Ekologiya va geografiya

 

 

3.2. Qo’riqxonalarda uchrovchi turlar 

 

Ba’zi hisoblarga yuksak o‘simliklarning umumiy soni 800-900 dan kam emas. 

Bunda O’rta Osiyo tog o‘simliklarining xos belgilari ancha keng ko‘zga tashlanadi. 

Qo‘riqxona  murakkabgullilar  (Compositae),  dukkaklilar  (Lequminosae), 

krestgullilar  (Cruciferae),  ko‘plab  boshoqlilar,  (Gramineae),  soyabongullilar 

(Umbelliferae) va labgullilar (Labiatae)ra boy. 

Dukkaklilar  ichida  ko‘psonli  astragallar  (Astragalus)  o‘rinlidir,  Ularning  70 

turi  topilgan,  buning  ustiga  ularning  6  tasi  G‘arbiy  Xisorda,  2  tasi  faqat  Xisor 

qo‘riqxonasida uchraydi. 

Faqat qo‘riqxona hududida karraklarning beshta turi uchraydi. Qo’riqxonada 

ko‘pchilik  endemiklar  populyasiyasi  yaxshi  saqlangan.  Xisor  qo‘riqxonasining 

ayniqsa  Toshqo‘rg‘on  qishloq  maydonida,  Qizilsuv  uchastkasining  quyi 

chegaralarida va CHakmonqo‘ydi tog’ massivining Tanhozdaryo va Qizildaryo suv 

ayirgichlarida endemik turlar ko‘p ro‘yxatga olingan.  

Palearktika  chegarasidagi  O‘rta  Osiyo  togpari  mustaqil  zoogeografik  O‘rta 

Osiyo Toglari viloya- tini tashkil etadi. SHimoli-G‘arbiy Xisor uning kuyidagi ikki 

uchastkasi  tutashgan  erda  joylashgan:  G‘arbiy-Tyanshan  va  Tojikiston.  O‘rta 

Osiyo tog‘liklari boshqa tumanlaridagi kabi SHimo- li- G‘arbiy Xisorda palsarkgik 

fauna elementlari qadimgi O‘rta yer dengizi, Eron-Turon, O‘rta Osiyo, shuningdek, 

ancha janubiy hindu-ximoloy va sharqiy-Osiyonikiga mos keladi. 

Hudud  hayvonot  dunyosi  kam  o‘rganilgan.  Lekin,  berilgan  ma’lumotlarga 

ko‘ra  umurtqalilarning  268  ta  turi  xisobga  olingan.  Qo‘riqxona  suv  havzalarida 

ikki  xil  baliq,  19  turdagi  quruqlik  va  suvda  yashovchi  va  sudralib  yuruvchi 

jonzotlar, 

 Surhon  qo’riqxonasi  O‘zbekiston  Respublikasi  Qizil  kitobiga  kiritilgan 

Buxoro bug‘usini saqlash maqsadida tashkil qilingan edi. 

Morxo‘rlar,  Buxoro  tog‘  qo‘yi,  qushlardan:  burgut,  boltayutar  va  boshqalar, 

shuningdek,  morxo‘r  va  qo‘yni  ovlash  tasvirlangan  jahon  ahamiyatiga  molik 

Zarautkamar noyob arxeologik yodgorligi muhofaza etilgan. 

---

35