EKOLOGIYA VA TABIATNI MUHOFAZA QILISH FANIDAN TEST SAVOLLARI
1.Ekologiya fanining asoschisi kim?
Ch.Darvin.
E.Gekkel
V.Vernadskiy.
J.Lamark.
2.Ekologiya fani nimani o‘rganadi?
Insonning tabiatga ta’sirini o‘rganadigan fan.
Hayot haqidagi fan.
Muhitni ifloslanishini o‘rganadigan fan.
Tirik organizmlar bilan tashqi muhit o‘rtasidagi aloqani o‘rganadi.
3.Ekologiya fanining ilmiy-tadqiqot uslublari qaysilar?
Individ, populyasiya, biogosenoz.
Tasviriy, tajriba, modellashtirish, matematik.
Tasviriy, taqqoslash, tajriba, modellashtirish.
Modellashtirish, tasviriy, tajriba, fizikaviy.
4.Ekologiya faniga hissa qo‘shgan O‘rta Osiyo allomalari?
Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino.
Muhammad Muso al-Xorazmiy, Jayhoniy.
Alisher Navoiy, Abu Nasr Farobiy.
Sulton Balhiy, Mahmud ibn Vali.
5.“Bilingki, daryoning ko‘zlari yoshlansa uning boshiga g‘am, kulfat tushgan bo‘ladi. Odamlar, daryodan mehringizni darig‘ tutmanglar”. Ushbu satrlar qaysi allomaga tegishli?
Muhammad Muso al-Xorazmiy.
Abu Nasr Forobiy.
Abu Rayhon Beruniy.
Abu Ali ibn Sino.
7.Abu Rayhon Beruniyning “Saydana” degan asarida qancha dori-darmonlar qayd etilgan?
1116 ta.
700 ta.
750 ta.
1200 ta.
8.O‘zbekistonda “Hayvonlar ekologiyasi asoslari” nomi bilan birinchi yozilgan darslik kimning qalamiga mansub?
D.N.Kashkarov.
M.S.Gilyarrov
V.N.Sukachev.
G.Odum.
9.D.N.Kashkarov va YE.P.Korovinlar tomonidan yaratilgan ekologiya fani va uning vazifalari, uslublari o‘z aksini topgan ilmiy asarlar qaysilar?
“Muhit va jamoa”, “Cho‘ldagi hayot”.
“Hashoratlar ekologiyasi”, “Qizilqum cho‘lining biosenozlari”.
“Hayvonot olamini qo‘riqlash va undan rasional foydalanish”, “Qarshi cho‘linnig umurtqali hayvonlari ekologiyasi”.
“Farg‘ona vodiysining umurtqali hayvonlari”, “Payg‘ambar oroli sut emizuvchilari”
10.Ekologik muammolar qanday guruhlarga bo’linadi?
Regional, global, lokal
Global, lokal
regional, global
Regional, lokal
11.Ekologiyaning predmeti
Populyasiya, turlar, biosenozlar, biogeosenozlar va biosfera
Tabiatdagi salbiy o‘zgarishlar.
Ekologik omillar.
Inson va tabiat o‘rtasidagi munosabatlar.
12.Ekologiya fanining bo‘limlarini ko‘rsating?
Autekologiya, populyasiyalar ekologiyasi, sinekologiya, biosfera.
Sinekologiya, demekologiya, o‘simliklar ekologiyasi.
Biosfera ta’limoti, hayvonlar ekologiyasi, tirik mavjudotlar ekologiyasi.
Autoekologiya, sinekologiya, demekologiya, ijtimoiy ekologiya.
13.Muhitning edafik omili nima?
tuproq qatlami
o‘simlik qoplami
sho‘rlanish darajasi
hayvonot olami
14.Tirik organizmlar tarqalgan asosiy hayot muhitlarini ko‘rsating?
Suv, tuproq, havo, tirik organizm.
Yer yuzasi, Quyosh sistemasi.
Tirik organizmlar, suv.
Havo, tuproq, koinot.
15.Hayotni belgilab beruvchi omillar majmui nimalardan iborat?
Harorat, suv, yorug‘lik.
Mineral tuzlar, relef
Relef, tuproq, suv.
Harorat, mineral tuzlar, suv.
16.Ekologik omil deganda nimani tushunasiz?
Muhitning tirik organizm hayotiga ta’sir etuvchi elementlari.
Suv va uning barcha fizik va kimyoviy xususiyatlari.
Havo va uning kimyoviy tarkibi.
Tirik organizmlar: o‘simlik, hayvon va bakteriyalar.
17.Abiotik omillar majmuini ko‘rsating?
Iqlim, tuproq, relef
Edafik, fitogen, biotik.
Mikrobiogen, zoogen, relef.
Fiogen, zoogen, mikrobiogen.
18.Hayvonlar hayotida yorug‘likning ahamiyati nimada?
Fazoda mo‘ljal olish, harakatlanish, oziqlanish.
Tana haroratini boshqarish.
Ko‘payish.
Populyasiya sonini boshqarish.
19.Biotik omillar majmuini ko‘rsating?
Fitogen, zoogen, mikrobiogen, mikogen.
Orografik, fitogen, zoogen, mikrobiogen.
Mikrobiogen, kimyoviy, edafik.
Tarixiy, mikogen, yong‘in, zoogen.
20.Atropogen omil deganda nimani tushunasiz?
Insonlarning tabiatga ta’siri.
O‘simliklarning tabiatga ta’siri.
Hayvonlarning tabiatga ta’siri.
Zamburug‘larning tabiatga ta’siri.
21.“Fotoperiodizm” deb nimaga aytiladi?
tirik organizmlarning quyosh yorug‘ligiga javob reakstiyasi
o‘simliklarni suv bug‘latish moslanishlari
hayvonlarda kechadigan diapauza jarayoni
ortiqcha suv yo‘qotishdan qochish
22.O‘simliklarning namlik omiliga ko‘ra ekologik guruhlari?
Gidrofitlar, mezofitlar, kserofitlar.
Gidrofit, galofitlar, mezofitlar.
Sukkulentlar, kalsifitlar, gidrofitlar.
Gidatofitlar, psammofitlar, mezofitlar.
23.Qushlarning havo muhitiga moslashishi.
Suyaklarning yengilligi, qanotlarning bo‘lishi.
Yirik tana, tez uchadigan.
Qanotlarga ega emas, tanasi suyri shaklda.
Terisi shilliq, tanasi bo‘lak-bo‘laklardan iborat.
24.Moslashish darajalari to‘liq qatorini ko‘rsating?
Molekulaviy, hujayraviy, organizm, senotik.
Organ, to‘qima, hujayra.
Organizm, hujayraviy, to‘qima.
Biosferaviy, ekotizimli, jamoa.
25.O‘simliklarning hayotiy shakllari
Daraxt, buta, chala buta, butacha, bir yillik, ikki yillik, ko’p yillik o‘t.
Bir, ikki va ko‘p yillik o‘tlar.
Chala buta, daraxt, buta, o‘t.
Buta, bir va ikki yillik o‘tlar.
26.Gigrofil, kserofil va mezofil hayvonlar ma’nosi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
namsevar, quruqsevar va oraliq
issiqsevar, sovuqsevar va oraliq
suvda, botqoqda va muhitda
issiqsevar, yorug‘sevar
27.O’simliklarning namlik omiliga ko‘ra ekologik guruhlari
Gigrofillar, mezofillar, kserofillar.
Poykilotermlar, geterotermlar, gomoyoterm.
Zoogen, zooterm.
Bentos, zoobentos.
28.O‘simliklarni yorug‘lik omiliga ko‘ra ekologik guruhlari
Geliofit, ssiofit, fakultativ geliofit.
Yorug‘sevar, issiqqa chidamli, soyasevar.
Fakultativ geliofit, soyasevar, salqinga chidamli.
Fotoperiodizm, geliofit, issiqsevar.
29.Ichimlik suvining kamayish sababi nimada?
Toza ichimlik suv manbalarini ifloslantirilishi va kimyoviy zavodlarga toza suvni ko‘p ishlatilishi tufayli
Ichimlik suvi manbalarini qurib qolishi
Toza ichimlik suv manbalarini ifloslantirilishi sababli
Ko‘p o‘rmonlarni qirqilib yuborilishi orqali
30.Biosfera qobig‘ining qalinligi taxminan qancha?
10-20
20-30
30-40
40-50
31.Atmosfera ifloslanishining necha foizi avtotransportlarga to‘g‘ri keladi?
40%
20%
30%
50%
32.O’simliklar tushayotgan quyosh nurining taxminan necha foizini o’zlashtiradi?
1-5 %
1-10 %
5-10 %
10-15 %
33.«Yer kodeksi» qachon qabul qilingan?
1998
1990
1995
1992
34.Tuproq qanday tabiiy resurslar tarkibiga kiradi?
Tugaydigan va qayta tiklanadigan
Tugaydigan
Tugamaydigan
Tiklanmaydigan
35.Kim biogeosenozlar haqidagi tushunchani asoslab berdi?
V.N.Sukachev
A.F.Middendorf.
K.Myobius.
G.F.Morozov.
36.Atmosferani ifloslovchi tabiiy omillarga nimalar kiradi?
Vulqonlarning otilishi, chang-to‘zonlar, o‘simlik va hayvon qoldiqlari
Chang- to‘zonlar va avtotransportlar
Sanoat korxonalari va vulqonlarning otilishi
O‘rmonlarga o‘t ketishi va maishiy chiqindilar
37.Biosenozning tarkibi
O‘simliklar, hayvonlar, bakteriyalar, zamburug‘lar.
Fitosenoz, zoosenoz, suv o‘tlari, hashoratlar.
Mikosenoz, mikrobiosenoz, sut emizuvchilar.
Hashoratlar, sodda hayvonlar, baliqlar.
38.Biosenozdagi ikkala organizm uchun keskin bo‘lgan munosabat?
Raqobat.
Mutualizm
Neytralizm.
Parazitlik.
39.Ishlov berilgan tuproqlarda gektariga taxminan qancha yomg’ir chuvalchangi to’g’ri keladi?
350 kg
500 kg
300 kg
400 kg
40.Urbanizatsiya nima?
Shaharlar salmog‘ining ortishi, shahar turmush tarzining keng yoyilishi
Ko‘chib yurish
Qishloqlarning kengayishi
Aholi turur joylarini qisqarishi
41.Ozuqa zanjiri deganda nimani tushunasiz?
Har bir organizmni o‘zidan keyin turgan organizm uchun ozuqa bo‘lib xizmat qilishi tushuniladi.
Organizmlarning ayrim bo‘g‘inlarni hosil qilishi.
Ozuqa zanjiridagi organizmlarning bir-biriga munosabati.
Anorganik moddalarning organik moddalarga aylanishi.
42.Soyasevar o’simlik keltirilgan javobni belgilang.
yovvoyi xina
Qo’ng’irbosh
Qulupnay
Arg’uvon
43.Adaptastiya nima?
yashash sharoitiga moslashish
yorug‘likni sevish
qorong‘ida yashash
suv muhitiga moslashish
44.Ekotizim terminini va tushunchasini fanga qaysi olim kiritgan?
.A.Tensli.
K.Myobius.
E.Gekkel.
J.Lamark.
45.Yer yuzidagi eng katta ekotizimni ajrating?
Biosfera.
Ekosfera
Noosfera.
Litosfera.
46.Noosfera tushunchasini fanga kim kiritgan?
Ye.Lerua.
E.Gekkel.
J.Lamark.
V.Vernadskiy.
47.Ekologik piramida kim tomonidan tuzilgan?
Ch.Elton
I.A.Seversov.
D.N.Kashkarov.
Ye.P.Korovin
48.Ekotizimda moddalar aylanishini ta’minlovchi organizmlar?
Produsentlar, konsumentlar, redusentlar.
Parchalovchilar, bakteriyalar, zamburug‘lar.
O‘simliklar, tuproq, toshlar.
Sut emizuvchilar, sudralib yuruvchilar, hashoratlar.
49.Agroekotizimlar qatorini belgilang
Bedazor, paxtazor, poliz ekinlari.
Akvarium, xovuz, bug‘doyzor.
Issiqxona, o‘rmon, tog‘.
Cho‘l, mevazor, to‘qayzor.
50.Biosferani ta’rifi?
Tirik organizmlar tarqalgan qobiq.
Tirik organizmlar va suv muhiti.
Tuproq va tuproqdagi organizmlar.
Troposfera, atmosfera, ekzosfera.
51.Biosferadagi biologik (kichik) doiradagi moddalar aylanishini aniqlang?
O‘simliklar, hayvonlar, zamburug‘lar
Inson, hayvonlar, o‘simliklar.
Mikroorganizmlar, yirtqichlar, qushlar.
O‘simlik, tuproq, atmosfera.
52.“Biosfera” terminini dastlab kim ishlatgan?
V.Vernadskiy.
J.Lamark.
V.Sukachev.
Ye.Lerua.
53.Biosferaning yangi sifat holati nima?
Noosfera.
Litosfera.
Troposfera
Ionosfera.
54.Biosferaning eng yuqori chegarasi.
Stratosfera.
Ozon qavati
Qushlar uchadigan balandlik.
Jamolungma cho‘qqisi.
55.Biosferada moddalarning geologik (katta) doirada aylanishi
Quruqlik bilan gidrosfera o‘rtasidagi aylanish.
Avtotrof organizmlar o‘rtasidagi aylanish.
Geterotrof organizmlar o‘rtasidagi aylanish
Okeanda moddalarning aylanishi.
56.Biosferaning eng quyi chegarasini aniqlang?
Gidrosferadagi hayot chegarasi.
Suv o‘tlari o‘sadigan qatlam
Quyosh yorug‘ligi tushadigan chuqurlik.
Mariana cho‘kmasi.
57.Qaysi javobda antropogen faktor berilgan?
inson, jamiyat
hayvon, mikroorganizmlar
o‘simlik, suv o‘tlari
bosim, jamiyat
58.Ekologik muammo nima.
Tabiat bilan jamiyat o‘rtasidagi muvozanatning o‘zgarishi.
Tabiatning insonga aks ta’siri.
Tabiatdagi o‘zgarishlar.
Koinotni Yer sayyorasiga ta’siri.
59.Redustentlar to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni ko‘rsating?
mikroorganizmlar, bakteriyalar
viruslar, hashoratlar
o‘simliklar, hayvonlar
mikroblar, hayvonlar
60.Atmosferaning necha foizini azot gazi tashkil etadi?
78 %
0.03 %
20.59 %
4 %
61.Ekologik muammolarning xillarini ajrating?
Mahalliy, mintaqaviy, umumbashariy.
Mahalliy, hayotiy, milliy.
Siyosiy, global, mahalliy
Mintaqaviy, umumbashariy.
62.Jamiyat va tabiat o‘rtasidagi munosabatlarning buzilishi qanday oqibatlarga olib keladi?
Ekologik tanglik, ekologik halokat, ekologik inqirozga.
Jonsiz tabiatning tanazzuliga.
Urushlarga.
Organizmlarni muhitlarga moslashishiga.
63.O’simliklarda xlorofill to’planishi uchun qaysi omil zarur?
yorug’lik
namlik
harorat
antropogen omil
64.Simbioz hayot kechirish nima?
birgalikda bir-biriga foyda keltirib yashash
raqobatda yashash
qarama-qarshi munosabatda bo‘lish
kvartirantlik
65.Biosferada moddalarning katta doirada aylanishi berilgan javobni belgilang.
quruqlik bilan dunyo okeanlari orasida boradigan jarayon
moddalarning tirik organizmlar o’rtasida aylanishi
quruqlikda tuproq bilan organism o’rtasida
gidrosferada organism bilan suv o’rtasida moddalar aylanishi
66.Ozon qatlami atmosferaning necha km balandligida joylashgan?
70 km
30 km
40 km
60 km
67.Geliofit o‘simlik deb nimaga aytiladi?
yorug‘sevar
issiqsevar
namlikda o‘suvchi
qorong‘ida o‘suvchi
68.Asosiy issiqxona effektini paydo bo‘lishiga sababchi gazlar qaysilar?
Karbonat angidrid, oltingugurt (II) oksidi, azot (IV) oksidi
Karbonat angidrid, metan, azot (II)oksidi.
Oltingugurt (II) oksidi, is gazi, karbonat angidrid.
Oltingugurt (IV) oksidi, kislorod, azot (IV) oksidi.
69.Shaharlarda atmosferani ifloslovchi asosiy tarmoq qaysi?
Transport.
Qishloq xo‘jaligi.
Sanoat.
Kommunal-maishiy.
70.Atmosferani sun’iy ifloslanishida energetika sanoati necha foizni egallaydi?
20 %
40 %
14
26 %
71.Tuproqda kechadigan eroziya turlarining to‘liq qatorini aniqlang?
Antropogen eroziya, suv eroziyasi, shamol eroziyasi
Shamol eroziyasi, deflyasiya.
Suv eroziyasi, irrigatsion eroziya.
Antropogen eroziya.
72.O‘zbekiston tuproqlarida eng ko‘p tarqalgan ifloslovchi birikmalarni ajrating?
Pestisidlar
Radioaktiv birikmalar.
Kimyoviy birikmalar.
Neft va fenollar.
73.O‘zbekiston Respublikasida “Tabiatni muhofaza qilish” haqidagi qonun qachon qabul qilindi?
1992 yil 9 dekabr.
1993 yil 9 dekabr.
1996 yil 9 dekabr.
1996 yil 26 dekabr.
74.1,5 ming yil avval o’rmonlar yer yuzining necha foizini tashkil etgan?
47 %
27 %
50 %
60 %
75.Har yili Orol dengizining qurigan tubidan necha tonna tuz va chang ko’tariladi?
15-75 mln tonna
50 mln tonna
75 mln tonna
15 mln tonna
76.Sukkulent o’simlikni belgilang.
kaktus
qulupnay
arg’uvon
saksovul
77.Abiotik omilni belgilang
yong’in
fitogen
zoogen
mikogen
78.Ekologik uzluksiz ta’lim bosqichlari to‘liq qatorini aniqlang.
Oila, bog‘cha, maktab, o‘rta maxsus, oliy ta’lim, malaka oshirish, mahalla.
Bog‘cha, o‘rta maxsus, mahalla, ishlab chiqarish.
Maktabdan tashqari muassasa, malaka oshirish, mahalla.
Bog‘cha, institut, mahalla.
79.Abiotik faktorlar to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni belgilang: 1.bosim; 2.bakteriyalar; 3. yorug‘lik; 4.mikroorganizmlar; 5.harorat; 6.odam; 7.hayvonlar.
1,3,5
1,4,5
2,3,4
5,6.7
80.Ozon qatlamining yemirilish sabablari
Xlorftormetan (freonlar) birikmalar.
Ultrabinafsha nurlar.
Zavod va fabrikalardan chiqadigan uglerod oksidlar.
Avtotransportlardan chiqadigan gazlar.
81.Shovqinga ta’rif bering?
Musiqaviy xususiyatga ega bo‘lmagan yoqimsiz va havfli ovoz.
Korxonalar ovozi.
Avtomagistral yo‘llaridagi shovqin-suron.
Rok, pop musiqalari.
82.Shovqinni o‘ta havfli turini ko‘rsating.
130 DB dan 200 DB gacha shovqin.
0-50 DB.
60-90 DB.
100-120 DB.
83.Biotik faktorlar to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni ko‘rsating: 1. o‘simliklar; 2. suvning sho‘rlanish daralasi; 3. hayvonlar; 4.namlik; 5. yorug‘lik; 6. harorat;.
1,3
1,2
2,3
3,4
84.Tuproqni ifloslantiruvchi manbalar
Qishloq xo‘jaligi, sanoat korxonalari, maishiy chiqindilar.
Sanoat korxonalari, maishiy chiqindilar, yerlarni xaydash.
Maishiy chiqindilar, o‘simlik, xayvon qoldiqlari.
Neft mahsulotlari, biogen moddalar.
85.Optimum zona deb nimaga aytiladi?
Faktorning organizmga eng qulay ta’sir etish chegarasi
Organizmlarni yorug‘likka chidash darajasi
Organizmlarni bosimga chidamligi
Qorong‘ulikda yashashga moslashishi
86.O’zbekiston umumiy yer fondining necha foizini sug’oriladigan yerlar tashkil etadi?
10 %
20 %
30 %
30 %
87.Ekologiya terminini kim va nechanchi yilda fanga kiritgan?
E.Gekkel 1866 yil
D.Kashkarov 1988 yil
E.Korovin 1855 yil
Ch. Elton 1912 yil
88.Qaysi javobda antropogen omil berilgan?
Inson, jamiyat
Hayvon, mikroorganizmlar
O‘simlik, suv o‘tlari
Hayvon, jamiyat
89.Atmosfera qatlamlarini ketma-ketlikda keltirilgan to‘g‘ri javob qaysi?
Troposfera, stratosfera, mezosfera, termosfera, ekzosfera
Stratosfera, ionosfera, mezosfera, ekzosfera
Strapauza, troposfera, ekzosfera
Troposfera, stratosfera, ekzosfera, termosfera
90.Troposferada 100 metrga ko‘tarilgan sari harorat qanday o‘zgardi?
100 ga tushadi
0.60 ga pasayadi
o‘zgarish bo‘lmaydi
0.60 ga ko‘tariladi
91.Atmosferada kislorodning asosiy qismi qanday hosil bo‘ladi?
O‘simliklarda fotosintez jarayonida suv va karbonad angidridning birikishidan
Havoda azot oksidlarining parchalanishidan
Karbonad angidridning hosil bo‘lishidan
Fotosintez jarayonida sulfat oksidlarining parchalanishi
92.Bir kishi sutka davomida o’rtacha qancha havo bilan nafas oladi?
25 kg
20 kg
30 kg
40 kg
93.Atmosferaning iflosloslanishi qanday bo‘ladi?
Tabiiy va sun’iy.
Faqat tabiiy.
Faqat sun’iy.
Tabiiy, sun’iy va kimyoviy.
94.Biosferada oraliq modda qanday hosil bo’ladi?
o’lik va tirik moddalarning birgalikdagi faoliyati tufayli
o’lik moddalarning faoliyati tufayli
tirik moddalarning faoliyati tufayli
oraliq modda hosil bo’lmaydi
95.Ekosistema tushunchasini fanga kim kiritgan?
A.Tensli
D.Kashkarov
E.Korovin
Ch. Elton
96.Sayyoramizdagi barcha tirik organizmlar yig‘indisini V.Vernadskiy nima deb atagan?
Tirik modda
O‘lik modda
Organik modda
Anorganik modda
97.Biogeosenozlarning asosiy komponentlariga qaysilar kiradi?
Tog‘ jinslari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi.
Tog‘ jinslari, osmon va bulutlar, yomg‘irlar
Faqat o‘simlik dunyosi.
Bulutlar, suv, atmosfera.
98.Suvning tabiatda aylanishini qaysi kuchlar ta’minlaydi?
Quyoshning issiqlik energiyasi va og‘irlik kuchi
Og‘irlik kuchi
Issiqlik energiyasi va mexanik kuch.
Mexanik kuch.
99.Tabiiy chuchuk suvlarning hosil bo‘lishida nima asosiy rol oynaydi?
Artezian quduqlar
Suv tozalash inshootlari
Yomg‘irlar.
Sanoat oqova suvlari.
100.O’simliklar nima hisobiga yashaydi?
karbonat angidrid, suv, kislorod, mineral tuzlar
karbonat angidrid, kislorod, mineral tuz
mineral tuz, suv
kislorod, karbonat angidrid
101.Biosfera qaysi qobiqlarni o‘z ichiga oladi.
Atmosfera, gidrosfera va litosfera
Litosfera va gidrosfera
Atmosfera va gidrosfera
Faqat litosfera
102.O‘zbekistonda ekologik yo‘nalishdagi ishlarning asoschilari kimlar.
D.Kashkarov va E.Korovin
V.T.Zohidov
X.Solihboyev
N.Severtsov
103.Tirik organizmlar jamoasi va ularning yashash muhitini o‘z ichiga olgan funksional sistema nima deb ataladi.
Ekosistema
Biosenozlar
Populyatsiya
Biosfera
104.Ekosistemadagi organizmlarning alohida to‘plami nima.
Biosenoz
Fitosenoz
Zoosenoz
Ekosistema
105.Atmosfera havosi tarkibida 78% bo‘lgan tabiiy zarracha nima.
N2
O2
H2
CO2
106.Atmosferani ifloslovchi moddalar nechaga bo‘linadi va qanday?
2 ta, tabiiy va sun’iy
Faqat sun’iy
1 ta fizikaviy
3 ta, fizikaviy, kimyoviy, biologik
107.V.N.Sukachov 1942 yilda qanday atamaga asos solgan.
Biogeosenoz
Biosenoz
Fitosenoz
Zoosenoz
108.Noosferaning lug’aviy ma’nosi?
fikrlovchi qobiq
rivojlangan qobiq
rivojlanmaydigan qobiq
sun’iy qobiq
109.Xavfli kantserogen moddani belgilang.
nitrozamin
pestitsid
gerbitsid
freon
110.«Tabiatni muhofaza qilish» to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi qonuni qachon qabul qilingan?
1992 y
1991 y
1993 y
1994 y
111.Yer sharini suvdan iborat bo‘lgan qobig‘i qanday ataladi?
Gidrosfera
Troposfera
Atmosfera.
Strotosfera
112. Atmosferada sodir bo‘ladigan jarayonlar qaysi energiya hisobiga bo‘ladi?
Quyosh
Toshko‘mir
Fotosintez
Issiqlik
113.Yer sharining quruqlik maydoni qancha?
149 mln.km2
100 mln.km2
169 mln.km2
150 mln.km2
114.Tuproq deb nimaga aytiladi?
Yer qobig‘ining yuza qismidagi g‘ovak, zarrachalardan iborat hosildor qismiga
Yer qobig‘ining chuqur qismidagi ona jinsiga
Yer qobig‘ining yuza qismidagi mineral o‘g‘itlar qismiga.
Yerning qoplami.
115.Ko’pchilik tirik organizmlar hayoti necha gradus oralig’ida o’tadi?
0-50
0-70
0-55
0-60
116.Landshaft deb nimaga aytiladi?
Geologik zamini, rel’efi, iqlimi, tuproqlari, o‘simliklar turkumiga va o‘z chegaralariga ega bo‘lgan hudud
Kishilarni moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirish manbai bo‘lgan atrof tabiiy muhit
Hayvonot dunyosi, gidrologik rejimining bir xilligi bilan ajralib turadigan va ma’lum chegaralarga ega bo‘lgan hudud tushuniladi
Yerning umumiy ko‘rinishi.
117.Landshaft so‘zi qaysi tildan olingan va qanday ma’noni bildiradi?
Nemischa yer manzarasi
Lotincha boy
Fransuzcha, yashash vositasi
Grekcha, qazilma
118.Atmosfera qanday qobiq?
Havo qobig‘i
Ozon qatlami
Havo bosimi
Ekzosfera, termosfera
119.Ozon tuynuklari qanday hosil bo‘ladi?
Atmosferaga ko‘plab freon, oltingugurt gazi, sulfat oksidi, CO2 , azot ksidi, kosmik kemaning fazoga chiqishidan
Havoda azot oksidlarining parchalanishidan
Karbonat angidridning hosil bo‘lishidan
Havodagi turli xildagi zararli changlardan.
120.Atmosfera havosiga chiqindi gazlarni chiqaruvchi asosiy manba nima?
Transport vositalari va sanoat korxonalari
Transport vositalari
O‘rmon yong‘inlari
Sanoat korxonalari
121.Kislotali yomg‘irlar qanday sodir bo‘ladi?
Qazilma yoqilg‘i yondirilganda chiqindi gazlar tarkibida oltingugurt va azot qo‘sh oksidlarining birikishi bilan
Yog‘in sochin miqdori ko‘payib, havo o‘zgarishi bilan
Muzliklarning erishi, suv sathining ko‘tarilishi bilan
Metiotitlarning yerga urilishi ta’siridan.
122.Havodagi ozon miqdori qaysi faslda ko‘payadi?
Bahor
Qish
Kuz.
Yoz.
123.Suv tarkibidagi mikroelementlarning yetishmasligidan qanday kasalliklar kelib chiqadi?
1. Kamqonlik; 2. Bo‘qoq; 3. Ichburug‘; 4. Karies; 5. Filyuroz 6. Tif
1,2,4,5
1,2,3,4
1,4,5,6
1,3,5,4
124.Suvning ifloslanishidan qanday kasalliklar kelib chiqadi?
1. Oshqozon-ichak 2. Teri raki 3. Sariq kasalligi 4. O‘pka raki 5. Ichburug‘ 6. Tif
1,3,5,6
1,2,4,5
2,3,4,5
4,5,6
125.Atmosferaning ifloslanishidan qanday kasalliklar kelib chiqmoqda?
1. ekzema 2.tif 3. surunkali bronxit 4. ichburug‘ 5. jigar serrozi
1,3,5
1,2,4
2,4,5
3,4,5
126.Madaniy landshaft – bu……
Inson faoliyatining ta‘sirida ma‘lum darajada o‘zgartirilgan tabiiy komplekslar
Yer yuzasining real xolatida mavjud bo‘lgan qismi.
Tabiiy hududiy kompleks
Inson faoliyati natijasida ayrim joylarda o‘zgartirilgan landshaft
127.Dunyo issiqxonasi deganda nimani tushunasiz?
Atmosferadagi CO2 miqdorining oshishi
Atmosferadagi NO2 miqdorining ortishi
Atmosferadagi sulfat oksidlarining miqdori ortishi
Atmosferadagi NO miqdorining ortishi.
128.Inson bu…………
Tirik organizmlar turkumiga kiruvchi murakkab ijtimoiy va mehnat faoliyatini yurgizuvchi individ
Butun borliq olam va uning xilma-xil shakllari
Insonlarning tarixan qaror topgan birgalikdagi faoliyatlari majmuiga
Evolutsion rivojlanish mahsuli.
129.Tabiatni muhofaza qilish fanining asosiy vazifalari nimalar?
Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, chiqindisiz ishlab chiqarishni joriy qilish, atrof muhitni ifloslanishidan saqlash, salbiy o‘zgarishlarni bashorat qilish
Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish
Chiqindisiz ishlab chiqarishni joriy qilish
Atrof muhitni ifloslanishidan saqlash, salbiy o‘zgarishlarni bashorat qilish
130.Jamiyat bu…………
Insonlarning tarixan qaror topgan birgalikdagi faoliyatlari majmui
Kishilarning moddiy va ma‘naviy ehtiyojlarini qondirish manbai bo‘lgan atrof tabiiy muhit
Inson va yashab turgan muhit o‘rtasidagi o‘zaro ta‘sir muammosi
Tirik organizmlar turkumiga kiruvchi borliq
131.Noosfera qanday qobiq?
Aql, zakovat qobig‘i
Hayot qobig‘i
Issiq qobiq
Tosh qobig‘i
132.Tabiat bu………..
Kishilarning moddiy va ma‘naviy ehtiyojlarini qondirish manbai bo‘lgan atrof tabiiy muhit
antropogen ta’sirda shakllangan muhit
Inson yashab turgan muhit
Butun borliq, olam va uning xilma-xil shakllari, kishilarning moddiy va ma‘naviy ehtiyojlarini qondirish manbai bo‘lgan atrof tabiiy muhit
133.Atmosferaning eng xavfli ifloslanishi qaysi?
Radioaktiv ifloslanishdan
Sanoat korxonalaridan
Kosmik fazolardan
Avtomobillardan
134.Ekologik halokat nima?
Ekosistemalarning qayta tiklanmaydigan darajada buzilishi natijasida o‘ta salbiy iqtisodiy oqibatlari
Atrof muhit ifloslanishi
Ekologik muammolarning keskinlashuvi
Tabiatning ifloslanish darajasining yuqori bosqichi.
135.Nima uchun sayyoramiz o‘rmonlari qisqarib bormoqda?
O‘rmonlarni o‘tin va qurilish materiali maqsadida kesilishi orqali
O‘rmon yong‘inlari tufayli
Daraxtlarni qurilish materiallari uchun kesilishi sababli
Yangi yerlarni ochilishi tufayli
136.Gidrofit o’simlikni belgilang.
g’inchak
suv o’tlar
kaktus
B va C
137.Suv yer sayyorasining necha foizini tashkil etadi?
70 %
80 %
60 %
75 %
138.Atmosferada kislorodning miqdori qancha?
20,95 %
0,03 %
78,08 %
4%
139.Troposferanin qalinligi qancha?
yer sirtidan 0-15 km gacha
15-50 km
50-8- km
80-800 km
140.Yerning havo qobig’ini belgilang.
atmosfera
gidrosfera
litosfera
biosfera
141.Noosferaning lug’aviy ma’nosi nima?
fikrlovchi qobiq
tirik qobiq
shahar
havo qobig’i
142.Eng kichik viruslarning kattaligi qancha?
20 nm
30 nm
33m
50 nm
143.Ma’lum maydondagi madaniy va begona o’tlar majmuyi nima deb ataladi?
Agrofitotsenoz
Agroekotizim
noosfera
biosfera
144.Moddalar aylanishiga ega bo’lgan har qanday tirik organizmlar yig’indisi va abiotik muhit nima deb ataladi?
ekotizim
biosfera
noosfera
agrosenoz
145.Muayyan tashqi muhit sharoitida o’simliklar, hayvonlar, ayrim zamburug’lar va mikroorganizmlarning birgalikda yashashi nima deb ataladi?
biogeosenoz
ekositema
noosfera
agrosenoz
146.Ekotizimning hayoti nimaga bog’liq?
energiya oqimiga
tuproq omiliga
namlik omiliga
inson omiliga
147.Populyatsiyaning soni nimaga bog’liq?
yosh va jinsiy tarkibga
abiotik omillarga
biotik omillarga
yoshiga
148.Qaysi hayvonlar populyatsiyasining dinamikasi ozuqa yetarli bo’lishiga bog’liq?
olmaxon, quyon
molluskalar
toshbaqalar
sherlar
149.Unchalik katta bo’lmagan maydonni egallagan biron tur organizmlar yig’indisiga qanday populyatsiya deyiladi?
lokal
geografik
ekologik
global
150.Cho’lda va tundrada yashovchi dala sichqonlari populyatsiyasi qanday populyatsiyaga misol bo’ladi?
geografik
lokal
ekologik
global
151.Poykilokserofit organizmni belgilang.
lishaynik va moxlar
tuya
midiya
qisqichbaqa
152.Qurg’oqchil sharoitda yashovchi organizmlar nima deb ataladi?
kserofit
gidrofit
gigrofit
mezofit
153.Sukkulent o’simlikni belgilang.
kaktus
g’ichchak
suv nilufari
nayzabarg
154.Past harorat ta’sirida yashovchi o’simliklar nima deb ataladi?
psixrofil o’simliklar
termofil o’simliklar
mezofil o’simliklar
gidrofil o’simliklar
155.Yuqori harorat ta’sirida yaxshi o’sib rivojlanadigan o’simliklar nima deb ataladi?
termofil o’simliklar
psixrofil o’simliklar
mezofil o’simliklar
gidrofil o’simliklar
156.Dengiz, okean suvlari tubida yashaydigan jonivorlar o’z tanasidan nur chiqarish qobiliyatiga ega. Bu hodisa nima deb ataladi?
biolyuminestsensiya
fotosintez
fotoperiodizm
fotonastiya
157.Fakultativ geliofit o’simlikni belgilang.
qo’ng’irbosh
yovvoyi xina
tog’gunafsha
plaun
158.Odam qancha to’lqin uzunligidagi nurlarni ko’ra oladi?
0,40-0,75 mkm
0,75-0,80 mkm
0,60-0,70 mkm
0,80 mkm
159.Yirtqichlarning o’ljani izidan yurishi qanday moslanishga misol bo’ladi?
xulqiy moslanish
namlik omiliga moslanish
fiziologik moslanish
morfologik moslanish
160.Plankton organizmlarning suvda osilgan holda yashashi qanday moslanish?
morfologik moslanish
namlik omiliga moslanish
fiziologik moslanish
xulqiy moslanish
161.Muhit omilining organizmga qulay ta’sir etuvchi kuchi nima deyiladi?
optimum
minimum
maksimum
kritik nuqta
162.Topografik abiotik omilni belgilang.
rel’yef sharoiti
yorug’lik
harorat
namlik
163.Birgalikda yashayotgan o’simliklarning bir-biriga ta’siri nima deb ataladi?
fitogen
zoogen
mikogen
mikrobiogen
164.Zamburug’larning o’zaro ta’siri nima deyiladi?
mikogen
zoogen
fitogen
mikrobiogen
165.Ekologik omillarni ta’riflashda qaysi rus olimlarining xizmatlari katta?
D.N.Kashkarov, V.V.Alyoxin
D.N.Kashkarov, V.N.Sukachev
V.V.Alyoxin, V.N.Sukachev
N.P.Naumov, V.V.Alyoxin
166.Fiziologik moslanish qanday yuz berishini belgilang.
metabolitik suv hosil qilish orqali
tana ustida chig’anoq, qalqon, sovutlar hosil qilish orqali
suvni izlab topish
yashaydigan joyni tanlash
167.Daryo va ko’l bo’ylari, botqoqlik va sernam yerlarda uchraydigan organizmlar nima deb ataladi?
gigrofitlar
gidrofitlar
mezofitlar
kserofitlar
168.Hayvonlarning metobolizm hodisasi orqali suvga bo’lgan talabini qondirish yo’lini belgilang.
tanasidagi moylar, oqsillar va karbonsuvlarning parchalanishi orqali
bevosita suv ichish orqali
o’simliklar bilan ovqatlanish orqali
to’g’ri javob yo’q
169.Uzoq va yaqin masofalarga ko’chib yurish nima deyiladi?
migratsiya
fotosintez
fotonastiya
fotolyuminisensiya
170.Gidrofit o’simlikni belgilang.
elodeya
sho’ra
saksovul
agava
171.Mezofit o’simlikni belgilang.
makkajo’xori
yantoq
pista
kaktus
172.Faqat kechasi faol harakat qiluvchi hayvonni belgilang.
ukki
askarida
ko’rsichqon
kovakichlilar
|
