Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti biznesni boshqarish yo`nalishi 4bb-22 guruhi talabasi bo’tayev anvarning biznes etikasi fanidan g’arb biznes etikasining milliy xususiyatlari mavzusida tayyorlagan refarati

DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI
TADBIRKORLIK VA BOSHQARUV FAKULTETI
BIZNESNI BOSHQARISH YO`NALISHI 4BB-22 GURUHI TALABASI
BO’TAYEV ANVARNING
BIZNES ETIKASI FANIDAN G’ARB BIZNES ETIKASINING MILLIY XUSUSIYATLARI MAVZUSIDA TAYYORLAGAN
REFARATI
Tayyorlovchi: A.Bo’tayev
Qabul qiluvchi: N.Eshqobilova

Mavzu: G'arb biznes etikasining milliy xususiyatlari.

Reja:

1. 
   Etikaning tarixiy kelib chiqishi va madaniy ta'sir.
   
2. 
   G’arb biznes ma’daniyati .
   
3. 
   Xitoy va G’arb mamalakatlari biznes etikasi o’tyasidagi farqlar
   

Etikaning tarixiy kelib chiqishi va madaniy ta'sir.
Ikki ming yil oldin Gerodot birinchi marta mafkuraviy madaniyat va axloq o'rtasidagi munosabatni taklif qildi. O'z nazariyasida u hamma narsani ko'rsatish uchun anekdotlardan foydalangan
To'g'ri yoki noto'g'ri bo'lishidan qat'i nazar, biz yaratgan tushunchalar tegishli madaniy idrok ostida axloq kodeksi va insoniy axloqiy xatti-harakatlarga amal qiladi .
Bundan tashqari, nemis sotsiologi Maks Veber metodologik-ratsional deb hisoblaydi
turmush tarzi va protestant axloqi G'arb dunyosida zamonaviy kapitalizmning rivojlanishiga turtki bo'lgan kapitalizm uchun asosiy omil hisoblanadi. To'rttasi bor
Veberning protestant axloqiga oid qarashlariga kiritilgan asosiy fikrlar:

• 
  Nafaqat pul va boylikka intilish yomonlik emas, balki manfaatlarni maksimal darajada oshirishga intilish ham tan olinishi mumkin. (2) Mashaqqatli mehnatni fazilat va axloqiy majburiyat sifatida qabul qilish.
  
• 
  Intizom va o'z-o'zini nazorat qilishga urg'u berish.
  
• 
  Erkin mehnat oqilona tashkil etish va qat'iy rejalashtirishning asosidir. (Veber,
  

1987: 40)
Ishbilarmonlik etikasining tadqiqot yo'nalishlari. "Jamiyat madaniyatining axloqiy me'yorlariga nisbatan oldin yoki keyin qarorlarni baholash jarayoni Fritzsheniki. Aniqroq qilib aytganda, biznes etikasida faoliyatning besh turi mavjud
1. xatti-harakatlarning axloqiy yoki yo'qligini hal qilish uchun biznes amaliyotida axloqiy tamoyillarni qo'llash;
2. axloqiy mulohazaga e'tibor bering, masalan, axloqiy atamalarni barcha odamlarga mos ravishda qo'llash mumkinmi;
3. biznesning taxminlarini axloqiy nuqtai nazardan tahlil qilish, masalan,
iqtisodiy tizimlar axloqiga oid savollar;
4. Ba'zan axloqdan tashqari, bilim sohasidagi boshqa sohalarga, masalan, iqtisodiyot va tashkilot nazariyasiga. Masalan, ma'naviy majburiyat bor
transmilliy kompaniyalar qabul qiluvchi mamlakatga.
5.faqat janjal va asosiy me'yorlarning buzilishiga bo'lgan munosabatni emas, balki axloqiy jihatdan maqtovga sazovor va namunali xatti-harakatlarni tavsiflash.
Global axloq” va axloqiy relativizm
1990 yilda shveytsariyalik ilohiyotshunos Xans Kung birinchi marta “Global
"Axloq" o'zining "Global axloq va global mas'uliyat" nomli kitobida. Nazariy tadqiqotlarning rivojlanishi bilan 1993 yilda Jahon dinlari parlamentining Deklaratsiyasi deb nomlangan Global axloq haqidagi kitob nashr etildi.
Ushbu kitobning paydo bo'lishi bilan u global axloq birlashgan global emasligini e'lon qildi
mafkura yoki dunyodagi barcha mavjud dinlardan ustun turadigan yagona din, lekin inson axloqi va asosiy e'tiqodlari haqidagi majburiy qadriyatlar va umumiy g'oyalar to'plami. (Kung, 1997). To'lqinga asoslangan global axloqning rivojlanishi
globallashuv va olimlar o'rtasida tobora ko'proq global muloqot. Biroq, "Global axloq" so'zi o'zining paydo bo'lishi va rivojlanishi bilan munozaralarni keltirib chiqardi. 1997 yilda YuNESKO tomonidan "Umumjahon axloqi" loyihasi tashkil etildi, bu qisqartma.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta'lim, fan va madaniyat masalalari bo'yicha tashkiloti ushbu hisobotda, tarafdorlar global axloqni muloqot orqali madaniy to'siqlarni kesib o'tish va umumiy axloqiy me'yorlarni o'rnatishi mumkinligini ta'kidlaydilar, bundan tashqari, turli madaniyatni tinimsiz davom ettirish orqali asosiy insoniy muammolarni hal qilishga harakat qilishadi.
O'zaro munosabat va insonparvarlik global axloqning ikkita asosiy tamoyilidir. Xususan, uchun
o'zaro munosabat, "o'zing qilmoqchi bo'lmagan ishni boshqalarga qilma" - buni ta'riflashning eng yaxshi usuli va bu ham nasroniylik qoidasi, ham yahudiy shioridir, shu bilan birga uni "Ji Suo" deb tarjima qilish mumkin. Bu Yu Vu Shi Yu Ren' xitoycha. Bundan tashqari, to'rtta qoida mavjud, hayotga hurmat, tartib, halollik va ishonch va inson tengligi yuqorida aytib o'tilgan tamoyillardan kelib chiqadi. Shunga mos ravishda, qotillik, o'g'irlik, yolg'on gapirish va zo'rlash barcha madaniyatlarda taqiqlangan. Umumjahon etikasi inson axloqining minimal soddalashtirilgan mazmunini ko'rsatadi. Xans Kungning fikricha, yuqorida aytib o'tilgan ikkita tamoyil va to'rtta qoida yangi va oqilona dunyo tartibini tiklashga yordam beradi.
Ba'zi olimlar global axloq aslida axloqiy universalizmning bir turi deb hisoblashadi.
Chjao Tingyang global axloqni fundamentalizm bilan taqqoslab qoralaydi. Umumjahonning asosiy tamoyillari sifatida harakat qilish uchun axloqiy chegaralardan foydalanish oson, deb hisoblaydi
axloq, lekin o'ziga xos madaniy kontekstsiz umumiy axloqni targ'ib qilish bema'nilikdir.
Eng ishonarli misol shundaki, odamlar yomon narsalar to'g'risida juda ko'p konsensusga ega bo'lishlari mumkin, ular yaxshi narsaga rozi bo'lmasliklari mumkin. Turli madaniyatlarga ega odamlar
fon, odatda, fazilatlarni boshqa afzal ko'radi.
Global axloq va axloqiy universalizmdan farqli o'laroq, axloqiy relyativistlar buni ta'kidlaydilar
madaniyatlararo qadriyatlar yo'q va axloqiy me'yorlar turli xil madaniy kodlardir, har xil ijtimoiy muhit. Axloqiy relativizm to'g'ri yoki noto'g'ri hukm qilish uchun universal haqiqatni yoki ob'ektiv standartni inkor etadi. Axloqdan ikkita saboq olishimiz mumkin
bir tomonlama chegaralanishiga qaramay relativizm. Birinchisi, bu bizga ba'zi harakatlar faqat madaniy mahsulotlar ekanligini va ko'p amaliyotlar faqat ma'lum madaniyatlarga xos ekanligini eslatadi.
Ikkinchisi shundaki, odamlar bizning his-tuyg'ularimiz haqiqatni idrok etish shart emasligini tushunish uchun ochiq fikrda bo'lishlari kerak, chunki axloqiy qarashlar jamiyatimizdagi noto'g'ri qarashlarni aks ettirishi mumkin. Global axloqni targ'ib qiluvchi odamlar barcha odamlar uchun universal bo'lgan ba'zi axloqiy qoidalar mavjudligini ko'rsatdi. Shuning uchun axloqiy relativizm yoki axloqiy universalizm mos ravishda etarlicha ishonarli bo'lishi mumkin emas. Jeyms Reychels, amerikalik faylasuf, o'zining nazariy fikrini quyidagicha umumlashtiradi: “Ba'zi axloqiy qadriyatlar mavjud. Qoidalar barcha jamiyatlarda umumiydir, chunki ular mavjudligini talab qiladi
jamiyat. Madaniyatlar qoidalarga nisbatan qonuniy istisno sifatida qarashlari bilan farq qilishi mumkin,
lekin bu kelishmovchilik kattaroq masalalar bo'yicha kelishuv fonida mavjud. Har bir axloqiy qoida jamiyatdan jamiyatga farq qilishi mumkin emas Ushbu tezis, asosan, ham o'ziga xos, ham umuminsoniy axloqning integratsiyasi nuqtai nazariga ega, chunki madaniyatlar o'rtasidagi farq miqdorini ortiqcha baholash ham, axloqqa madaniy ta'sirni ham e'tiborsiz qoldirish aniq tadqiqot usuli emas.
Axloqiy relativistik tahlil o'ziga xos madaniyatga nisbatan axloqiy farqlarga qaratilgan
fonlar esa axloqiy universalistik rivoyat asosiy me'yorlarni ifodalaydi butun dunyo bo'ylab teng ravishda qo'llaniladi. Tegishli ravishda axloqiy relativizm va axloqiy universalizmni qabul qilish xavfli bo'lar edi. Birinchisi ular uchun oqibatlarga olib keladi
har qanday mahalliy odatlarni qabul qilishi mumkin, hatto ular jiddiy zarar etkazishi mumkin bo'lsa ham, masalan, bolalar mehnatidan foydalanish. Ikkinchisi etnosentrizmga olib keladi, degan fikr mahalliy urf-odatlar ongida mavjud bo'lib, ular umuminsoniy xususiyatga ega bo'lishi mumkin.