Dasturlash 1 swd 1316 sinf xususiyati va vorislik 12

Ma’lumotlarga murojaat turlari va vorislik

Murojaat turlari	public	protected	private
Asos sinf	yes	yes	yes
Voris sinf	yes	yes	no
Boshqa sinf (yoki main funksiya)	yes	no	no

Misol. private murojaat orqali vorislik

• class base {
• int i, j;
• public:
• void set(int a, int b) { i=a; j=b; }
• void show() { cout << i << " " << j << "\n";}
• };
• // asos sinfning public a’zolari, voris sinfda private huquqiga o’tadi.
• class derived : private base {….}

Davomi..

• int main()
• {
• derived ob(3);
• ob.set(1, 2); // error, set() metodiga ruxsat yo’q
• ob.show(); // error, show() metodiga ruxsat yo’q
• return 0;
• }

protected sinf a’zolariga murojaat

• protected kalit so’zi vorislik mehanizmini tashkil qilish uchun ishlatiladi va qulaylik vujudga keltiradi.
• Asos sinfning private a’zolariga dasturning boshqa bir qismi (misol uchun boshqa sinf yoki main() funksiyasi) yoki voris sinf tomonidan to’g’ridan to’g’ri murojaat mavjud emas.
• Lekin asos sinfning protected a’zolari, boshqa sinf yoki main() funksiya uchun yopiq bo’ganiga qaramasdan, voris sinf tomonidan murojaat mavjuddir.

Misol. Asos sinfning protected a’zolari

• class base {
• protected:
• int i, j; // asos sinf uchun private, lekin voris sinf uchun ochiq
• public:
• void set(int a, int b) { i=a; j=b; }
• void show() { cout << i << " " << j << "\n"; } };
• class derived : public base {
• int k;
• public:
• void setk() { k=i*j; } // i va j voris sinf uchun ochiq
• void showk() { cout << k << "\n"; } };

Davomi…

• int main(){
• derived ob;
• ob.set(2, 3); // OK, voris sinf uchun ochiq, chunki public
• ob.show(); // OK, voris sinf uchun ochiq, chunki public
• ob.setk(); ob.showk(); // voris sinf metodi, murojaat turi public, demak ochiq
• return 0; }

Bir nechta sinflardan voris olish

• Bir vaqtning o’zida bir nechta sinfdan voris olish mumkin.
• Masalan, voris sinf derived ikkita base1 va base2 lardan voris olyapti. Quyidagicha formada bir nechta sinfdan voris olish mumkin.
• class derived : public base-class1, public base-class2, …

Misol. Bittadan ko’p sinflardan voris olish

• #include
• using namespace std;
• class base1 {
• protected:
• int x;
• public:
• void showx() {
• cout << x << "\n"; }
• };

• class base2 {
• protected:
• int y;
• public:
• void showy() {
• cout << y << "\n";}
• };

Davomi…

• // ikkita sinfdan voris olinyapti.
• class derived: public base1, public base2 {
• public:
• void set(int i, int j) { x=i; y=j; } };
• int main(){
• derived ob;
• ob.set(10, 20); // voris sinf obyekti
• ob.showx(); // birinchi (base1) sinf metodi
• ob.showy(); // ikkinchi (base2) sinf metodi
• return 0; }

Vorislikda konstruktor va destruktorlar

• Voris sinf obyekti yaratilganda, voris va asos sinf konstruktor va destruktorlari quyidagi ketma-ketlikda faoliyatda bo’ladi?
• C++ da, voris sinf obyekti yaratilganda:
• birinchi, asos sinf konstruktori chaqiriladi.
• ikkinchi, voris sinf konstruktori chaqiriladi.
• uchinchi, voris sinf destruktori chaqiriladi.
• va nihoyat, asos sinf destruktori chaqirilad.

Misol

• class base {
• public:
• base() { cout << "Constructing base\n"; }
• ~base() { cout << "Destructing base\n"; }
• };
• class derived: public base {
• public:
• derived() { cout << "Constructing derived\n"; }
• ~derived() { cout << "Destructing derived\n"; }
• };

Davomi…

• int main()
• {
• derived ob;
• // boshqa bironta kodlar ketma-ketligi
• return 0;
• }

• Constructing base
• Constructing derived
• Destructing derived
• Destructing base

Xulosa

• Vorislik ning 4 ta turi mavjud:
• public turidagi vorislik.
• protected turidagi vorislik.
• private turidagi vorislik.
• auto turidagi vorislik.
• auto turidagi vorislik yozilmaydi. Uning o’rniga private olinadi.

• MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

• Mallayev Oybek
• Usmonqulovich

• “Informatika asoslari” kafedrasi dotsenti

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!