Education, upbringing and application of innovative technologies in the field of physical education and sport: problems and solutions

Kimsanboyev J.A., O„zMU
Annotatsiya: Malakali dzyudochilaming kombinatsion va taktik harakatlarini individuallashtirish jarayonini boshqarish texnologiyasi orqaliy dzyudochilarning jismoniy, texnik maxoratini oshirish.
Аннотаsия: Совершенствование физического и технического мастерства дзюдоистов через технологию управления проsессом индивидуализаяии
комбинаторно-тактических действий квалифшированных дзюдоистов.
Kalit so'zlar: dzyudo, hujum harakatlari, texnik-taktik tayyorgarlik, umumiy jismoniy tayyorgarlik, maxsus jismoniy tayyorgarlik.
Ключевые слова: дзюдо, атакующие действия, технико-тактическая
подготовленность, общая физическая подготовка, спеsиальная физическая подготовка.
Dzyudo kurashi O’zbekistonda eng mashhur sport turlaridan biridir. Buni
O’zbekiston terma jamoasining Olimpiya o'yinlaridagi muvaffaqiyati tasdiqlaydi.
Bunga sabab Dzyudoning milliy kurashimiz bo’lmish "Buxorocha kurash” bilan oxshashligidir.
Shu bilan birga, sportning ushbu turini yangi boshlanuvchilardan tortib yuqori malakali sport ustalarigacha bo'lgan murabbiy va sportchilar uchun ilmiy-metodik ta'minlash jadal sur'atlar bilan rivojlanmoqda [1-8]. Ma'lumki, malakali kurashchilarni raqobatbardosh faoliyatining muvaffaqiyati individual faoliyat uslubi bilan belgilanadi ya'ni, uning arsenalida imzo texnikasi va keng ko'lamli murakkab taktik va texnik harakatlar mavjudligi [4,8].
Shu munosabat bilan, hozirgi vaqtda kurash mutaxassislari oldida tashlash texnikasini o'rgatishning eng oqilona tizimini yaratish va vosita muammosini hal qilishning eng samarali usullarini o'rgatishning ilmiy asoslangan metodikasini yaratish kabi dolzarb masalalar turibdi [8]. Shilakin B.V tomonidan olingan natijalarni sarhisob qilish [4], biz ularni umumlashtirib, dzyudoga moslashtirdik. Shu maqsadda biz malakali dzyudochilarni hujum harakatlarining texnik-taktik komplekslaridan foydalangan holda musobaqalarga tayyorlash metodikasini ishlab chiqdik.
Pedagogik tajribada hal etilgan asosiy vazifa - hujum harakatlarining texnik-taktik komplekslaridan foydalangan holda malakali dzyudochilarni musobaqa oldidan tayyorlashning ishlab chiqilgan metodologiyasining samaradorligini tekshirish edi. Pedagogik tajriba natijalari quyidagi ko'rsatkichlarning o'zgarishi bilan baholandi: umumiy jismoniy tayyorgarlik darajasi va nazorat bellashuvlari va musobaqalar sharoitida hujum harakatlarini bajarish samaradorligi.
Pedagogik tajriba natijalari shundan dalolat beradiki, tizimli pedagogik ta'sir ko'rsatish maqsadida bosqichlar bo'yicha taqsimlangan va hujumkor harakatlar ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan aniq vositalar va usullar ta'siri ostida TG sub'ektlarda hujum harakatlarining darajasi oshgan. NG sub'ektlari bilan solishtirilganda aniqroq.
Kombinatsiyalarda hujum harakatlarining sinovdan o'tgan ko'rsatkichlarining o'sishiga alohida e'tibor qaratish lozim. Tajriba guruhi sub'ektlarida hujum harakatlarini bajarish tezligi sezilarli darajada oshdi.
Tajriba guruhlaridagi sub'ektlarda tiklanish jarayonlarining tezligi: "a'lo" - 6,6%, "yaxshi" - 17%, "o'rtacha" - 66,4%, "o'rtachadan past" - 10%. Tajriba guruhdagi o'rtacha natija 71,06 ± 8,97 dan 77,28 ± 7,89 gacha ko'tarildi (p <0,01). Nazorat guruhida sezilarli o'zgarishlar topilmadi, o'rtacha natijalar 69,93 ± 7,81 dan 72,1 ± 8,12 gacha o'zgardi (p> 0,05).
Umumiy jismoniy tayyorgarlik bo'yicha o'rtacha ko'rsatkichlar TGdagi sub'ektlar orasida NG sub'ektlari bilan solishtirganda sezilarli darajada oshdi. Tashqi nafas olishning funktsional imkoniyatlarini baholashga ko'ra, tajriba guruhdagi o'rtacha natija 61,02 ± 5,6 dan 70,7 ± 6,38 gacha ko'tarildi (p <0,01). Nazorat guruhida sezilarli o'zgarishlar topilmadi, o'rtacha natijalarning o'zgarishi 58,9 ± 5,17 dan 57,46 ± 11,94 gacha (p> 0,05).
Tajriba guruhda o'rganish davomida hujum harakatlarini amalga oshirish vaqtining o'rtacha qiymati 4,51 ± 1,92 dan 6,52 ± 0,57 gacha ko'tarildi (p <0,01). Nazorat guruhida sezilarli o'zgarishlar topilmadi, o'rtacha natijalarning o'zgarishi 4,33 ± 1,43 dan 5,66 ± 1,41 gacha (p> 0,05).

1. 
   bosqich “UMUMIY JISMONIY TAYYORGARLIK”
   

Maqsad: Dzyudochilarning musobaqalarda qatnashish uchun umumiy jismoniy tayyorgarligini yuqori darajada ta’minlash.
Vazifalar: Yuqori tezlik va maxsus chidamlilikni rivojlantirish, hujum harakatlarida tezlik, kuch.
O'rganilyotgan harakatlar: rezina bilan mashqlar, qabul qilishning dastlabki bosqichida e'tibor o'rnatishga urg'u berilgan og'irliklar; asosiy ushlash usulini ishlatmaslik vazifasi bilan mashq qilish; bitta ushlash usulidan faqat turli xil texnikalarni bajaring, ularni takrorlamaslik kerak.
Hujum harakatlari komplekslari: № 1, № 2.

2. 
   bosqich “MAXSUS TAYYORGARLIK”
   

Maqsad: Dzyudochilarning musobaqa faoliyatida texnik harakatlardan foydalanish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarim yuqori darajada rivojlantirishni ta’minlash.
Vazifalar: Dzyudochilarda hujumkor harakatlar ko'nikmalarini shakllantirish raqobat faoliyati.
O'rganilyotgan harakatlar: Mashg'ulot bellashuvlarida, takrorlanmasligi kerak bo'lgan texnikalar bilan faqat turli ushlash usullaridan hujum qilish, ulardan 2-3 tasini baholash, diqqatni jalb qilish va texnikaning asosiy bosqichlarini belgilash bilan imzolash texnikasini bajarish; oddiy tayyorgarlik harakatlaridan foydalangan holda tashlash usulining dastlabki bosqichiga e'tibor qaratgan holda texnik harakatlarni erkin takomillashtirish; texnikaning har bir ikkinchi (uchinchi) hujumi amalga oshirilishi kerak, bunda bellashuvning har bir daqiqasida baholash uchun ikki yoki uchta texnikani bajarish kerak.
Hujum harakatlari komplekslari: 3-son, 4-son, 5-son.

3. 
   bosqich “MUSOBOQA OLDI TAYYORGARLIK”
   

Maqsad: Dzyudochilar o‘rtasida musobaqaviy faollik uchun hujum harakatlarining turli kombinatsiyalarini bajarishda amaliy ko‘mkmalaming mustahkam barqarorligini ta’minlash.
Vazifalar: Raqobat faolligi uchun dzyudochilarda hujum harakatlarining turli kombinatsiyasi ko'nikmalarini shakllantirish.
O'rganilyotgan harakatlar: Maxsus tayyorgarlik mashqlari kurashchi musobaqa sharoitida foydalanadigan turli ushlash usullari bilan kombinatsiyalar, faqat turli ushlash usullari bilan birgalikda texnikani erkin takomillashtirish; mashg'ulot bellashuvlarida raqib kombinatsiyalarni bajarish uchun qulay vaziyat yaratadi, hujumchining vazifasi har bir texnikani baholash bilan birgalikda texnikani bajarishdir; kombinatsiyasiz bajarilgan texnikani baholamang.
Hujum harakatlari komplekslari: No 6, No 7D ° 8D ° 9, No 10.

1. 
   Hujum harakatlarining texnik-taktik komplekslaridan foydalangan holda malakali dzyudochilami tayyorlash usullari.
   

Shunday qilib, olib borilgan tadqiqotlar ma'lumotlari shuni ko'rsatadiki, tajriba guruhi sub'ektlarida hujum harakatlari ko'nikmalarining rivojlanish darajasi nazorat guruhiga qaraganda yuqori.
Xulosa: Pedagogik eksperiment natijalari shuni ko'rsatadiki, malakali dzyudochining hujum harakatlari texnikasini shakllantirish bo'yicha taklif etilayotgan metodologiya jismoniy va texnik-taktik tayyorgarlik darajasini oshirish imkonini beradi. Natijada, raqobat sharoitida hujum harakatlarining ishonchliligi va sifati, demak, umuman olganda, texnik va taktik mahorat sezilarli darajada oshadi.
ADABIY OTLAR

1. 
   Levitskiy, A.G. Jangchilarni sport faoliyatiga moslashtirish / A.G. Levitskiy // P.F.ning ilmiy eslatmalari. Lesgaft. - 2006. - Nashr. 20. - S. 20-24.
   
2. 
   Rotenberg, A.R. Jang san'ati sportchilarning professional o'zini o'zi belgilash va jozibadorligi omili sifatida / A.R. Rotenberg // Universitetning ilmiy eslatmalari. P.F. Lesgaft. - 2007. - No 4 (26). - S. 76-78.
   
3. 
   Rotenberg, A.R. Jangchilarning sport ixtisosligini ularning sportchilarining xususiyatlariga qarab tanlash / A. R. Rotenberg // Universitetning ilmiy eslatmalari P.F. Lesgaft. - 2007. - 1-son (23). - S. 62-65.
   
4. 
   Skachkov, MV Dzyudochilarning hujum harakatlari texnikasini shakllantirish texnikasi samaradorligini eksperimental tekshirish / MV Skachkov. Skachkov // Universitetning ilmiy yozuvlari. P.F. Lesgaft. - 2007. - No 3 (37). - S. 87-89.
   
5. 
   Shalyaxo, Y.M. Dzyudochilarning dastlabki ixtisoslashuvida asosiy uslub sifatida antiqa kata g'oyasini ishlab chiqish / Y.M. Shalyaxo, I.V. Tixonov // P.F.ning ilmiy eslatmalari. Lesgaft. - 2012. - 2-son (84). - 149-153.
   

SPORTDA RUHIY TAYYORGARLIKNING DOLZARBLIGI