Duvlayev kamil abdurashidovich

Ma’lumot. Hozirgi davrda atrof muhitga zarar yetkazmaydigan ekologik sof qurilmalarni yaratish borasida ko’plab izlanishlar olib borilmoqda va yaratilmoqda. Shunday oddiy qurilmalardan biri “Quyosh oshxonasi”dir. Quyosh oshxonasining qanday ishlashi va tashqi ko’rinishi quyidagi rasmlarda ko’rsatilgan.

Ko’rinib turganidek Quyosh oshxonasining asosi sferik ko’zgudan iborat. Quyosh nurlari sferik ko’zgudan qaytib uning fokus nugtasida yig’iladi. Agar shu niqtaga biror jism qo’yilsa, bu jism kuchli qiziydi.

Keys: Ravshan uyi chordog’ini tartibga keltirayotib ishlatilmay yotgan yarim sferik sahakldagi suniy yo’ldosh antennasini topib oldi. U do’sti Farxod bilan Quyosh oshxonasi yasamoqchi bo’ldi. Birgalikda o’lchash va hisoblash ishlaridan so’ng antennaning egrilik radiusi 2m ekanligini aniqladilar. Shundan so’ng antennaning ichki yuzasini yaltiroq qog’oz bilan qopladilar.

1-Savol: Yarim saferik shakldagi antennaning egrilik radiusini qanday aniqlasa bo’ladi?

2-Savol: Ikki do’st antennaning ichki yuzasini yaltiroq qog’oz bilan nima maqsadda qopladilar?

Shundan so’ng choy qaynatish uchun qo’yiladigan choynakni qayerga joylashtirish haqida o’ylab qolishdi.

3-Savol: Ularga bu muammoni yechishda yordam bering. “Quyosh qozoni”ning egrilik radiusi 2m ekanligi ma’lum. Choynakni “Quyosh qozoni” markazidan qanday masofaga joylashtirish kerakligini hisoblab toping?

Bu “keys”da uchta savol qoyilgan bo’lib, o’quvchilar birinchi savol matematik mazmunda bo’lib sfera egrilik radiusini (aylana radiusini) aniqlash talab qilinadi, ikkinchi savolga javob topishda sifatga doir masalani hal qilishsa, uchinchi savolda hisoblashga doir masalani yechishlari talab qilinadi. Bundan tashqari bu “keys”ni o’rganish jarayonida o’quvchilar ekologik muammolar va bu muammolarni hal qilish borasidagi haraktlar haqida qo’shimcha ma’lumotga ega bo’ladilar. Eng asosiysi o’zlarini ekologik muammoni hal qilishda ishtirok etgandek his qilishadi.

Bundan tashqari masalalar yechishda fanlararo bog’lanishga (STEAM yondashuv) ham e’tibor qaratgan holda “Muammoli vaziyat” usulidan ham foydalanish mumkin.