E k o L o g IV a va g ig iy e n a fan dasturi
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
Экология ва гигиена
|
“ G igiyen a” fanidan m ustaqil ta’Iim uchun tav siy a etiladigan m avzular:
1. O vqatdan zaxarlanishlar. D avolovchi profilaktik ovqatlanish v a uning axam iyati 2. K asb kasalliklari, kelib chiqish sabablari va oldini olish choralari. 3. lsh jo y id a uchraydigan asosiy zararli t a ’sirlar va ularga gigiyenik baho. lsh jo y id a uchraydigan fizikaviy ta ’sirlar va ularga g igiyenik baho. 4. Ish jo y id a uchraydigan kim yoviy ta ’sirlar va ularga gigiyenik baho. lsh jo y id a uchraydigan zararli ta ’sirlam i gigiyenik m e ’yorga (reglam entlash) keltirish (P D K , PD U , PD D ). 5. D orixona m uassasalari binolarida jo riy kundalik dezinfeksiyani tashkil qilish v a o 'tk a z ish . X odim larning shaxsiy gigiyenasi. 6. K im y o -farm atsev tik a korxonalarida to za xonalarga v a ishchi-xodim larga v a ularning k iy im lariga q o ’yiladigan gigiyenik talablar. 7. Ionlovchi n u rla r va ularning xususiyatlari. Q uyosh radiatsiyasi va unga gigiyenik baho. 8. E kologiyaning global m uam m olari 9. G alen p rep aratlar va tayyor dori preparatlari ishlab ch iq arish d a ta ’sir etuvchi asosiy salbiy om illar va ularning profilaktikasi. 3. Uchinchi bosqich amaliy k o'nikm alam i talabalar tom on i dan mustaqil ravishda bajarilib vao'zlashtirilishi. bolalar va o ’sm iriarning jism o n iy rivojlanish k o ’rsatgichlarni aniqlashni, kun
tartibiga q o ’yiladigan gigiyenik talablam i bolalar va
o ’sm irlar m uassasalardagi jih o sla rg a q o ’yiladigan gigiyenik talablam i o ’rgatish; Fan b o ‘yicha talab alam in g bilim , k o cnikm a va m alakalariga quyidagi talab lar q o ‘yiladi. Talaba: -e k o lo g iy a fanining asoslari, populyatsiyalar, ekosistem alar, biogeotsenozlar, biosfera to ’g ’risida; - tashqi m uhit bilan inson organizm i o ’rtasidagi b o g ’lanishlar; - inson o rganizm ida yuzaga chiqadigan kasalliklarga tashqi m uhit h o latining ta 'siri; - tab iatd a energiya va m oddalar alm ashinuvi; - genetik axborotni saqlash, uzatish m exanizm lari va aham iyati; - b iosferaning um um iy tuzilm asi va unda m oddalar aylanishi; - zam onaviy ekologik m uam m olar va ulam ing yechim i y o ’llari; - tashqi m uhit holatini nazorat qilish, uning m onitoringi v a ekspertizasini o ’tkazish; -o v q atla n ish ratsioniga q o ’yiladigan talablar va ovqatlanishning fiziologik m e’yorlari; -o v q a td an zaharlanish turlari; -is h la b chiqarishdagi salbiy om illarni ishchi xodim lar o rganizm iga t a ’sirini oldini olish y o ’llari; -ic h im lik suvining sifatini yahshilash va zararsizlantirishni -aniqlash usullari; -x o n a la r havosi tozalaligini aniqlash usullari; -b o la la r va o ’sm iriarning jism o n iy rivojlanishni baholvchi antropom etrik k o ’rsatgichlarni aniqlash tartibi; -fa rm a tse v tik a ishlab chiqarish korxonalarida dori preparatlar ishlab ch iqarishda m ehnat sharoiti, ish tartibi va ularga q o ‘yiladigan gigiyenik talab lar to ’g ’risida
- ekosistem alar k o m ponentlarining abiotik v a biotik om illar bilan b o g ‘liqligi, undagi o zu q a zanjiri va trofik aloqalam i; - ekosistem alar chidam liligi v a o ‘zini qayta tiklash xususiyatini; - b io sfera evolyutsiyasi v a biosferada m odda alm ashinuvini, - flora v a fauna tu rlar tarkibini o ‘zgarishi, ek o sistem a barqarorligini ta ’m inlovchi m exanizm lam i; - ovqatlanishning fiziologik m e’yorlarini ishlab chiqishga q o ’yiladigan talab lam i, tayyor taom tarkibidagi vitam inlar m iqdorini aniqlahni; - ovqatdan zaharlanishni oldini olish chora tadbirlarini ishlab chiqishni; - ishlab chiqarish jaray o n id ag i ishchi xodim lar o rg an izm g a salbiy ta ’sir qiluvchi om illarni oldini olish b o ’y ich a chora tadbirlam i ishlab chiqishni; 7. Loyiha m ateria! tetri b o ‘yicha dorixona m uassasalariga b o ‘lgan gigiyenik talablar va ularni baholash. D orixona xonalari y o ritilganligining aham iyati. 8. Ishlab chiqarish jo y la rid a havo alm ashinuvini gigiyenik baholash. X onalar havosini m ikroblar bilan ifloslanganligini aniqlash va baholash. 9. K im yo-farm atsevtika k o r ^ n a la rid a to z a xonalarga va ishchi-xodim lar kiyim lariga q o ’yiladigan gigiyenik talablar. 10. lonlantiruvchi nurlanish m anbalaridan foydalanilgandagi dozim etrik va radiom etrik nazorat. 11. G alen preparatlari va tayyor d orilar shakllarni ishlab chiqarishdagi m ehnat gigiyenasi. 12. A n tibiotiklar ishlab chiqarishdagi m ehnat gigiyenasi. 13. D orixona xonalari m ikroiqlim ining aham iyati. 14. Tuproqni tekshirish va unga gigiyenik baho berish. 15. Ichim lik suvi sifatini yaxshilash usullari. 16. F arm atsevtika sohasida q o ‘llaniladigan suvga gigiyenik talablar. 17. B olalar va o ‘sm irlam in g jism o n iy rivojlanishini tekshirish va baholash. 18. S haxsiy g ig iy en a v a so g 'lo m turm ush tarzi asoslari. E kologiya va g ig iyena fani b o 'y ic h a o 'tk az ilad ig an laboratoriya darslarida d av rid a talab alar am aliy ko'nikm alarni o 'zlash tirish lari k o 'z d a tutilgan. A m a liy k o 'n ik m a la r r o 'y h a ti: 1. A trof-m uhit om illarini guruhlarga taqsim lash, tabiiy v a antropogen o m illam in g tirik organizm larga ta’sirini baholash; 2. P o p ulyatsiyaning asosiy tarkibii, v a xususiyatlarii, populyatsiyaning statistik va dinam ik ko’rsatkichlarini baholash; 3. A sosiy biogen elem en tlam in g aylanishi, ta'siri; 4. Suv ekosistem alariga antropogen ta'sirlarni baholash; 5. T uproqni o'rganish va atrof-m uhitni ta ’sirini aniqlash va baholash; 6. T abiatni m uhofaza qilish va tabiatni m uhofaza qilish sohasidagi asosiy qonunlar; atrof-m uhitni m uhofaza qilish sohasidagi kasbiy ja v o b g arlik -n in g m ohiyati va uni takom illashtirish Yo'llari;
* 7. T ashqi m uhit om illariga gigiyenik baxo berish, ularni tekshirish usullarini q o ila s h , gigiyenik m uam m olar b o ‘yich a ech im lar qabul qilish; 8. S hovqin, teb ran ish va ultratovush param etrlarini gigiyenik baxolashni bilish;
9. Jism oniy fao llik koeffitsientini hisobga olgan holda, insonning sutkalik ratsio n in in g ovqat va energetik qiym atini hisoblab bilish. M a’qul b o ’lgan davolash - profilaktik ratsionni tav siy a qilib bilish;
o 4zgarishlarning o ‘zaro ta ’siri. Ekologik m uhit buzilishining sabab va oqibatlari. Ekologik om illam ing tasni flan ishi. Ekologik o m illam in g tirik organizm larga ta ’sir etishining um um iy qonuniyatlari). Ekologik jo y -n is h a tushunchasi ancha keng, y a 'n y : m akondagi nisha yoki m akondagi m a ’lum jo y lan ish ; troflk nisha (turlararo aloqalardagi tu rn in g jo y i), k o 4p gom erli yoki g ip er hajm li nisha. B ulardan shu narsa k o 4rinadiki, organizm ekologik nishasida organizm qaerda yashayotganligi va uning a tro f -m u h itg a b o 4lgan um um iy talabi inobatga olinishi haqidagi tushunchalar. Download 0.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|