Дунё минтақаларида демографик ўтиш даврининг хусусиятлари

Ilg'or ilm-fan va texnikaga ega mamlakatlar sekin-asta ilmiy kashfiyotlar va texnik ixtirolarni iqtisodiyotga kiritmoqda (Ukraina, Rossiya, Boltiqboʻyi mamlakatlari, Chexiya va boshqalar).
Fan va texnika rivojlanmagan mamlakatlar- import qilingan fan va texnika yutuqlarini jadal o'zlashtirish (Janubiy Koreya, Tayvan, Singapur, Gonkong, Braziliya). Asta-sekin ularda ancha qudratli o'z ilmiy-texnik va ta'lim bazasi yaratilmoqda.
YaIM darajasi bo'yicha mamlakatlar tipologiyasi. Ushbu tasnifning asosiy mezoni ichki milliy mahsulot (YaMM) ko'rsatkichi bo'lib, uning mutlaq darajasi mamlakatning iqtisodiy rivojlanishi va uning jahon iqtisodiy makonidagi ulushini aks ettiradi
Iqtisodiy rivojlangan davlatlar qatoriga quyidagilar kiradi: AQSH, Kanada, Gʻarbiy Yevropaning ayrim mamlakatlari, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Janubiy Afrika. Ular er yuzining 24% ni egallaydi, ularda dunyo aholisining 15% istiqomat qiladi. Iqtisodiy jihatdan yuqori rivojlangan mamlakatlar iqtisodiy, texnologik va ilmiy salohiyatning yuqori darajada konsentratsiyasi bilan ajralib turadi. Bu mamlakatlar aholi turmush darajasining yuqoriligi va ijtimoiy himoyasi, ilm-fanning jadal sur’atlar bilan o‘sib borayotgani, bilim talab qiladigan tarmoqlar va ilg‘or texnologiyalarning rivojlanishi, mahsulot ishlab chiqarishdan xizmatlar ishlab chiqarishga o‘tish bilan ajralib turadi.
Neft eksport qiluvchi mamlakatlarga quyidagilar kiradi: Bruney, Qatar, Quvayt, Ummon, BAA, Saudiya Arabistoni, Liviya, Iroq, Eron. Ular yer maydonining 9,8 foizini egallaydi, ularda aholining 27,8 foizi istiqomat qiladi. Bu mamlakatlar iqtisodiy rivojlanishning yuqori sur'atlari, yalpi ichki mahsulot va eksportning diversifikatsiyalangan tuzilishi, shuningdek, tashqi bozorga yuqori tobeligi bilan ajralib turadi. Tarmoqli tuzilmada neft sanoati ustunlik qiladi, yalpi ichki mahsulotning asosiy qismi neftni sotish hisobiga shakllanadi. Bu davlatlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi yuqori. Shunday qilib, Quvayt aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot hajmi bo‘yicha dunyoning birinchi o‘ntaligiga kiradi. Fors ko'rfazi mamlakatlarida foydaning ozgina qismi milliy iqtisodiyotni rivojlantirishga yo'naltiriladi, asosiy qismi esa xalqaro kapital bozoriga eksport qilinadi. Bu mintaqada dunyoning yangi moliyaviy markazi shakllanmoqda.