Kerekli sózler: Nawrız bayramı haqqında, Amangúlde, dostımnan, Dáwletti, kepterdi, mende, muzeyge, shayıra apalarımız benen.
§103. Pısıqlawısh
shınıǵıw. Oqıń. Qara hárip penen jazılǵan sózlerdiń mánilerine dıqqat awdarıń.
Klasta tek Gúljan menen Almagúl otır. Házir matematika sabaǵı boladı. Gúljan sumkasınan kitap, dápterlerin alıp, partanıń ústine qoydı.
— Gúljan, keshegi berilgen tapsırmanıń mına jerine túsinińkiremey qaldım. Esaptıń juwabı durıs shıqpay atır. Usını túsindirip jibershi, — dep ótindi Almagúl.
Gúljan dárhal esaptıń shıǵıw jolın túsindirdi.
(«Jetkinshek»)
Is-hárekettiń hal-jaǵdayın, waqtın, ornın, sın-sıpatın, mólsherin, sebep- maqsetin bildiretuǵın ekinshi dárejeli aǵzasına pısıqlawısh deymiz. Qalay?, qáytip?, qayda?, qaydan?, qashan?, ne sebep?, ne maqset penen?
degen sorawlarǵa juwap beredi. Mısalı: Oqıwdan (qalay?) qayttı. Keshe (qashan?) keldi. Mektepte (qayda?) boldı.
shınıǵıw. Sózlerdi pısıqlawısh xızmetinde qollanıp, gáp qurap jazıń. Sorawların qoyıp, astın sızıń.
Tez, anda-sanda, bir-eki ret, yadtan, jaqsı, sekund sayın, keshte, biliw ushın, tosattan.
Tapsırma. «Tilge húrmet— elge húrmet» degen temada tekst dúziń. Onda pısıqlawıshlardıń qollanılıwına itibar beriń.
shınıǵıw. Kóp noqattıń ornına tiyisli sózlerdi qoyıń.
Qanday sorawlarǵa juwap beretuǵınlıǵın anıqlań.
1. Qoylar taw eteginde ... jayıladı. 2. Ámiwdárya- nıń suwı ... aǵıp turadı. 3. Jolawshılar ... alısladı. 4. Bul xabar demde ... jetti. 5. Olardıń sózi ... esitiledi.
Sayaxatshılar belgilegen jerge ... ornalastı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
