Dunyo vodiylarida ob-havo qanday ekanligi haqida hech o'ylab ko'rganmisiz?


Download 1.28 Mb.
bet3/3
Sana25.10.2023
Hajmi1.28 Mb.
#1721030
1   2   3
Vodiy tuzilishi
Daryo vodiylari juda murakkab, tarmoqlangan va ayni paytda oʻzaro bogʻlangan yagona landshaftlar tizimidir. Ular fiziografik jihatdan yaqqol ajralib turadi va morfologik jihatdan atrofdagi kontinental landshaftlardan keskin farq qiladi.
Doimiy ravishda yo'nalishini o'zgartirib turuvchi daryo oqimi vodiy landshaftining katta o'zgaruvchanligiga, uning uzluksiz va chuqur qayta tuzilishiga olib keladi. Daryo vodiylari doimo yangilanib turadi, ularda relyef shakllanishining dastlabki bosqichlarini ham, biogeotsenozlarning rivojlanishini ham, keyingi bosqichlarini ham doimo kuzatish mumkin. Gidrologik xususiyatlar daryo vodiylariga xos bo'lib, landshaftlarning zonal turlari orasida o'xshashi yo'q: bahorgi-yozgi toshqinlar, yomg'ir va shamol toshqinlari. Daryo vodiylarining birligi vodiyning butun bo'ylama profili bo'ylab toshqinlarning katta sinxronligida namoyon bo'ladi.
pasttekislik daryolari yaxshi pichanzor vazifasini bajaradi; eroziyadan xavfsiz joylarda ular haydaladi, teraslar barcha turdagi qishloq xo'jaligi ekinlarini ekish uchun ham ishlatiladi va ko'pincha aholi punktlari uchun joy bo'lib xizmat qiladi (ayniqsa, tog'li mamlakatlarda); vodiylar yon bagʻirlari koʻpincha oʻrmon bilan qoplangan.Teklik daryolar yaxshi pichanzor vazifasini bajaradi; eroziyadan xavfsiz joylarda ular haydaladi, teraslar barcha turdagi qishloq xo'jaligi ekinlarini ekish uchun ham ishlatiladi va ko'pincha aholi punktlari uchun joy bo'lib xizmat qiladi (ayniqsa, tog'li mamlakatlarda); Vodiylarning yon bagʻirlari koʻpincha oʻrmon bilan qoplangan.
Turlari

Togʻ va pasttekislik vodiylari bor. Birinchisi nisbatan kichik kenglikdagi sezilarli chuqurlik va uzunlamasına profildagi notekis tushish bilan tavsiflanadi. Ikkinchisi, qoida tariqasida, keng, ahamiyatsiz chuqurlik va tik yon bag'irlari, kichik yon bag'irlari va boshqalarga ega.


Vodiy, oqimdan tashqari, ya'ni oqayotgan suv ta'sirida hosil bo'lgan, agar uning ko'rinishi relyefning geologik tuzilishi bilan bog'liq bo'lsa, tektonik ham bo'lishi mumkin. Bularga Oʻrta Osiyodagi Oloy vodiysi va Shimoliy Amerikadagi Kaliforniya vodiysi kiradi.




Download 1.28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling