bir razryadı registrning razryadına (saqlawshı triggerga) sáykes keledi. Registrlarning parallel, izbe-iz principte isleytuǵın, o'nga hám shepke suruvchi, hám de reversiv túrleri bar. Parallel principte isleytuǵın registrlarda kodlar parallel jazıladı hám oqıladı, izbe-iz principte isleytuǵın registrlarda bolsa kodlar izbe-iz jazıladı hám oqıladı. O'nga hám shepke suruvchi registrlar kodlardı o'nga hám shepke jıljıtıw ushın xızmet etedi.
Joqarıdaǵı suwretde D-trigger tiykarında qurılǵan o'nga suruvchi, izbe-iz principte isleytuǵın registr sxeması keltirilgen. Integral mikrosxema (IMS) - bul óz-ara baylanısqan bir neshe tranzistorlar, diodlar, kondensatorlar. Rezistorlar jıyındısı esaplanadı hám ol birden-bir texnologiyalıq siklda tayarlanıp (yaǵniy bir waqıtta ), elektr signalların ózgertiwde málim funksiyalardı atqaradı.
IMS quramına kirgen komponentler odan ǵárezsiz ajıratıp alınıwı hám ǵárezsiz buyım retinde isletiliwi múmkin emes. Olar integral elementler dep ataladı. Olardan ayrıqsha bolıp esaplanıw olarǵa konstruktiv maslastırılǵan detal hám qurılmalar diskret komponentler dep ataladı. Olar tiykarında dúzilgen bloklar bolsa diskret sxemalar dep ataladı.
Joqarı puhtalik hám sapa, ihchamlik, kiyim-kensheklik, arzanlıq integral mikrosxemalarini halq ho'jaligini barlıq tarawlarında keń qollanılıwǵa sebep bolıp atır. Zamanagóy mikroelektrotexnika tiykarın yarım ótkezgishli integral mikrosxemnalar qurap atır. Zamanagóy yarım ótkezgishli IMS kristtallarini ólshemleri 1, 5 x1, 5 ten 6 x6 mm ge shekem.
Kristall maydanı qansha úlken bolsa oǵan sonsha kóp elementli integral mikrosxemani jaylastırıw múmkin boladı.
Integral mikrosxemalarida tranzistorlardı málim jalǵanıwlar tiykarında rezistor hám kondensator payda etiw múmkin.
Yarım ótkezgishli IMS larni qásiyeti sonnan ibarat olardı elementleri arasında induktivlik g'altagi joq, sebebi sol payıtqa deyin qattı denelerde elektromagnit induksiyasiga ekvivalent bolǵan fizikalıq qubılıs alıw múmkinshiligi bolmaǵan.
Úlken integral mikrosxema - dep kóp sanlı bir túrli yacheykalardan shólkemlesken kóp ólshemli yarım ótkezgishli apparatqa aytıladı. Ol quramalı funksiaonal sxemaǵa birlesken boladı.
Házirgi kúnde islep shıǵarap atırǵan úlken integral mikrosxemalar (KIMS) 10 mıń hám odan artıq logika elementlerinen dúziledi.
Barlıq KIMS lar úsh klasqa bólinedi.
1) esaplagichlar, rezistorlar, jıynagichlar, arifmetik-logika qurılmaları tipidagi funksional bloklar :
2) yads qurılmaları (XQ):
3) mikroprosessorlar (MP).
Dáslepki KIMS lar MDP (metall dielektrik poluprovodnik lar) struktura tiykarında qurılǵan. Házirgi kúnde KIMS element bazasına bipolyar strukturalar da kiredi.
Elektron hám yarım ótkezgishli qurılmalardı proektlestiriwdi ulıwma jaǵdayları.
Tuwrı elektron hám yarım ótkezgishli qurılmalardı strukturalıq hám prinspial elektr sxemaları olardı islew prinsplarini analiz etiwge uyretedi. Biraq bul elektr sxemalar elektrik hám yarım ótkezgishli qurılmalardı konstruksiyasın belgiley almaydı, bálki olardı dúziw ushın tiykar bóle aladı holos. Bunday qurılmalardı proektlestiriwdi tiykarǵı prinsplari haqqında túsinikler olardı óndiristegine emes. Bálki olardan paydalanıw ushın da kerek boladı. Elektron hám yarım ótkezgishli qurılmalardı elementleri aktiv hám passiv bólinedi.
Aktiv elementlerge tómendegiler kiredi: yarım ótkezgishli hám elektrovakuum ásbaplar.
Passiv elementlerge bolsa : rezistorlar, kondensatorlar, transformatorlar, induktivlik túteleri, rele, jalǵawshılar, indikatorlar, sım hám kabellar.
Qurılma elementleri optimal jaǵdayda jaylastırılıwı hám bekkemleniwi kerek, bir brilari menen prinspial sxema tiykarında jalǵanıwı kerek.
Zamanagóy elektron hám yarım ótkezgishli qurılmalardı kópshilik bólegi baspa platalarǵa jaylastırılǵan. Bunday platalar dielektrik tiykar esaplanıp tesikleri ámeldegi hám sızılmalar kórsetilgen. 0, 3-1, 5 mm diametrde payda etińan tesikler aspa elementler (integral sxemalar, tranzistorlar, rezistorlar, kondensatorlar ) ni jaylastırıw, baspa platanı bekkemlew hám de teris jaǵında jaylastırılǵan elementlerdi jalǵaw ushın isletiledi. Tesik diywalları metallashtiriladi.
Aspa elementlerdi úshleri tesiklerde qalaylanadı, sebebi olarǵa basım sımlar kelgen. Sonday etip baspa uzel (túyin) payda etinadi.
Baspa platalardı maydanın kemeytiw ushın kópqatlamli platalar (KQP) qollanıladı, olar almshinuvchi dielektrik qatlamlardan dúzilgen boladı. KQP qatlamlarda baspa sımlardı bólistiriliwi baspa platalardı ólshemlerin keskin kemeytiwge alıp keledi, bul zat kóp shıǵıwlarǵa iye bolǵan mikrosxemalardan paydalanıladı.
Elektron hám yarım ótkezgishli qurılmalar (EYAK) ni proektlestiriw hám isletiwde agregatlashtirishni qóllaw úlken payda beredi. Agregatlashtirish-óz-ara almastıriletuǵın uzel hám bloklardan dúzilgen apparatlardı konpanovkalash usılı bolıp tabıladı.
Agregatlashgan komplekslerdi dúziwde oǵan kirgen barlıq uzel hám bloklardı tolıq elektrik hám konstruktiv almasınıwı názerde tutıladı. Tiykarǵı tipoviy bloklar hám subbloklar unifikasiyalashtirilgan, bul jaǵday jańa apparaturalarni islep shıǵıw hám óndiriske nátiyjeni ámelde qollanıw etiw waqtın keskin qısqartiradi. Agregatli komplekslerge standart ólshemlerge iye bolǵan konstruktiv elementler jıynaması kiredi.
Agregatli kompleksler nomentklaturasi sonday dúzilediki, salıstırǵanda az bloklar jıyındısın málim sanıında túrli quramalılıqqa wazıypaǵa iye bolǵan qurılma hám sistemalar kóriw múmkin bolsın. Agregat kompleksine mısal etip emirilmaydigannazorat apparatı kompleksin alıw múmkin. Onı quramına mashina, belgilengen cjastota generatorı, analog-diskret ózgertirgish hám bir kanallı ózi jazar rezistorlar subbloklari hám de bazi bir basqa bloklar kiredi.
Elk\ektron hám yarım ótkezgishli qurılmalardı konstruktiv orınlanıwı júdá hilma hil hám olardı vajifalari isletiliw tarawı menen anıqlanadı. Maslan stasionar sharayatlarda islew ushın mólsherlengen elektron apparaturani samoliot bartiga yamasa kosmik kemede isletiledihan apparaturadan parqı úlken.
Hulosa etip sonı aytıw múmkin: házirgi kúnde elektron, yarım ótkezgishli hám de elektromagnitlar tiykarında túrli qurılmalar, avtomatlastırılgan sanaat robotlari hám manipulyatorlar tuzilmoqda. Olar járdeminde tehnologik processlerdi basqarıw, qadaǵalaw hám informaciya sistemaları rawajlanıwlashmoqda. Informaciyanı quramalı qayta islewdi ámelge asırıp atırǵan qálegen diskret qurılma qanday da elementar strukturalıq bólimler -elementlerden dúziledi.
Bunda elementler anıqlanǵan qoydalarga tiykarlanıp birlesedi. Elementlerdiń tábiyaatın hám olardıń qosılıwın qurılmanıń ulıwma islew principi anıqlaydı. Elementler hám olardıń birikpelerin sáwlelendiriwshi, qurılmanıń ideallastırılgan markasın sxema dep ataymız.
Quramalı cifrlı qurılmanıń bólek túyinleri (blokları ) arasında uzatılıwshı informaciya kodlı sózler kórinisinde ańlatıladı. Sonday etip, hár bir túyindiń kirisiw bólegine kodlı sózler kelip túsedi, hár bir túyindiń shıǵıw bóleginde, kirisiw sózleriniń qayta islengen nátiyjesi retinde jańa kodlı saz ásbapları payda boladı. Shıǵıw sózi túyindiń kirisiw bólegine qanday sózler kelip túskenine baylanıslı boladı. Bunday funksiyalardıń ayrıqsha qásiyeti, funksiya jáne onıń argumentlari, tek qadaǵan 0 i man1 bahalardı qabıllawın itibarǵa alıp, bunday funksiyalardı logikalıq algebra funksiyaları (MAF) dep ataymız.
Logikalıq algebra funklsiyalarini payda etiwge mólsherlengen qurılmalar logikalıq qurılmalar yamasa cifrlı qurılmalar dep ataladı.
Cifrlı qurılmalardı (yamasa olardıń túyinlerin) túrli belgilerine kóre túrlerge ajıratıw múmkin.
Kodlı sózlerdi kirgiziw hám shıǵarıw usılına tiykarlanıp, izbe-iz, parallel hám aralas isleytuǵın logikalıq qurılmalarǵa ajratıladı.
Izbe-iz islew principine tiykarlanǵan qurılmanıń kirisiw bólegine kodlı sózlerdiń simvollari bir waqıtta emes, waqıt boyınsha izbe-iz simvol artınan simvol uzatıladı (yaǵnıy izbe-iz formada ). Tap sonday izbe-iz formada shıǵıw sózi uzatıladı. 5-suwretde sonday apparatqa mısal keltirilgen. Suwretdegi qurılma log. 1 ni shıǵarıw menen kirisiw bólegindegi simvollarning uyqas tushmaganlini, log. 0 ni shıǵarıp simvollarning ústpe-úst túskenligin bildiriwin aqıl etiw qıyın emes (haqıyqatlıqtan da, Kir1 = 1 hám Kir2 = 0 yamasa Kir1 = 0 hám Kir2= 1 bolıp simvollar ústpe-úst tushmaganda qurılmanıń shıǵıwında Shıǵıw=1, kirisiw simvollari Kir1=1 i Kir2=1 yamasa Kir1=0 i Kir2=0 bolıp, ústpe-úst túskende bolsa shıǵıwǵa Shıǵıw = 0).

Paydalanılǵan ádebiyatlar

1. Yusupbekov N. R., Muxamedov B. I., Gulomov Sh. M. “Texnologiyalıq processlerdi baqlaw hám avtomatlashtirish” -Tashkent: Oqıtıwshı, 2011.
Abdullaev M. M., Názerov X. N., Abdullaeva S. B., Tolipov A. R., Matyoqubov N. R. “Esaplaw texnikası hám basqarıw sistemalarınıń elementleri hám qurılmalari”. Lekciyalar teksti. Tashkent 2011.
2. Oljaev E. Ol.” Mikroprotsessorlar, mikro EHM tiykarlar”. Oqıw qóllanba. Tashkent. 2011.
4. vaxidov A. X., Abdullaev D. A. “Avtomatıkanıń texnikalıq quralları” Tashkent, 2012.