Дастурий таъминотнинг сифати ўлчовлари

Маъруза № 4

Дастурий таъминотнинг сифати ўлчовлари

Режа:
1. Сифат характеристикалари метрикаси

2. Dasturiy ta'minot muhandisligi madaniyati va etikasi
3. Sifatning qiymati va xarajatlari
4. Modellar va sifat xususiyatlari
5. Dasturiy ta'minot muhandisligi jarayoni sifati

Сифат характеристикалари метрикаси

Дастурий воситалар сифатини шакллантириш жараёнлари.
Ички сифат – ривожланиш жараёнида ва дастурий воситалар ҳаёт циклининг бошқа оралиқ босқичларида ўзини намоён қилади.
Ташқи сифат – мижозларнинг талаблари бўйича спецификацияларда белгиланади ва якуний маҳсулотнинг хусусиятларида акс этади.
Фойдаланиш сифати – харажатларни ҳисобга олган ҳолда фойдаланувчи эҳтиёжларини қондириш самарадорлиги билан белгиланади.
Сифатни ўлчаш:

• 
  ички – дастур кодлари ўлчовларини статик таҳлил қилиш;
  
• 
  ташқи – бажариш пайтида код кўрсаткичларини кузатиш ва ўлчаш.
  

Дастурий воситаларнинг тегишли ички сифат атрибутлари → Керакли ташқи хатти-ҳаракатлар → Aмалдаги сифатга эришиш
Ҳар қандай дастурий восита, катта дастурий восита маълумот тизимининг бир қисми бўлиши мумкин.
Интерфейслар:

• 
  аппарат воситалар;
  
• 
  операторлар персонали;
  
• 
  ишчилар маълумот оқимлари.
  

Дастурий воситалар танланган ташқи метрикалар даражалари бўйича баҳоланади.
Ташқи сифат – маҳсулотнинг белгиланган самарадорлик, ишлаш ва сифат билан белгиланган мақсадларга эришиш учун аниқ фойдаланувчилар томонидан операцион муҳитда белгиланган ва қайд этилган эҳтиёжларини қондириш даражаси.
Дастурий воситани ишлаб чиқиш → Оралиқ махсулотлар → Ички метрикалар.
Ички метрикалардан фойдаланишнинг мақсади – талаб қилинадиган ташқи сифатни олишдир.
Ички метрикалар:

• 
  дастурларнинг маълум функционал ва конструктив хусусиятларини акс эттириш, моделлаштирилаётган хатти-ҳаракатлардан келтириб чиқариш мумкин;
  
• 
  оралиқ ёки етказиб берилаётган дастурий таъминот таркибий қисмларининг статик хусусиятларини таҳлил қилиш орқали ички атрибутларни ўлчаш ёки ташқи атрибутлар белгиларини шакллантиришга имкон беради;
  
• 
  манба дастурининг матн процедураларида, бошқарув оқими графигида, маълумотлар оқимида мавжуд бўлган, дастурий воситалар таркибидаги элементларнинг хусусиятларини, тоифаларини, рақамларини ёки хусусиятларидан фойдаланадилар.
  

ISO 9126:1-4:2002 халқаро стандарти – дастурий восита сифатининг умумий тушунчасини қуйидагиларни акс эттирадиган учта сифат метрикаларининг бир-бирига боғлиқ кўрсаткичлари билан тавсифлашни тавсия қилади.

• 
  ишлаб чиқариш жараёнида ва дастурий таъминот тизимининг ҳаётий циклининг бошқа оралиқ босқичларида намоён бўладиган ички сифат;
  
• 
  мижозлар талаблари билан белгиланган спецификацияларда ва якуний маҳсулотнинг хусусиятларида акс эттирилган ташқи сифат;
  
• 
  нормал ишлаш вақтида фойдаланилганда сифат ва ресурслар нархини ҳисобга олган ҳолда фойдаланувчи эҳтиёжларини қондириш самарадорлиги.
  

Стандартларга мувофиқ ички метрикаларни лойиҳалаш ва дастурлаш пайтида спецификация ёки манба коди каби дастурлаш тизими қисмларига қўллаш мумкин. Дастурлаш тизимини ишлаб чиқишда оралиқ компонентлар дастурларнинг функционал ва конструктив хусусиятларини акс эттирувчи ички метрикалар ёрдамида баҳоланиши керак. Ички метрикалардан фойдаланишнинг асосий мақсади ишлаб чиқувчилар томонидан керакли ташқи сифатни олишини таъминлашдир. Ташқи метрикалар билан энг кучли алоқага эга бўлган устувор ички метрикалардан фойдаланиш тавсия этилади, шунда улар эришиш мумкин бўлган қийматларни прогноз қилишлари мумкин. Ички метрикалар ишлаб чиқувчиларга, синовчиларга ва мижозларга, тизимли лойиҳалашдан бошлаб, дастурий таъминотнинг ҳаёт цикли сифатини прогноз қилиш ва дастурий таъминот фойдаланишга тайёр бўлгунга қадар сифатни таъминлашнинг технологик муаммоларини ҳал қилиш имкониятини беради. Ички метрика ўлчовлари дастурлаш тизими элементларининг хусусиятлари, тоифалари, рақамлари ёки хусусиятларидан фойдаланади, масалан, манба кодлари процедураларида, бошқарув оқими графигида, маълумотлар оқимида ва хотира ҳолатларининг ўзгаришини тавсифлашда.
Ташқи метрикалар дастурлаш тизими ўлчовлардан фойдаланади, улар ўзлари шу тизимнинг бир қисми бўлиб, уни хатти-ҳаракатларини синовдан ўтказиш, ишлатиш ва бажариладиган дастурларни ёки тизимнинг ишлашини кузатиш орқали акс эттиради. Дастурий маҳсулотни сотиб олишдан ёки ишлатишдан олдин уни маълум бир ташкилий ва техник муҳитда дастурий маҳсулотдан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган бизнес ва профессионал мақсадларни амалга оширишга асосланган метрикалар ёрдамида баҳолаш керак. Ташқи метрикалар мижозларга, фойдаланувчиларга ва ишлаб чиқувчиларга синов ёки синов жараёнида ишлаш сифатини кузатиш ва таҳлил қилиш имкониятини беради. Ички сифат метрикаларининг рақамли қийматлари ёки тоифалари ва хусусиятларини олиш учун мос ташқи метрикалар белгиланади, шунда улар ишлаб чиқариш жараёнида оралиқ маҳсулотларнинг ички сифат метрикаларига жавоб беришини текшириш учун ишлатилиши мумкин.
Aмалдаги сифат метрикалари маҳсулот ўз мақсадларига эришиш учун аниқ фойдаланувчилар эҳтиёжларини қондиришини акс эттиради. Ушбу метрика умумийлиги сабабли ISO 9126-1  стандарти билан тартибга солинадиган дастурий таъминот тизимларининг олтита асосий характеристикаларида акс эттирилмайди, аммо дастурий таъминот комплексларининг ишлаши ва қўлланилиши натижаларини ISO 9126-4 стандартида интеграл баҳолаш учун тавсия этилади. Aмалдаги сифатнинг дастурий таъминотнинг бошқа хусусиятлари билан алоқаси уларнинг истеъмолчиларининг вазифалари ва функцияларига боғлиқ.