Dunyo xalqlari madaniyatidagi umumiylik va farqlar bajardi: usmonaliyeva f. Tekshirdi: kunisheva n. Z

Madaniyat va sivilizatsiya tushunchalari o`zaro bog`liq bo`lsa-da, turlicha mazmun va xususiyatga egadir. Ba’zi olimlar madaniyat, o`zining kelib chiqishiga ko`ra, sivilizatsiyaga nisbatan qadimiydir, u mohiyatan sivilizatsiyaning ruxi, jonidir, deb xisoblaydi. Masalan, A. Тoynbi «Тarixning idrok qilinishi» asarida shunday fikrlarni bayon etadi. Franso`z olimi R. Aron ham shunga yaqin xulosaga keladi. Uning fikricha, aynan madaniyat va sanoat soxasidagi tanazzul asta-sekin insoniyatni krizislar botkoKiga botirishi, bu esa, umumbashariyatning kelajagini xavf ostiga qo`yishi ham mumkin. Har bir xalq o`ziga xos madaniyat yaratadi va shu madaniyat tufayli o`zligini anglaydi, jahon taraqqiyotiga xissa qo`shadi. Milliy madaniyat rivojida quyidagilar katta o`rin tutadi:

Madaniyat va sivilizatsiya tushunchalari o`zaro bog`liq bo`lsa-da, turlicha mazmun va xususiyatga egadir. Ba’zi olimlar madaniyat, o`zining kelib chiqishiga ko`ra, sivilizatsiyaga nisbatan qadimiydir, u mohiyatan sivilizatsiyaning ruxi, jonidir, deb xisoblaydi. Masalan, A. Тoynbi «Тarixning idrok qilinishi» asarida shunday fikrlarni bayon etadi. Franso`z olimi R. Aron ham shunga yaqin xulosaga keladi. Uning fikricha, aynan madaniyat va sanoat soxasidagi tanazzul asta-sekin insoniyatni krizislar botkoKiga botirishi, bu esa, umumbashariyatning kelajagini xavf ostiga qo`yishi ham mumkin. Har bir xalq o`ziga xos madaniyat yaratadi va shu madaniyat tufayli o`zligini anglaydi, jahon taraqqiyotiga xissa qo`shadi. Milliy madaniyat rivojida quyidagilar katta o`rin tutadi:

- millatning vatani — millat tarqalgan va u azal-azaldan yashab kelayotgan xudud. Milliy madaniyatning kamol topishi, rivoji va saqlanishi uchun eng asosiy tabiiy omil bu Vatandir. Uning sajdagox kabi muqaddasligining sabablaridan biri ham ana shunda. Vatansiz milliy madaniyatning takomili, uning avlodlardan-avlodlarga tula holda meros qolishi to`g`risida gapirish kiyin. Faqat o`z vatanidagina millat madaniyatini cheksiz rivojlantirish, ma’naviy kamolotning yo`qsak chukqilariga tomon yetish imkoniga tula-tukis ega bo`lishi mumkin. - millatning tili. Mutaxassislarning xisob-kitoblariga qaraganda, dunyoda 2000 dan ortikrok tillar mavjud. Kichik laxjalarni qo`shib xisoblansa, bu ko`rsatkich yanada ortadi. Тil millatning ruxi, unga mansub kishilarning bir-biriga va dunyoga aytadigan so`zi; millatning utmishi va merosini ifoda qilish, maqsad va istaqlarini bayon etish uslubidir. Хatto millat ishlatayotgan so`zlarni tahlil qilib ham, shu millatning tarixiy takdiri va uning o`ziga xos xususiyatlari to`g`risida xulosa chigarish mumkin. - millatga mansub kishilarning ma’naviyati, axloqi va nafosati. Jahon millatni ana shu jixatlar orqali taniydi, baholaydi. Kishilar o`zaro munosabatga kirishayotganida ham millatning mentaliteti, axloqiy va ma’naviy xususiyatlarini xisobga oladi. Biror kishi bilan munosabatga kirishilayotganida ana shu xususiyatlar xisobga olingani kabi, xalqaro munosabatlarning ham ma’naviyat bilan bog`liq yozilmagan qonunlari, aytilmaydigan qoidalari bor. Goxida madaniyat deyilganida, aynan ana shunday aytilmaydigan va yozilmaydigan qonuniyatlar nazarda tutiladi.

• - millatning vatani — millat tarqalgan va u azal-azaldan yashab kelayotgan xudud. Milliy madaniyatning kamol topishi, rivoji va saqlanishi uchun eng asosiy tabiiy omil bu Vatandir. Uning sajdagox kabi muqaddasligining sabablaridan biri ham ana shunda. Vatansiz milliy madaniyatning takomili, uning avlodlardan-avlodlarga tula holda meros qolishi to`g`risida gapirish kiyin. Faqat o`z vatanidagina millat madaniyatini cheksiz rivojlantirish, ma’naviy kamolotning yo`qsak chukqilariga tomon yetish imkoniga tula-tukis ega bo`lishi mumkin. - millatning tili. Mutaxassislarning xisob-kitoblariga qaraganda, dunyoda 2000 dan ortikrok tillar mavjud. Kichik laxjalarni qo`shib xisoblansa, bu ko`rsatkich yanada ortadi. Тil millatning ruxi, unga mansub kishilarning bir-biriga va dunyoga aytadigan so`zi; millatning utmishi va merosini ifoda qilish, maqsad va istaqlarini bayon etish uslubidir. Хatto millat ishlatayotgan so`zlarni tahlil qilib ham, shu millatning tarixiy takdiri va uning o`ziga xos xususiyatlari to`g`risida xulosa chigarish mumkin. - millatga mansub kishilarning ma’naviyati, axloqi va nafosati. Jahon millatni ana shu jixatlar orqali taniydi, baholaydi. Kishilar o`zaro munosabatga kirishayotganida ham millatning mentaliteti, axloqiy va ma’naviy xususiyatlarini xisobga oladi. Biror kishi bilan munosabatga kirishilayotganida ana shu xususiyatlar xisobga olingani kabi, xalqaro munosabatlarning ham ma’naviyat bilan bog`liq yozilmagan qonunlari, aytilmaydigan qoidalari bor. Goxida madaniyat deyilganida, aynan ana shunday aytilmaydigan va yozilmaydigan qonuniyatlar nazarda tutiladi.