Диссертацияси илмий раҳбар: т ф. д., Ш. А. Султанова Магистрант: Г. М. Абдуқаххорова Тошкент 2022 м у н д а р и ж а

3.5-§ Тайёр маҳсулот сифат кўрсатгичлари натижалари бўйича мақбул қуритиш технологиясини танлаш

Кўрилган тўртта вариантдан энг оптимал технологияни танлаш керак. Кўриладиган технология икки босқичини ўз ичига олади: А, В. Олинган натижани F деб белгилаймиз. Буни математик қуйидагича ифодалаш мумкин:

(3.19)
бу ерда А – материални қуритишга тайёрлаш жараёни; В – қуритиш жараёни (ИҚ-вакуум қуритиш).
Ушбу схемага дастлабки ишлов бериш С ни қўшамиз. С материални ИҚ диапазонида импульсли энергия бериш билан қисқа муддатли ишлов беришни ўзида акс эттиради (мос равишда Е – ЎЮЧ диапазонидаги электромагнит майдонда дастлабки ишлов бериш, СЕ – ИҚ-ЎЮЧ диапазонидаги электромагнит майдонда дастлабки ишлов бериш). Шунда қуритиш жараёни учун яна 3 хил технологияни оламиз:
(3.20)
(3.21)
(3.22)
Агар барча ҳолатлар учун жараёнлар А=constва В=const бўлса, унда натижадан келиб чиқан холдава фақат битта критерия, яни маҳсулот сифатини қўйиб оптимал технологияни танлашга тўғри келади.
Танланган маҳсулотлар учун қуритиш жараёнини оптималлаштириш учун энг оддий усул – солиштириш усулини қўллаб, энг оптимал усул иккинчи усул деб топилди, F₂ деб белгиланди. Бу ИҚ-диапазонидаги электр майдонда олдинда ишлов бериш билан қуритиш бўлди.
Солиштириш таҳлили учун 180 мин давомида ИҚ, ЎЮЧ ва ИҚ-ЎЮЧ диапазонли электромагнит майдонда дастлабки ишлов бериб қуритилган ва дастлабки ишлов беришсиз ИҚ-конвектив қуритгичда қуритилган маҳсулотларнинг намлик масса улуши ва қандлар сақланишинг энг оптимал кўрсатгичли намуналари танлаб олинди.
3.10-жадвал
Анжирни қуритишда олинган тажриба натижалари

Олинган натижалар	Қолдиқ намлик, %	Қандлар, %
Дастлабки ишлов бериш	19,50	56,2
ИҚ қиздириш	13,58	66,3
ЎЮЧ қиздириш	17,21	59,9
ИҚ-ЎЮЧ	15,39	62,4

3.10-жадвалда анжирнинг органолептик кўрсатгичлари – ташқи кўриниши, ранги ва консистенциясини ўрганиш натижалари кўрсатилган. Жадвалдаги маълумотлардан дастлабки ишлов бериш билан ИҚ-қуритишнинг афзаллиги тасдиқланади.

3.11-жадвал
Қуритилган анжир намуналарининг органолептик кўрсатгичларини солиштирма таҳлили (тўғраш шакли - паррак)

Кўрсатгич номла-ниши	Қуритилган анжир намуналарининг органолептик баҳолаш натижалари
	Дастлабки ишлов беришсиз қуритиш	Дастлабки ишлов беришсиз ИҚ қуритиш	Дастлабки ишлов беришсиз ЎЮЧ қуритиш	Дастлабки ишлов беришсиз ИҚ-ЎЮЧ қуритиш
Ташқи кўриниш ва консис-тенция	Бўлаклар бутун, қуруқ, аниқ зич ташқи каркасли. Синдирганда бироз қатламли	Бўлаклар бутун, қуруқ, бироз нозик, ингичка ташқи каркасли, синдирганда бироз ғовакли	Бўлаклар бутун, қуруқ, бироз нозик, кўримсиз ташқи каркасли, синдирганда бироз ғовакли	Бўлаклар бутун, қуруқ, аниқ зич ташқи каркасли. Синдирганда бироз қатламли
Ранг бирлиги	Сариқ, бир текис эмас, тўйинмаган	Сариқ, бир текис, ёрқин	Сариқ, бир текис эмас, ёрқин	Сариқ, бир текис эмас, ёрқин
	Кулранг қора рангли зарралар учрайди	Тўйинмаган	Тўйинмаган	Тўйинмаган

3.11-жадвалда олма намуналарининг органолептик кўрсатгичлари – ташқи кўриниши, ранги ва консистенциясини ўрганиш натижалари кўрсатилган.
3.12-жадвал
Қуритилган олма намуналарининг органолептик кўрсатгичларини солиштирма таҳлили (тўғраш шакли - яримхалқа)

Кўрсатгич номла-ниши	Қуритилган анжир намуналарининг органолептик баҳолаш натижалари
	Дастлабки ишлов беришсиз қуритиш	Дастлабки ишлов беришсиз ИҚ қуритиш	Дастлабки ишлов беришсиз ЎЮЧ қуритиш	Дастлабки ишлов беришсиз ИҚ-ЎЮЧ қуритиш
Ташқи кўриниш ва консис-тенция	Бўлаклар бутун, қуруқ, аниқ зич ташқи каркасли. Синдирганда бироз қатламли	Бўлаклар бутун, қуруқ, бироз нозик, ингичка ташқи каркасли, синдирганда бироз ғовакли	Бўлаклар бутун, қуруқ, бироз нозик, кўримсиз ташқи каркасли, синдирганда бироз ғовакли	Бўлаклар бутун, қуруқ, бироз нозик, кўримсиз ташқи каркасли, синдирганда бироз ғовакли
Ранг бирлиги	Сомонсимон-сариқ, бир текис эмас, тўйинмаган Сарқи-жигарранг зарралар учрайди	Сомонсимон-сариқ, бир текис, тўйинган, тилларанг товланишли	Сомонсимон-сариқ, бир текис эмас, тўйинган, яшил рангли ва товланишли	Сомонсимон-сариқ, бир текис эмас, ёрқин, тўйинган, яшил рангли ва товланишли