Ekonomikanıń ashıqlıǵı Ashıq ekonomika túsinigi

Jáhán xojalıǵı - bul bir-birin talap etiwshi, óz-ara baylanısqan túrli mámleketler milliy xojalıǵınıń birlespesi bolıp,ekonomikalıq bir pútinlikti payda etedi.
XXI ásir basındaǵı jáhán xojalıǵına 210 mámleket ekonomikası birlesken bolıp, bular jaratqan tovar hám xızmetler summası 46,4 trillion dollarǵa (2002-j.) teń bolǵan. Jáhán xojalıǵı úsh topar mámleketler, yaǵnıy ekonomikası joqarı rawajlanǵan, ekonomikası ortasha hám ekonomikası tómen mámleketlerden ibarat.
Dúnyanıń túrli gruppa mámleketlerinde jan basına
esaplanǵan JaIÓ
(AQSH dollarında)

Mámleketler	1998-jıl	2001-jıl	2010-jil
1.Ekonomikası joqarı	25710	27680	37180
2.Ekonomikası ortasha	2950	5710	6780
3.Ekonomikası tómen	520	2040	1246

Xalıqaralıq sawda-satıq
Miynet bólistiriwi tereńleskeni sayın óndiristiń qánigelesiw sheńberi keńeyip baradı.
Xalıq aralıq sawda-satıq túrli mámleketler ortasındaǵı tovar almasınıw, bul salıstırıwdaǵı ábzallıq qaǵıydasına tiykarlanadı.
Xalıq aralıq sawda-satıqtıń kólemi onda qatnasqan mámleketler ekonomikasınıń ashıqlıq dárejesine tuwrı sáykeslikte boladı, yaǵnıy bul dáreje qanshelli joqarı bolsa, mámleketler aralıq tovar ayırbaslaw sonshelli keń boladı.
Ashıq ekonomika sharayatında xalıq aralıq sawda-satıq xalıq aralıq islep shıǵarıwǵa salıstırǵanda jıldamlaw ósip baradı. Aytayıq dúnyada ónim hám xızmetlerdi jaratıw 6 % ke o'sse, xalıq aralıq tovar almasınıw 8 % ka ko'beyedi, sebebi eksportqa mólsherlengen ónim hám xızmetler kóplep jaratıladı. Xalıq aralıq sawda-satıq eksport hám import túrinde boladı. Eksport - bul tovarlardı mámleket sırtına shıǵarıp satıw. Import-bul tovarlardı sırttan satıp alıp, mámleket ishine kirgiziw. Kirip hám importtıń qatnası sırtqı sawda balansı esaplanadı, ol aktiv hám passiv halda boladı.