Диссертация илмий раҳбар: и ф. н., доцент И.Қўзиев

7-жадвал 
«Трест 12» ОАЖ
да асосий воситалар таркибининг таҳлили, минг 
сўмда
1
Кўрсаткичлар 
2012 йил 
бошига 
2013 йил 
охирига 
Ўзгариши 
1. Бинолар 
1745407 
1841100 
95693 
2. Иншоотлар 
535227 
640623 
105396 
3.Узатувчи мосламалар 
39767 
41167 
1400 
4. Машина ва жиҳозлар 
735125 
891309 
156184 
5. Транспорт воситалари 
251422 
269896 
18474 
6. Инструментлар 
12324 
13684 
1360 
7. Инвентарлар 
61957 
61957 
- 
8. Бошқа асосий воситалар 
45005 
45005 
- 
Жами асосий воситалар 
3426234 
3663675 
378507 
1
Муаллиф томонидан ишлаб чиқилган. 

---

80 
Жадвал маълумотларидан кўриниб турибдики, корхонада жами асосий 
воситалар қиймати йил охирида йил бошига нисбатан 378507 минг сўмга 
кўпайган. Бу кўпайиш машина ва жиҳозлар ҳамда бошқа асосий воситалар 
қийматининг ўзгариши билан боғлиқ. Аммо бинолар, иншоотлар, транспорт 
воситалари бўйича ўзгариш камайиш томонга бўлганлиги кузатилган. 
Асосий воситаларнинг ҳолат кўрсаткичларига қуйидагилар киради: 
- асосий воситаларнинг яроқлилик даражаси; 
- асосий воситаларнинг эскириш даражаси. 
Яроқлилик даражаси асосий воситаларнинг қолдиқ қийматини 
уларнинг бошланғич қийматига бўлиш орқали аниқланади. Эскириш 
даражаси эса асосий воситаларнинг эскириш қийматини уларнинг бошланғич 
қийматига 
бўлиш 
асосида 
аниқланади. 
Яроқлилик 
ва 
эскириш 
коэффициентлари йиғиндиси коэффициентда 1 га, фоизда 100 га тенг бўлади. 
Асосий воситаларнинг ҳолат кўрсаткичларига қараб, уларнинг техник 
ҳолатига баҳо берилади ва уларни тартиблаш бўйича бошқарув қарорлари 
қабул қилинади. Асосий воситаларнинг ҳолатини ўрганишда корхона 
амортизация сиёсатига, асосий воситаларнинг маънавий эскирганлик 
даражасига, фойдаланишдан олиб қўйилган асосий воситалар ҳолатига 
муҳим 
эътибор 
қаратилади. 
Асосий 
воситаларнинг 
ҳолатини 
кўрсаткичларини уларнинг ҳар бир тури ва жами бўйича ўрганилади.