Дала тажрибаларини ўтказиш услублари

Бўлакпарнинг улчами ва вариантлар такрорийлиги Вариантлар учун ажратилган ер булаклари ўлча.ми ва такрорийлиги дала тажрибаси аниқ ва туғрилигини белгиловчи муҳим омиллардир. Тажрибаларни катта ўлчамли майдонларда утказиш юзасидан тавсия бериш учун назарий асос мавжуд эмас (Б.А.Доспсхов, 1979 й.)
Маълум четарадан кейин бўлаклар майдонини кўпайтириш тажрибанинг аникдик даражаси пасайишига олиб келиши аниқланган. Бунинг сабаби шундаки. ҳар бир вариант майдони кенгайтирилиши билан тажриба ўтказилаётган умумий майдон ҳам ортиб боради Майдон кенгайтирилиши ҳисобига умумий майдон унумдорлиги бир хил бўлган тупроқ майдончаси чегарасидан чиқиб кетиши мумкин Бу ҳолда булакнинг катга ўлчами бутун тажрибани унумдорлиги бир хил майдон чегарасида жойлаштириш зарурати билан чекланади. Демак, вариант катга.чигини белгилашда тажриба даласи тупроғининг хилма-хиллик даражаси эътиборга олиниши зарур. Шу билан бирга бўлакдар "зчамини белгилашда тажрибанинг йўналиши ва вазифалари, агротехникаси, қўлланиладиган механизмлар, ишлов бериш, суғориш-озиқчантириш тизими ва б.қ.лар эътиборга олиниши керак.
Бўлаклар ўлчамини шундай танлаш керакки, улар зкинларга ишлов бсришда ва ҳосилни йиғишда механизмлардан кенг фойдаланиш имконини берсин. Чопиқталаб
экинлар жойлаштириладиган бўлаклар кенглигини белгнлашда тракторлар, турли мосламалар ва машиналар бир, икки ва ҳ к. марта кирасшиши кўзда тутилиши керак.
Тўрт қаторли машиналар учун булакда камида 4 ҳисоб қдтори, бўлакдаги умумий эгатлар сони эса 8-12 та бўлади. Шулардан 2 ва 4 тадан қатор ҳисобли эгатларнинт икки томонидан \имоя йўлакчасига қолдирилади. Майдон охиридаги ҳимоя йўлаклари дала шакпига қараб ажратилади. Терим машиналари қайтиб олиши учун даланинг икки бошида 6-8 метрли ҳимоя йўлаклари қолдирилади.
Шуни унутмаслик зарурки, бўлаклар ўлчамининг оширилиши тажриба даласн кенгайиб кетишига, дала танлашда қийинчилик тутилишига ва даладаги барча бўлакларда бир хил ишловларни бараварига, теэ амалга ошириб бўлмаслигига олиб келади. Шунинг учун бўлакларни жуда катгалаштирмай, дала ишларини ишлаб чиқаришда жорий этилган усуллар ва қуррллар ёрдамида қисқд муддатда ўтказишни мўлжалаб режалаштириш мақсадга мувофиқцир.
Вариантларнинг маълум бир такрорланишида тажриба бўйича якуний натижаларга тасодифий нотекис таъсир этадиган ташқц муҳит омиллари турли-туманлиги, тупроқ унумдорлиги, рельеф нотекислиги, шўрланиш ва эрозияланиш даражалари, ишлов бериш, экиш, суғориш ва ҳ.к.лар туфайли юзага келадиган камчиликлар тўлиқ бартараф этилмаса-да, бироз камайтирилиши мумкин.
Такрорланишлар сони тажрибанинг вазифалари, давомийлиги, унда ўрганилаётган тадбирлар таъсири, тупроқ хилма-хиллиги, бўлак катгалигндан келиб чиқиб бвлгиланади.

I 11 Ш												IV
1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4 |