Davriy sistemaning V a gruppasidagi elementlari (Fe temir, Co-Kobalt, Ni-nikel) xossalari va ishlatilishi
Fe, So va Ni gidrid, oksid va gidroksidlari
Download 33.73 Kb.
|
Davriy sistemaning V A gruppasidagi elementlari (Fe temir, Co-Kobalt, Ni-nikel) xossalari va ishlatilishi
|
Fe, So va Ni gidrid, oksid va gidroksidlari. Suyuq va qizdirilgan temir, kobalt va nikelda vodorod eriydi. Uning eruvchanligi harorat o’zgarishi bilan keskin o’zgaradi. Temir, kobalt va nikelda erigan vodorodning borligi bu metallarning texnik xossalariga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
FeH3 va FeH2 tarkibli beqaror gidridlar hosil qiladi. FeCI3 va FeCI2 larning efirdagi eritmalariga fenil magniy bromid ta’sir ettirib olingan. Kobalt va nikel gidridlari (CoH2, NiH2) ham xuddi shunday hosil qilingan. Temir FeO, Fe2O3, Fe3O4 oksidlarini hosil qiladi. Odatdagi sharoitda Fe2O3 nihoyatda barqaror modda, qizdirilganda Fe3O4 ga, yuqori haroratda FeO ga aylanadi. Kobalt va nikelning kislorod bilan oksidlanish tezligi temirnikidan kichik, ular yonganda CoO va NiO hosil bo’ladi. Kobaltning CoO; Co2O3; CoO2∙xH2O Co3O4 oksidlari ma’lum; bulardan eng barqarori CoO dir. Nikelning ham xuddi kobalt oksidlari kabi oksidlari bor. Ni2O3 ni 300-400 °C ga qadar qizdirilganda parchalanib avval, Ni3O4 ga, so’ngra NiO ga aylanadi. Ni2O3 va Ni(OH)3 kuchli oksidlovchi bo’lganligi uchun ishqorli akkumulyatorlarda ishlatiladi. Akkumulyatorga tok berilganda uning anodida Ni(OH)3 hosil bo’ladi; akkumulyator ishlagan vaqtida Ni(OH)3 qaytarilib Ni(OH)2 ga aylanadi: 2 Ni(OH)3 + Fe↔2Ni(OH)2 + Fe(OH)2 Akkumulyator zaryadlanayotganda bu reaksiya teskari yo’nalishda boradi. Bu akkumulyatorda manfiy elektrod (anod) sifatida presslangan temir kukuni, musbat elektrod (katod) sifatida esa nikel gidroksid xizmat qiladi; elektrolit sifatida KOH ning 30% li eritmasi olinadi. Bu akkumulyator qo’rg’oshinli akkumulyatordan ancha yengil va chidamlidir. Fe, Co va Ni ning Me(OH)2 va Me(OH)3 tarkibli gidroksidlari o’sha metall tuzlari eritmasiga ishqor hamda oksidlovchilar ta’sirida hosil bo’ladi, masalan: FeSO4 + 2KOH→Fe(OH)2 + K2SO4 2 Ni(OH)2 + CI2 + 2KOH→2 Ni(OH)3 +2KCI Temir, kobalt va nikel gidroksidlari suvda erimaydi; bularning har qaysisi o’ziga xos rangga ega; ba’zilari amfoter xossalar namoyon qiladi; masalan; Fe(OH)2 – rangsiz modda bo’lib, asos xususiyatiga, Fe(OH)3-qo’ng’ir ragnli amfoter xususiyatiga ega; Co(OH)2 – pushti rangli amfoter modda; Ni(OH)2 – yashil tusli amfoter modda; Co(OH)3 va Ni(OH)3 lar qora tusli asos xossali moddalardir. Olti valentli temir gidroksid H2FeO4 (ferrat kislota) erkin holda olinmagan, lekin uning tuzlari (K2FeO4, BaFeO4 va hokazolar) olingan.
Download 33.73 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|