E’kologik tarbiya

Geografiya darslarida ma'naviy, ekologik, iqtisodiy tarbiya


Reja:
1. Ekologiya haqida tushuncha.
2. Ekologik tarbiya va uning sog`liqini saqlashdagi ahamiyati.
3. Ekologik tarbiyani amalga oshirish forma va usullari.

“Ekologiya”-yunoncha so`z bo`lib, tirik mavjudotlarning yashash sharoiti va tevarak atrofidagi muhit bilan o`zaro munosabatlari hamda shu asosda yuzaga keladigan qonuniyatlarni o`rganadigan fandir.

“Ekologiya” atamasini 1866 yilda nemis zoolog olimi E. Gekqil tomonidan fanga kiritilgan.
Bugun inson bilan tabiat o`rtasida munosbatlar muommosi yuzag kelib uning echilishi zaruriyati tug`ildi. SHu sababli yoshlarni e`kologk madaniyatini tarkib toptirish pedagogikaning e`ng dolzarb muammosiga aylandi.
O`zbekitsonda Kontsitutsiyaning 18-moddaasiga er va er boyliklarini, suv manbalarini, usimlik va xayvonot dunyosini qo`riqlash, ulardan oqilona foydalanish, havo va suvni toza saqlash muhitni yaxshilash uchun chora-tadbirlar qurish zarurligi takidlangan.
O`zbekitson Respublikasining 1992 yil 9 dekabrda qabo`l qilingan “Tabiatni muhofaza qilish to`risidagi qonuni”, “sog`lom avlod uchun” ordenini ta`sis e`itilishi. SHu nomda Davlat datsuri “Ekologik ta`lim tarbiya Kontsitutsiyasi”, ning ishlab chiqilish i. “Ekosan” jamharmasining tuzilishi mamlakatda e`kologik muammolarni bartaraf e`tishda kirishilganidan dalolatdir.
Ekologiya noxotirjamlik odatda tabiat boyliklaridan nooqilona foydalanish natijasida vujudga keladi (suv, tuproq, havo, er otsi boyliklari va x.) Hozirgi kunda er bag`ridan yiliga 120 mlrd tonnadan ortiq turli xildagi xar xil xom ashyo, qurilishi materiallari, yoqilg`ilarning qazib olinishi ularning zapasining kesikn kamayishiga olib keladi tabiatda noqulay kelib chiqadi.
Ekologik muammolardan ilmiy, iqtisodiy, texnik, gigienik, yuridik,e`tsetik pedagogik kabi yo`nalishlari muhim ahamiyatni kasb e`tadi. Bunda e`kologik ta`lim va tarbiya berish ko`zda tutiladi.
Ekologik ta`lim deganda-o`quvchilarga berilishi lozim bo`lgan tabiat bilan inson orasidagi munosabatlarni ifodalovchi bilmilar tizimi tushiniladi.
Ekologik tarbiya-insoning atrof muhitga nisbatan munsobatini tarbiyalashdir.
Ekologik ta`lim tarbiya umumiy ta`lim tarbiyaning yangi qismi bo`lib, maktabda va o`quv yurtlarida barcha fanlarni o`qitishda amalga oshirish ko`zda tutiladi. Uning asosiy maqsadi yoshlarda atrof-muhitga ongil munosabatni shakllantrishdan iborat.
Ekologik savadxonlik-va madaniyat, birinchi navbatda oiladan boshlanadi, agar oila ba jaaryon shakllanmasa uni maktabda yoki keyingi boqich o`quv yurtlarida qaror topitirish qiyin bo`ladi, Bu borada bizda juda kattatarixiy tajribalar bor. Bunday unumli foydalanish foydadan xoli e`mas. Ms: axlatga bo`lgan munosabat, hojatxonalarni joylashtrish. Daraxtlarga, hayvonot dunyosiga, suvga er va havoga bo`lgan munosbatlarda juda katta tarixiy ana`analar bor.
Ekologik tarbiya berishni tayyorlashning mazmuni quyidagilarni o`z ichiga oladi.
-Atrof muhit va uning shaxsi ma`naviy dunyosiga ta`siri.
-Tabiat va uning ahamiyatini aniqlash:
-Tabiatga muhabbatni rivojlantirishda maktab va oilaning hamkorligi.
-O`zi yashab to`rgan joyni, uyni ko`kalamzorlashtrishga qiziqtirish.
-Atrof-muhit muhofazasi, bunda bolalarning vazifalari.
-Tabiatni muhofaza qilish da ota-onalarning namunaligi.
-Oilada, maktabda tabiatni, o`simlik va xayvonoit dunyosini e``zozlashag o`rganish jonivor va qushlarni parvarish qilish .
Tabiatga ongli munosabat jarayonida o`quvchilarning dunyoqarashini kengaytirish.
-milliy an`ana va udumlarni qayta tiklash.
YOshlar e`kologik tarbiya jarayonida quyidagilarni bilishlari kerak.

1. 
   Tabiat xaqida tushuncha, tabiiy muhit tabiiy omillar va ular oarsidagi bog`lanish.
   
2. 
   Tabiat boyliklaridan tejab foydalanish va ularni muhofaza qilish .
   
3. 
   Atrof muhitni ifloslanishadn saqlash.
   
4. 
   Tabiatni kelajak avlodlar uchun tabiiy xolda qoldirishga intilish.