Darsliklar o'qituvchilar va talabalar uchun o'quv materiallarini tushunish va o'rganishda yordam beradigan matnlar to'plamidir

Toshkent axborot texnologiyalari universiteti AKT
sohasida kasbiy ta’lim fakulteti
650_20 guruh talabasi
Sharipov Bekzodning
“Ilmiy Ta’lim”
fanidan bajargan 3-topshiriq hisoboti
HISOBOT

Toshkent — 2023

Darslik va oquv qo’llanmalarning bir-biridan farqi (Venn diagrammasi asosida) tahlil qilish
Darsliklar o'qituvchilar va talabalar uchun o'quv materiallarini tushunish va o'rganishda yordam beradigan matnlar to'plamidir. Ularning asosiy maqsadi bilimlarni tarqatish, o'rganish jarayonida yordam berish va ta'limning tashkiliy qismiga xizmat qilishdir. Darsliklar o'z navbatida turli sohalarda, masalan, matematika, fizika, kimyo, biologiya, tarix, adabiyot, ingliz tili, IT va boshqa fanlarda mavjud bo'lishi mumkin.
Darsliklar o'qitish uslubiga va talabalarning darajasi va yoshiga qarab turli darajada yozilishi mumkin. Ularning shakli va tuzilishi darslik muallifi tomonidan belgilanadi va o'qitish jarayonini osonlashtirish uchun tartiblangan bo'ladi. Darsliklar o'qitishning amaliy qismiga oid maslahatlarga, misollar va amaliy mashg'ulotlarga ham ega bo'ladi.
Darsliklar, tarqalgan fan yoki mavzuga bog'liq ravishda tuziladi. Ular o'qituvchilar va talabalar uchun qulaylik yaratish, ma'lumotlarni o'rganishni osonlashtirish va tushuntirishni osonlashtirish maqsadida tarkibiy qismlarga bo'lingan bo'ladi, masalan, bog'lanish, mavzular, misollar, maslahatlar, testlar va boshqalar.
Darsliklar bugungi kunda matbuot shaklida, elektron darsliklar sifatida yoki internet orqali ham mavjud bo'lishi mumkin. Elektron darsliklar o'qituvchilar va talabalar uchun zarur ma'lumotlarni osonlik bilan topish, o'rganish va ta'lim jarayonini yanada yanada sodda qilish imkonini beradi.
Darsliklarning xususiyatlari, mualliflar tomonidan ishlab chiqilganligi, tarqalgan mavzu va asosiy maqsadiga qarab o'zgarishi mumkin. Bu sababli, har bir darslik o'zining o'ziga xosliklar va foydalanuvchilari uchun foydali bo'lishi kerak.
Umuman olganda, darsliklar ta'lim tizimida muhim ahamiyatga ega bo'lib, o'quvchilar va o'qituvchilar uchun o'rganish va o'qitish jarayonini osonlashtirishda qo'llaniladi. Bu bilan birga, darsliklar o'quvchilarga ma'lumotlarni o'rganish, tushunish va o'zlashtirish imkonini beradi.
Uquv qo'lanma, o'quvchilarga, o'quv jarayoniga va o'quv-uslublarga oid ma'lumotlar, yo'nalishlar va qoidalar jamlanmasidir. Uquv qo'lanma, maktab, kollej, universitet va boshqa o'quv muassasalari tomonidan ishlatiladi.
Uquv qo'lanma, o'quvchilar uchun o'quv jarayonining tartib va tizimini belgilaydi. Uning asosiy maqsadi o'quvchilarga o'zlashtirilgan qo'limoq ma'lumotlarini oshirish, o'rganish va o'zini mustahkamlashdir.
Uquv qo'lanmada umumiy o'quv dastur, fan dasturlari, dars jadvali, o'quv predmetlari, talabalarning yutuqlari, baholash tizimi va boshqalar kabi elementlar mavjud bo'lishi mumkin. Uquv qo'lanmalar o'quvchilar uchun o'rganish jarayonini tashkil etishda yordam beradi va o'quvchilarning o'zlashtirish ko'nikmalarini, tajriba va bilimlarini oshirishga qaratilgan.
Uquv qo'lanmalar pedagogik texnologiyalar, o'quv-uslublar va o'quv vositalarini qo'llaydi. Uquv qo'lanmalari o'quvchilarning boshqarish, motivatsiya, qiziqish va qiziqishlarini qo'llab-quvvatlaydi.
Uquv qo'lanmalari o'quvchilarni o'quv jarayoniga qatnashishga, o'rganishga, amaliyotga, muhokamaga, ijodiy faoliyatga va shaxsiy rivojlanishga rag'batlantirishni maqsad qiladi. Uquv qo'lanmalarini o'rganish tartibi dasturli, tizimli va efektiv bo'lishi uchun pedagogika va didaktika asoslariga muvofiq rivojlangan.
Shuningdek, uquv qo'lanmalari talabalarni muammoli masalalar, tinchlik va xavfsizlik, huquqiy muammolar, etik va diniy qoidalarga rioya kilish, ijtimoiy va madaniy texnologiyalar bilan to'g'ri ishlash va boshqalar kabi mavzular bo'yicha bilim olishga yordam berishi mumkin.
Ko'rsatmalar: O'quv qo'llanmalarda mavjud bo'lgan ko'rsatmalar, darslikdagi materialni vizual ravishda tushuntirish uchun ishlatiladi. Ular, diagrammalar, grafikalar, jadval va shemalar shaklida o'quvchilarga ma'lumotlar beradi va tushunchalarini kuchaytirishda yordam beradi.
Qo'llanishlar: O'quv qo'llanmalarda darslikdagi konseptlarni yana bir qadam o'tkazish uchun qo'llanishlar va ilustratsiyalar ishlatiladi. Ular, o'quvchilarga qo'llanmalardagi materialni qo'llash, tahlil qilish va mustaqil o'rganishda yordam beradi.
Taqdimotlar: O'quv qo'llanmalarda taqdimotlar va o'quv videolarining manbalari va havolalari yer olib, o'quvchilarga qo'llanmalar bilan birgalikda qo'llanishlarini osonlashtirishda yordam beradi. Bu, o'quvchilarga qo'llanmalardagi materialni to'liq tushunish va ilmiy manbalardan mustaqil foydalanish imkonini beradi.
Maslahatlar: O'quv qo'llanmalarda o'quvchilarga maslahatlar va qo'llanma bilan bog'liq tavsiyalar berilishi mumkin. Ular, o'quvchilarni o'quv jarayonida yo'l-yo'riq, o'quv usullari va yondashuvlar bilan ta'minlashga yordam beradi.
O'quv qo'llanmalari, darsliklardan ajralib turadi va o'quvchilarga darsliklardagi materialni oson tushunish, o'zlashtirish va amaliyotga o'tkazishni o'zlashtirish imkonini beradi. Ular, o'quvchi o'zining o'rganish usullariga qarab, o'ziga mos hodisalar, misollar va mashqlar yordamida o'quv jarayonini mustahkamlashga yordam beradi.
Darsliklar va o'quv qo'llanmalarning bir-biridan farqini Venn diagrammasi orqali tahlil qilishimiz mumkin. Venn diagrammasi, ikkala ob'ektni o'zaro solishtirish va ularga xos bo'lgan va umumiy bo'lgan xususiyatlarni ko'rsatish uchun grafik usulidir. Quyidagi tahlilni ko'rib chiqamiz:
Darsliklar:
Darsliklar, ta'lim jarayonida o'quvchilarga o'qitish uchun tuzilgan.
Darsliklar, o'quv dasturlariga kiritilgan, o'quvchilar tomonidan o'qish uchun ishlatiladi.
Darsliklar, o'quvchilarni yaxshi tushunish va bilimlarini oshirishni maqsad qiladi.
O'quv qo'llanmalar:
O'quv qo'llanmalar, o'quvchilarga darsliklar bilan birgalikda yordam berish va qo'llab-quvvatlash uchun tuzilgan.
O'quv qo'llanmalarida darsliklardan tashqari ko'proq amaliy mashq va masalalar, ko'rsatmalar va boshqa qo'llanmalar bo'lishi mumkin.
O'quv qo'llanmalari, darslikdagi materialni qo'llanishni osonlashtirish, amaliyotga asoslangan mashqlarni takrorlash va o'quvchilarning o'zlashtirish qobiliyatini rivojlantirish maqsadida ishlatiladi.

Venn diagrammasi asosida, darsliklar va o'quv qo'llanmalarning bir-biridan farqlarini quyidagi ko'rinishda ko'rsatish mumkin: