Ekologiya va geografiya

 

---

23 

 

 

 

2.3. Cho’l- o’rmon qo‘riqxonalari 

 

O‘zbekistonda  tekislik  mintaqasida  Baday  –  to‘qay  va  Qizilqum 

qo‘riqxonalarini  joylashgan.  Ularning  tabiiy  sharoiti  va  boyliklari  tog’  mintaqasi 

qo’riqxonalaridan  farq  qilsada,  O’zbekistonda  tabiiy  sharoiti  va  tabiiy  boyliklari 

bilan beqiyos ahamiyatga ega. 

Boday-to‘qay  qo’riqxonasi.  O‘tgan  asrning  60-yillarida  Amudaryo  suvi 

quyilishining  to‘xtashi  va  to‘qayzorlardan  foydalanish  kengaygani  oqibatida  bu 

o‘rmonzorlar  va  hayvonlarning  yashash  joylari  keskin  qisqardi.  To‘qay 

changalzorlari yagona yashash joyi bo‘lgan Buxoro bug‘ularining butunlay qirilib 

ketish xavfi tug‘ildi. 

O‘zbekiston  Respublikasida  to‘qay  o‘rmonzorlar  Amudaryo,  Sirdaryo, 

Surxondaryo  Zarafshon,  CHirchiq  va  Qashqadaryo  daryolarining  quyi  qismi 

vodiylarida ensiz tasma bo‘lib tarqalgan (1973). 

70-yillarga kelib Badayto‘qay hududining Amudaryo etaklarida to‘qayzor eng 

ko‘p  saqlanib  qolgan  hudud  ekanligini  ko‘rsatib  o‘tish  kerak.  Unda  to‘qayzorga 

xos bo‘lgan hayvonot va o‘simliklarning barcha xususiyatli turlari mavjud bo‘lgan. 

Ana  shularning  hammasi  Qoraqalpog‘iston  Respublikasida  yagona  qo‘riqxona 

barpo etilishiga zamin yaratdi. 

«Baday-to‘qay» davlagg qo‘riqxonasi O‘zbekiston hukumatining 1971 yil 26 

apreldagi  farmoyishiga  asosan  tabiiy  to‘qayzorlar  va  uning  hayvonot  dunyosini 

saqlab qolish maqsadida barpo etilgan. 

Bugungi  kunda  «Baday-to‘qay»  qo‘riqxonasi  maydoni  6462  ga  maydonni 

tashkil etadi.