Determinantlar va ularning xossalari Reja Algebra va uning rivojlanish tarixidan. 2,3-tartibli determinantlar

Mustaљil bajarish uchun topshiriљlar
1. Љuyidagi determinantlar birinchi ustun elementlari
bo‘yicha yoyib ќisoblansin:


1) ; 2) ; 3) .


2. Љuyidagi determinantlar nollar eng kњp bњlgan satr elementlari bњyicha yoyib ќisoblansin:
1) ; 2) 3) .


3. Љuyidagi determinantlar hisoblansin:


1) ; 2) ; 3) ;
4) ; 5) ; 6) .
4. Ushbu determinantlarni tartibini pasaytirish usulidan foydalanib ќisoblang:

1) ; 2) ;
3) ; 4) .
5. Ushbu 1) , 2)
determinantlarning kattaligini hisoblang.


17. Ushbu
1) ; 2)
determinantlarni birinchi satr elementlari bo‘yicha yoyib hisoblang.


Takrorlash uchun savollar

1. Algebra va algoritm iborasi nima bilan bog‘liq?

2. 2-tartibli determinant qanday belgilanadi va u nimaga teng?
3. 3-tartibli determinant qanday belgilanadi va u qanday hisoblanadi?
4. Determinantlarning xossalari nimalardan iborat.
5. 4-tartibli determinantlarning kattaligi qanday hisoblanadi?
6. 5,6,…, -tartibli determinantlar qanday belgilanadi va hisoblanadi?
8-mavzu. Matritsalar va ular ustida amallar
Reja
1. Matritsalar haqida umumiy tushunchalar.
2. Matritsalar ustida amallar.
3. Matritsaning rangi va uni hisoblash.
4. Teskari matritsa va uni topish.


Tayanch ibora va tushunchalar
Matritsa, matritsaning o‘lchami, matritsaning determinanti, maxsus matritsa, maxsusmas matritsa, bosh diagonal, diagonal matritsa, birlik matritsa, transponirlangan matritsa, teng matritsalar, matritsalarning yig‘indisi,matritsani songa ko‘paytirish, matritsalar ko‘paytmasi,matritsaning k-tartibli minori, matritsaning rangi, elementar almashtirishlar,teskari matritsa.
1 Matritsalar haqida umumiy tushunchalar. Sistemalarni modellashtirishda matritsalar algebrasi degan tushuncha muhim ahamiyatga ega . Rejalashtirish muammolari, yalpi mahsulot, jami mehnat sarfi, narxni aniqlash va boshљa masalalar hamda ularda kompyuterlarni qo‘llash matritsalar algebrasini qarashga olib keladi. Ishlab chiqarishni rejalashtirish, moddiy ishlab chiqarish orasidagi mavjud bog‘lanishlarni ifodalashda va boshqalarda, ma’lum darajada tartiblangan axborotlar sistemasiga asoslangan bo‘lishi lozim. Bu tartiblangan axborotlar sistemasi muayyan jadvallar ko‘rinishida ifodalangan bo‘ladi. Misol o‘rnida moddiy ishlab chiqarish tarmoqlari orasidagi o‘zaro bog‘liqlik axborotlari sistemasini qaraylik. Ishlab chiqarish 5 ta (masalan, mashinasozlik, elektroenergiya, metal, ko‘mir, rezina ishlab chiqarish sanoatlari) tarmoqdan iborat bo‘lsin. Bunda ular orasidagi o‘zaro bog‘liqlik 1-jadval bilan ifodalansin.

1-jadval.