Ehm larning rivojlanish tarixi va avlodlari

EHMlarning to‘rtinchi avlodi(1975 yildan boshlab). Ularda element bazasi sifatida 

katta integral sxemalar, ya’ni 1sm. kub hajmda 100 mingtagacha elementni 

birlashtirgan mikrosxema qo‘llaniladi. 

Hozirgi kunda beshinchi avlod mashinalarini ishlab chiqish ustida katta ishlar qilinyapti. 

Ayniqsa, bu sohada XX asrning 80-yillarida Yaponiya olimlari taklif etgan beshinchi 

avlodning loyihasi diqqatga sazovordir. Bu loyiha keyingi davr mashinalarini yaratishni 

ko‘zda tutgan. Yaponiya olimlarinig ta’biricha, ushbu avlod mashinalari mantiqiy 

masalalarni hal qila oladigan, og‘zaki gaplarni "eshitadigan" va "tushinadigan", 

matnlarni o‘qiyotgan tezlikda tarjima qila oladigan hamda "ko‘ra" oladigan, 

"tushunadigan" bo‘lishi kerak. 

Bunday kompyuterlar katta va o‘ta katta integral sxemalar asosida qurilishi nazarda 

tutilgan. Oxirgi paytlarda rivojlangan mamlakatlardagi ilmiy laboratoriyalarda oqsil 

molekulalari bilan tajriba o‘tkazilmoqda. Ular kompyuterlarning arifmetik asosini tashkil 

qiluvchi asosiy element ikkilik sanoq sistemasida xotirlovchi katakchalar vazifalarini 

o‘tayapti. Albatta, ushbu yo‘nalish bo‘yicha EHM qurish haqida gap yuritishga erta 

albatta, lekin tajribalar yaxshi natijalarga olib kelsa, kompyuterlarning yangi davrini 

boshlaydigan biokompyuterlarga ega bo‘lishimiz ham mumkin. Hisoblash texnikasi 

vositalarining tuzilishi va ularni ishlab chiqarishning takomillashuvi bilan elektron 

hisoblash mashinalarining yangilari paydo bo‘laveradi. Hozirda EHMlarni quyidagi 

turlarga ajratish mumkin: mikro, shaxsiy, mini, o‘rtacha tezlikda ishlaydigan, katta 

tezlikda ishlaydigan super EHMlar. Hozirgi kunda EHMlardan fizika, matematika, 

astronomiya, geofizika, texnika va boshqa bir talay fan sohalarida turli xil murakkab 

amaliy masalalarni yechishda muvaffaqiyatli foydalanilmoqda, jumladan, atom 

energetikasi, gidrotexnika inshootlarini qurish, kemasozlik, kosmik fazoni zabt etish va 

boshqa shu kabi ko‘plab sohalarning beqiyos darajada tez rivojlanib ketishi, shak-

shubhasiz hisoblash texnikasining keng ko‘lamda samarali qo‘llanilayotganligi 

natijasidir. Hozirgi kunda EHMlar qo‘llanilmayotgan biror sohani topish qiyin, yaqin 

kelajakda uning yana ham kengroq rivojlanishi va inson faoliyatiga chuqurroq kirib 

borishi kutilmoqda. 

---