E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

Dawıslı hám dawıssız seslerdiń orna- lasıw tártibine qaray buwınlar ashıq buwın, qamaw buwın hám tuyıq buwın bolıp 3 ke bólinedı.

4. 
   shınıǵıw. Naqıl-maqallardı buwınǵa bólip kóshirip jazıń. Olardıń ayırmashılıǵına itibar beriń. Bilim haqqındaǵı naqıl-maqallar menen dawam etip jazıń.
   

1. Bilim— aqıldıń shıraǵı. 2. Kóz— qorqaq, qol— batır. 3. Oqıw— oy azıǵı, bilim— er azıǵı. 4. Adamnıń qolı — gúl. 5. Oqıǵan ozadı, oqımaǵan tozadı.

§13. Ashıq buwın

4. 
   shınıǵıw. Sózlerdi buwınǵa bólip jazıń.
   

Alma, jolawshı, Watan, klass, adamlar, miynet, quwat, shırpı, paraxat, sawınshı, sawǵa, batır, terek, is, dán, ay, baǵ, bel, ul, álem, ultan, iyrim, bulaq.

Dawıslı yamasa dawıssız sesten basla- nıp dawıslı seske tamamlanǵan buwın ashıq buwın dep ataladı.

Ashıq buwınlar tek bir dawıslı sesten (a-la, o-qı, e-ki, ú-ke), sonday-aq dawıssız benen dawıslı sestiń qatar keliwinen (sa- na, to-qı, ke-me) jasaladı. Mısalı: Ó-ziń bilseń óz-ge-ge úy-ret, bil-me-ge-niń-di úyren. Sonday-aq, ashıq buwınlar sózdiń

2. 
   — Qaraqalpaq tili, 5-klass ₃₃
   

barlıq orınlarında ushırasadı: a-na, kó-leń- ke, zú-rá-át, o-yın. Mısalı: A-qıl jas-ta e-mes, bas-ta.
Dawıslıdan jasalǵan buwınlar túpkilikli hám ózlestirilgen sózlerde sózdıń basında ushırasadı: á-ke, a-ta, ú-ki, a-pel-sin, a-rifmetika. Sonday-aq, rus tili hám rus tili arqalı basqa tillerden kirgen ayırım sózlerdiń ortasında keledi: zo-o-lo-gi-ya, ge-o-gra-fi-ya.

4. 
   shınıǵıw. Sózlerdi buwınǵa bólip jazıń. Ashıq buwınlardıń qaysı orınlarda kelgenin túsindiriń.
   

Orfografiya, fizika, seksewil, pátpelek, tábiyat, ósimlik, element, licey, uwıq, teppek, dialog, monolog, árebek, japıraq, botalaq, albom, giya, dawa, túyme, insap, parız.

4. 
   shınıǵıw. Sózlerdi gáp ishinde keltirip kóshirip jazıń.
   

Ashıq buwınlı sózlerdiń astın sızıń.


Eki, jigirma, dúyshembi, azada, ańshı, zoopark.

4. 
   shınıǵıw. Sózlerdi buwınǵa bólip kóshirip jazıń. Ashıq buwınlardıń qalay jasalǵanın túsindirip beriń.
   

Álipbe, úshek, bódene, qáreli, asıq, sıbızǵı, gitara, kisi, qala, minezleme, shege, ata, Ellikqala, wáde, ókpe, kerege.

Tapsırma. Sóz basında kelgen tek dawıslınıń ózinen quralǵan ashıq buwınǵa on mısal keltiriń.

§14. Tuyıq buwın

4. 
   shınıǵıw. Sózlerdi buwınlarǵa bólip oqıń.
   

Mektebimiz rayondaǵı zamanagóy mekteplerdiń biri. Bul jerde hár qıylı dógerekler islep tur. Mek- tebimizde «Úmit» degen diywalı gazeta shıǵadı. Onda mektep turmısı jazıladı. Gazetada meniń
«Ayrıqsha oqıyman» degen tuńǵısh qosıǵım shıqtı.