Davolash ishi – 14 guruh talabasi abdurasulova xavojon jumanazar qizi

Suyak to’qimasi –tayanch harakatlanish apparatining asosiy materialidir.Suyak to’qimasi massasining 2/3 qismi noorganik materialdan suyakning mineral moddasi gidrosilpapitdan tashkil topgan.Suyakning qolgan qismi organik materialdan asosan kollagendan tashkil topgan.Gidroksilpapit kristallchalari kollagen to’qimalari (fibrillar) orasida joylashgan.Suyak to’qimasining zichligi 2400kg/m . Uning mexanik xossalari juda ko’p faktorlarga shu jumladan yoshiga, odam organiami o’sishining o’ziga xos sharoitiga va albatta,organizmning qismiga bog’liqdir.Suyakning kompozitsion tuzilishi unga kerakli mexanik xossalarni:qattiqlik,elastiklik,mustahkamlikni baxsh etadi.

Agar suyakda yoki uning mexanik modelida qisqa muddatli doimiy deformatsiya amalga oshirilsa u holda kuchlanish ham sakrab sakrab yuz beradi.Modelda esa bu 1 prujinaning cho’zilishi va unda kuchlanishning yuzaga kelishini bildiradi.So’ngra bu prujina porshenni tortib va 2 prujinani cho’zib qisqara boshlaydi,sistemada kuchlanish kamayib boradi. Ammo uzoq muddatdan so’ng ham qoldiq kuchlanish saqlanib qoladi.Modellarda bu shuni bildiradiki,doimiy deformatsiya paytida prujinalar deformatsiyalanmagan vaziyatiga qaytish yuz bermas ekan.

Teri – U kollagen tolalaridan elastik (kollagen kabi tolali oqsil) tolalaridan va asosiy to’qima matritsadan iborat. Kollagen quruq massaning 75 foizini, elastik esa taxminan 4 foizini tashkil etadi. Elastin deyarliu rezina kabi juda kuchli (200%300) gacha cho’ziladi. Kollogen 10 % gacha cho’zilishi mumkin,bu esa kapron tolasiga mos keladi.Teri yuqori elastiklik xossasiga ega bo’lgan yopishqoq –elastik material bo’lib u yaxshi cho’ziladi va uzayadi.

Muskullar. Muskullar tarkibiga kollagen va elastik tolalaridan tarkib topgan tutashtiruvchi to’qima kiradi. Shu sababli muskullarning mexanik xossalari polimerlarning mexanik xossalariga o’xshashdir Silliq muskullarda kuchlanish releksatsiyasi Maksvell modeliga mos keladi.Shu sababliu silliq muskullar uncha katta bo’lmagan kuchlanishlarda ham ancha ko’p cho’zilishi mumkin, bu esa kovak organlar, masalan, siydik pufagihajmining ortishiga imkon tug’diradi. Skelet muskullari mexanik xossalarining holati modelga mos keladi.Muskulni tezlik bilan ma’lum bir kattalikkacha cho’zganda kuchlanish keskin ortadi, so’ngra esa qoldiqgacha kamayadi.