Dinamika” bo‘limiga doir masalalar echish Masalalar yechish namunalari

Mavzu:” Dinamika” bo‘limiga doir masalalar echish
Masalalar yechish namunalari

1. 
   Tennis vazifasini bajaruvchi kuch. Professional o’yinchi uchun, tennis koptogi raketkani 55m/s tezlik bilan tark eta oladi (120mi/soat atrofida). 7-1rasm. Agar koptok massasi 0.060kg bo’lsa, va u raketka bilan 4ms(4·10^-3) atrofida ta’sir etib tursa, koptokdagi o’rtacha kuchni hisoblang. Bu kuch 60kgli odamni siljitish uchun yetarli bo’la oladimi¹?
   

Biz Nyutonning ikkinchi qonunini o’rtacha kuchu chun 7-2 ifodadan quidagicha ifodalaymiz

va boshlang’ich va oxirgi holat tezligi. Koptok boshlang’ich tezligida urilsa uning tezligi 0 ga yaqin bo’ladi, shu bilan biz va gorizontal yo’nalishda deb tahmin qilamiz. Tennis raketkasi orqal ita’sir o’tkazgan kuch bilan taqqoslaganda biz qisqa vaqt davrdagi koptokdagi gravitatsiya kabi barcha kuchlarni e’tiborsiz qoldiramiz.
Y echim Raketkaorqalikoptokkata’siretilgankuch
Bu katta kuch 60 kg ga ega insondagi talab qilgan bosim kuchiga qaraganda kattaroq.

Eslatma. Tennis koptogi harakatlanishidagi gravitatsiya kuchi qaysiki, raketka tasir qilgan ulkan kuch bilan taqqoslagandagi inkorimizni tasdiqlaydi.
Eslatma; yuqori tezlikdagi rasm va radar bizga koptok raketkani tark etish tezligi va aloqa vaqti taxminini berishi mumkin. Lekin kuchning aniq o’lchovi amalda mavjud emas. Bizning hisoblashlarimizga ko’ra, haqiqiy hayotdagi noma’lim kuchni qo’l bola texnika ko’rsatadi.

2. 
   Miltiq orqaga urishi.0.020 kg o’q 620m/s tezlikda 5kg miltiqdan otilganda miltiq ortga urish tezligini hisoblang¹.
   

Yondashuv: miltiq va o’q tanlangantizimimiz, har ikkalasi boshlang’ich holatda tinch, ilgak tortilishidan birozgina oldin tirgak tortildi, portlash o’q qolipining ichida sodir bo’ladi va biz o’q stvolni tark etishi bilanoq miltiq va o’qqa qaraymiz (b rasm). O’q o’ng (+x)ga harakat qiladi, va miltiq chap tomonga turtki beradi. Portlashning juda oz vaqt davri davomida biz tashqi kuchlar poroxportlashi natijasida vujudga kelgan kuch bilan taqqoslaganda juda kichik bo’lishini tahmin qilishimiz mumkin. Shu tariqa biz impulsning saqlanish qonunini tahminan qabul qilishimiz mumkin.


Yechish:O’qni B deb va miltiqni R deb qabulqilsak: yakuniy tezlik boshlang’ich deb ko’rsatiladi. Bu holda X yo’nalishdagi impulss aqlanishi oldingi impuls = keying impuls

niberadi.
Biz nomalum uchun ishlaymiz, va
nitopamiz.
Miltiq kattaroq massaga ega bo’lganligi sababli, uning tezligi o’qnikiga qaraganda ancha kichik bo’ladi. Minus ishorasi miltiqning tezligini (va impulsi), X o’qida o’qnikiga qarama-qarshi yo’nalishda ekanligini ifodalaydi.

1. 
   O’quzishdanoldin (tinchholatda)
   

2. 
   O’quzulgandanso’ng.
   

Avtobus birdaniga to`htaganda avtobusdagi turgan jismlar oldinga siljishni boshladi. Bu qanday kuch tasirida yuzaga keldi?

JAVOB :Bu hodisa kuch ta`sirida bo`layotgani yo`q. Nyutonning birinchi qonuniga binoan jismlar o`zining harakatini saqlashga intiladi.

3.