Ekonomikanıń ashıqlıǵı Ashıq ekonomika túsinigi

Valyuta ayırbaslaw
Ashıq ekonomika valyutalarnıń almasıwlanıwın júzege keltiradi, sebebi bunı tovarlar hám resurslarınıń xalıqaralıq háreketi talap etedi. Hár bir mámlekettiń milliy valyutasi ol ushın birden-bir tólew quralı boladı, yaǵnıy tovarlar tek sol valyutaǵa satıladı. Usınıń sebepinen sawda-satıq, kapital shıǵarıw yamasa kirgiziw, jumıs kúshi migratsiyasın birlestiriw ushın ózge mámleketler valyutasın málim bahada satıp alıw kerek.
Bir mámleket yamasa mámleketler toparı pul birligin basqa mámleketlerpul birligindeańlatılǵan baxası valyuta kursı boladı.
Valyutalar sol kursqa qaray almasınǵanda valyuta pariteti (qatnası ) payda boladı. AQSh dolları Angliya funtiga almastırılǵanda eki mámleket valyutası teńlestiriledi.AQSH dolları yevroǵa almastırılǵanda bolsa bir mámleket valyutasi Evropadaǵı bir topar mámleketlerdiń ulıwma valyutasına teńlestiriledi. Valyuta kursı eki zatqa baylanıslı boladı :
1. Almasinadigan valyutalarning satıp alınǵan zat qábileti. Bul valyuta kursı ushın tiykar boladı. Usınıń sebepinen valyutalar málim koefficientte almasınadı. Mısalı, 2013-jılı oktyabr ayında bir Angliya funt sterlingi 1,6 AQSh dollarına almastırılǵan. Demek, koefficient 1:1,6 bolǵan. Bunıń tiykarı 1 dollar hám 1 funtqa bazarda ne beriwi bolıp tabıladı. Usınıń sebepinen bir funt 500 dollar yamasa 0,2 dollar bolmaǵan.
2. Almasatuǵın valyutalarga talap hám usınıs qatnası. Talap assa valyuta kursı kóteriledi, nabada usınıs asıp talap qısqarsa kurs páseyedi. Joqarıdaǵı mısalǵa qaytsaq funtga talap assa, ol 1,6 emes 1,7 dollar turadı, usınısı kóbeyse, ol 1,5 dollarǵa túsedi. Biraq valyutalar satıp alınǵan zat qábileti saqlanǵan jaǵdayda talap hám usınıs qatnasında ózgeris kurstı keskin ózgertirmeydi, mısalı, funt 4 dollar yamasa 0,5 dollarǵa teń bolmaydı, sebebi onıń astında satıp alınǵan zat qábileti
jatadı.
Valyutaga talap jáne onıń usınısınıń ózgeriwi shet el valyutasınıń kirip keliwi hám shıǵıp ketiwine baylanıslı boladı. Eger shet el valyutasınıń mámleketke kirip keliwi ko'baysa, onıń rezervleri asıp,oǵan talap qısqaradı, eger onıń shıǵıp ketiwi ko'baysa, rezervi qısqarip talap asadı.
Valyutaning kursı menen eksport hám import ortasında ajıralmas baylanıs bar.