Ekologiya seminar 7 228-guruh Asadbek Tursunboyev Aqliy hujum savollari

---

      

        Ekologiya  seminar 7 

228-guruh 

Asadbek Tursunboyev 

Aqliy hujum savollari 

  1.Atropogrn omillarning atrof -muhitga kòrsatayotgan salbiy ta'siri 

  2.Texnogen omillar va ularning ekologiyaga ta'siri 

  3.Kimyoviy omillar va ularning ekologiyaga ta'siri 

  4.Kimyo sanoat korxonalarining atrof-muhitga salbiy ta'sirlari natijasida                           

yuzaga kelayotgan   ekologik muammolar 

Javoblar 

1.  Tabiatdagi o`simliklar qoplamiga qadim zamonlardan buyon inson u yoki bu 

darajada ta`sir etib kelmokda. Inson o`simliklar qoplamiga ekologik omil sifatida 

ongli va ongsiz ta`sir etib keladi. Yerda hayot paydo bo`lgandan buyon insonning 

biosferadagi ta`siri shunchalik ko`payib ketdiki, hozirgi vaqtda inson ta`siriga 

uchramagan jamoani topish juda qiyin. Yer yuzida yashayotgan kishilarning 

ehtiyoji va unga bo`lgan talabini qondirish muammosini o`ylasak, inson tabiatga 

juda katta ta`sir etuvchi omil ekanligini bilamiz.  Ular yiliga millionlab tonna 

chang-tozonlarni havoga chiqarib yuboradi. Ammo hozirgi vaqtda tabiatning 

ifloslanishida suniy omillar (antropogen jarayon) eng kop qatnashmoqda. 

Atmosferaga chiqarilayotgan ifloslanishning 2/3 qismi uning hissasiga togri keladi. 

Atrof-muhitning ifloslanishi natijasida Yer yuzasining osimlik va hayvonot 

dunyosi, kop asrlik tarixiy yodgorliklar va inshootlar birdek zarar kormoqda. 

Xalqimiz orasida "Suv yetti yumalab toza boladi” degan tushuncha bor. 

Darhaqiqat, tabiat meyorida bolsa, turli oqova, chiqindilarni zararsizlantirish, 

tozalab olishdek noyob xususiyatga ega. Biz atmosferaga chiqarib kelayotgan is 

(CO) gazi fotosintez jarayoni tufayli osimliklar tomonidan uzluksiz qayta ishlanib, 

kislorodga aylantirilib, tabiatga yana qaytarilishini bilamiz. Ammo tabiatga 

chiqarib tashlanayotgan iflosliklar songgi davrlarda shu darajada meyoridan oshib 

ketayaptiki, oqibatda tabiat ozini-ozi tiklash, tozalash xususiyatidan tobora 

mahrum bolib bormoqda. Atrof-muhitning barcha geografik qobiqlarda kuchayib 

bormoqda. Quruqlik (litosfera)ning ifloslanishi yer osti boyliklarini ozlashtirish, 

ayniqsa, ularni ochiq usulda qazib chiqarish natijasida yuzaga kelmoqda. Tuproq, 

ayniqsa, ularni ochiq usulda qazib chiqarish yuzaga kelmoqda. Tuproq, ayniqsa, 

---

sanoat va qishloq xojaligi chiqindilari bilan ifloslanmoqda. Bunda asosiy 

ifloslovchi unsurlar – turli metallar va ularning birikmalari, mineral ogitlar, 

kimyoviy zaharli vositalar, radioaktiv moddalardir. Maishiy xizmat va chorvachilik 

chiqindilari tufayli paydo bolgan chiqindi uyumlari sanitariya-gigiyena holatining 

yomonlashuviga olib kelmoqda.Gidrosfera (daryolar, kollar va dengizlar), asosan, 

sanoat, qishloq xojaligi va uy-rozg`or, maishiy xizmat sohalarining oqova suvlari 

qoshilishi natijasida ifloslanmoqda. Oqibatda chuchuk suv yetishmasligi holati 

tobora kuchaymoqda. Bunday holatlar dunyoda aholi eng zich yashaydigan 

hududlar boylab oquvchi Reyn, Sena, Temza, Dunay, Dnepr, Volga, Don, 

Missisipi, Nil, Gang, Yanszi kabi daryolarning havzalarida kuzatilmoqda.  Dunyo 

okeani ham tobora ifloslanib borayapti. Uning ifloslanishi daryolarda 

qoshilayotgan notoza suvlar, sohillardan tashlanayotgan chiqindilar, kemalar 

harakati va halokati sababli tushayotgan neft mahsulotlari tufayli sodir bolmoqda. 

Hozirgi vaqtda Orta, Shimoliy, Boltiq, Qora, Azov, Karib, Yapon, Yava dengizlari, 

Biskayya, Fors, Meksika qoltiqlari eng kop isloflangan.