E. P. Torrens tomonidan 1987 yilda asoslangan va shaxsning kreativ tafakkurga

1.3. 
Shaxsiy ijodkorlikni 
rivojlantirish uchun samarali strategiyalar 
Shaxsiy ijodkorlikni rivojlantirish uchun samarali, tahliliy fikrlashning olti quroli 
Shaxsiy ijodkorlikni rivojlantirishda tahliliy fikrlashga aloqador tafakkur 
qurollarining soni faqat oltita emas, aslida ancha ko’p. Lekin biz eng muhimlarini 
tanlab 
olib, 
quyida 
ularni 
e’tiboringizga 
havola 
qilmoqchimiz. 
1-qurol: 
Talqin 
Talqin deganda sizga taqdim etilgan axborotni to’g’ri tushunib, uni boshqalarga 
to’g’ri 
yetkazib 
bera 
olish 
qobiliyati 
tushuniladi. 
Ishda yoki o’qishda siz turli holatlarda har xil ma’lumotlar bilan yuzlashasiz. 
Masalan, mijozlar uchun internet saytlarini yaratuvchi kompaniyada ishlasangiz, 
mijoz sizga qanday saytni xohlashi haqida o’z tushunchasi bilan ma’lumot beradi. 
Siz bu ma’lumotni to’g’ri tushunib, uni rahbariyatingizga yoki saytni yaratuvchi 
xodimlarga ular tushunadigan uslubda tushuntirib bera olishingiz kerak. 
2-qurol: 
Tahlil 
Tahlil deb turli qismlardan iborat axborotlarni jamlab, ularning xulosasini 
tushunishga aytiladi. Masalan, siz ishlovchi kompaniya keyingi besh yillik ish 

---

rejasi haqida bayonot chiqardi. Unda kutilayotgan o’zgarishlar, kompaniya oldida 
turgan eng ustuvor vazifalar haqida umumiy ma’liumot berilgan. Siz bu bayonotni 
o’qib, uning siz egallab turgan lavozimga qanday ta’sir qilishi mumkinligini tahlil 
qilasiz. Sizning lavozimingiz yoki ishingiz haqida hech qanday aniq ma’lumot 
aytilmagan bo’lsa ham, kelgusi besh yillik reja va ustuvor vazifalarni tahlil qilib, 
bu o’zgarishlar ish o’rningizga qanday ta’sir qilishi mumkinligi haqida xulosa 
chiqarasiz. 
3-qurol: 
Mantiqiy 
 va 
dalil 
asosida 
fikrlash 
Mantiqiy va dalil asosida fikrlash mavjud ma’lumotlar asosida to’g’ri xulosa yoki 
natijaga erishish uchun yana nimalar lozim bo’lishini anglash qobiliyatidir. 
Masalan, oxirgi oyda kompaniyangiz mahsulotlarining sotilishi ancha kamaydi. 
Boshqaruvchi sifatida buning sababini bilishingiz juda muhim. Aniq sababi haqida 
to’g’ri xulosaga kelish uchun esa sizga yana qo’shimcha ma’lumotlar kerak 
bo’lishini tushunishingiz kerak. Ishlab chiqarish bilan bog’liq ichki muammolar, 
bozorda raqobatning kuchaygani yoki talabning sustligi kabi turli omillar 
savdoning pasayishiga sabab bo’lgan bo’lishi mumkin. Siz ana shu barcha 
omillarni o’rganib, dalillardan foydalanib, nega savdo kamaygani haqida so’nggi 
xulosaga kelasiz. 
4-qurol: Baholash 
Sizga taqdim etilayotgan ma’lumotlarning to’g’riligini aniqlash uchun shu 
axborotni sizga yetkazayotgan shaxsning tajribasi, fikri va qarorining qanchalik 
xolisligini 
to’g’ri 
baholay 
olishingiz 
kerak. 
Masalan, siz kompaniyangiz mahsulotlarining qanchalik sifatli yoki sifatsiz ekanini 
aniqlash uchun bir necha mijoz o’rtasida so’rov o’tkazasiz. Mijozlarning 
yarimlari mahsulot haqida salbiy, ayrimlari ijobiy fikr bildiradi. Mahsulotingiz 
haqiqatan sifatli yoki sifatsiz ekani haqida so’nggi xulosaga kelishdan oldin fikr 
bildirgan mijozlarning aytganlari qanchalik to’g’ri yoki noto’g’riligini boshqa 
omillarni hisobga olgan holda tekshirib chiqishingiz kerak. Ya’ni, ularning 
gaplarini tekshirmasdan to’g’ridan-to’g’ri qabul qilishingiz sizning baholash 
qobiliyatingiz 
zaifligidan 
dalolat 
beradi. 
5-qurol: Tushuntirish 
Siz ma’lumotlarni nafaqat yetkazishni, balki qo’shimcha ma’lumotlar orqali 
tushuntirishni ham bilishingiz kerak. Chunki sizdan axborotni qabul qilayotgan 
odamda tug’iladigan qo’shimcha savollarga ham javob bera olishingiz kerak. 
Demak, biror masalani o’rganganda uni boshqalarga batafsil tushuntirib bera 
oladigan 
darajada 
bilishingiz 
kerak. 
Masalan, kompaniyada sizning qo’l ostingizda ishlaydigan xodim o’tgan oy 
amalga oshirilgan ishlar haqida hisobot berdi. Siz bu hisobotni endi rahbaringizga 
topshirishingiz kerak. O’tgan oy qilingan ishlar haqida gapirganingizda

---

qo’lingizdagi hisobotda mavjud bo’lmagan qo’shimcha ma’lumotlarga ham ehtiyoj 
tug’ilishi mumkin. Chunki rahbaringiz hisobot bo’yicha qo’shimcha savollar 
berishi mumkin. Demak, siz mavzuni to’liq tushuntirib berishga tayyor turishingiz 
kerak. 
6-qurol: 
Imkoniyatingiz 
 chegarasini 
bilish 
Biror ishni amalga oshirishda o’z imkoniyatlaringiz chegarasini hisobga oling va 
qurbingiz 
yetmaydigan 
ishlarni 
bajarishga 
urinmang. 
Masalan, siz bir kompaniyaga yangi xodim bo’lib ishga keldingiz va mijozlardan 
biri telefon qilib, ko’rsatilgan xizmat yuzasidan yordam so’ramoqda. Siz mijozga 
yordam berishni va unda yaxshi taassurot qoldirishni xohlaysiz, ammo u 
so’rayotgan masalada hali sizda yetarli bilim yoki tajriba yo’q. Bunday holatda 
muammoning eng yaxshi yechimi telefonni tajribaliroq boshqa hamkasbingizga 
berishdir. Ishonchingiz komil bo’lmasa, o’zingiz bilmagan masalada gapirishdan 
yoki biror qaror qabul qilishdan ehtiyot bo’ling.