Leksikologiya — til biliminiń bir tarawı. Bul termin grekshe «lexikos» hám «logos» sózlerinen kelip shıǵıp, sózlik quram
— Qaraqalpaq tili, 5-klass 49
haqqında ilim degendi ańlatadı. Demek, leksikologiya tildiń sózlik quramın úyre- netuǵın ilim.
Sózlik quram — tildegi barlıq sózlerdiń jıynaǵı.
Leksikologiyada tiykarǵı birlik sıpatında sóz úyreniledi. Tildegi hárbir sóz belgili bir leksikalıq mánini bildiredi.
shınıǵıw. Berilgen naqıl-maqallardıń dawamın durıs tabıń. Mánileri boyınsha pikirlesiń.
1. Mánisli sóz bahalı ... .2. Sózdiń kórki — maqal,
... 3. Sóz júyesin tapsa, ... . 4. Sóz 5. Adamnıń
júzine qarama, ... . 6. Jaqsı sóz — ... .
Kerekli sózler: mal iyesin tabadı; jannıń dármanı; aqıldan artıq baylıq joq; jarım ırıs; sózine qara; ózi qısqa, ózi jup.
shınıǵıw. Qawıs ishindegi sózlerden gáptiń mánisine sáykesin qoyıp kóshirip jazıń. Ne ushın usı sózdi tańlaǵanıńızdı túsindiriń.
1. «Adam adamǵa (qonaq, miyman), jan gewdege (qonaq, miyman). (naqıl). 2. Ertegim erte boldı, qulaǵı (qısqa, kelte) boldı. (ertekten). 3. Taz (qınınan, qınabınan) pıshaǵın suwırıp aldı. (ańızdan).
Onıń qoltańbası (shıraylı, gózzal, sulıw) eken.
Qalamızda birinen soń biri (biyik, úlken) binalar qurılmaqta. 6. Insanlardıń ólsedaǵı ózleri, kóp adamnıń (máńgi, uzaq) qalǵan sózleri. (Y. H. H).
Tapsırma. Súwret tiykarında «Anam — kábam» degen temada tekst dúziń. Onda qollanılǵan sózlerdi ne ushın paydalanǵanıńızdı túsindiriń.
Do'stlaringiz bilan baham: |