“dаvlаt tilidа ish yuritish”

Matn ustida ishlash: Matndagi iqtisodga oid so‘zlarni terib olamiz.
Davlat xazinasi, tabiiy resurslar, narxlarni erkinlashtirish, iqtisoddahukmronlik, iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, demografik faktorlar, har xil byudjetlaro‘rtasida taqsimlash, byudjetlar o‘rtasida taqsimlash, yig‘ish tartibi, erkin faoliati qat'iy chegaralangan, uzoq muddatga moljallangan rejalar, daromad solig‘i, soliq turi, yig‘im, davlat hokimiyati, eng yuqori stavka, huquq, variant, “har xil soliqlar”, “har xil stavkalar”, “har xil daromadlar”, respublika byudjeti, Yalpi daromad, sub’ektlar , mahalliy byudjet, umumdavlat siyosati.
O‘zbekiston iqtisodiy munosabatlarda ma'muriy buyruqbozlik rejimidan-
bozor iqtisodi yo‘nalishiga o‘tishida bir qanchamuammoli vaziyatlarni yechishiga
to‘g‘ri kelayapti. Shundan biri noqonuniy (xufyona) iqtisod bilan shug‘ullanuvchi yuridik va jismoniy shaxslarga nisbatan olib borayotgan kurashdir. Iqtisodiy faoliyat rasmiy va norasmiy iqtisodga bo‘linadi mhalliy byudjet, umumdavlat siyosati.
Rasmiy faoliyat sub'ektlariga quyidagilar kiradi:

• 
  ro‘yxatdan o‘tgan tashkilotlar;
  
• 
  ro‘yxatga olingan yakka tartibda faoliyat ko‘rsatuvchi tadbirkorlar;
  
• 
  asosiy ish joyidan tashqarida qo‘shimcha ravishda ro‘yxatdan o‘tib daromad olayotgan jismoniy shaxslar;
  

Norasmiy iqtisodiy faoliyat sub'ektlariga ro‘yxatdan o‘tmasdan daromadlarini yashirgan holda faoliyat olib borayotgan yuridik va jismoniy shaxslar kiradi, ya'ni:

• 
  yashirin ishlab chiqarish va buxgalteriya hisob-kitoblarida aks ettirmasdansavdo-sotiq faoliyatini amalga oshirish;
  
• 
  qalbaki hujjatlar asosida «bir kunlik» firmalar tashkil etish;
  
• 
  hisob kitoblarda noqonuniy naqd puldan yoki barterdan foydalanish;
  
• 
  hujjatsiz mahsulot sotib olish yoki sotish;
  
• 
  nazorat kassa mashinalaridan foydalanmasdan savdo qilish;
  
• 
  yollanma ishchilarni shartnoma yoki kontrakt tuzmasdan ishga olish;
  
• 
  ayrim qonun himoyachilarini, davlat xizmatchilarini «sotib olish»;
  
• 
  raqobatchi firmalarni maxfiy ma'lumotini bilish maqsadida ishlab chiqarish shpionaji bilan shug‘ullanish;
  
• 
  iqtisodiy va siyosiy raqobatchilarining nomini bulg‘ash maqsadida faoliyat olib borish.
  
• 
  Kontrabanda yo‘li bilan mamlakatimizga tovar olib kirish.
  

Shu o‘rinda «xufiyona iqtisod nima?» degan savol tugiishi tabiiy, bu borada turli xil fikrlar mavjud. Bizning fikrimizcha: xufiyona iqtisod - bu belgilangan qonunlarga zid bo‘lgan iqtisodiy faoliyat ko‘rsatishdir.
Xufiyona iqtisodni uchta blokka bo‘larniz.