Eksperiment natijalariga ishlov berish vazifalari. Asosiy tushunchalar. Vo

moslik kriteriysi(mezoni) yordamida tekshirishni talab qiladi. Bunday mezonlardan bir nechtasi bor, ammo Kolmogorovning moslik mezoni eng sodda va qulay. Uni qo‘llash uchun quyidagi kattalik aniqlab olinadi: _(15.3)
bu erda n - o‘lchashlar soni, ayni holda n = 35;
D - nazariy va empirik chastotalar orasidagi maksimal tafovutning moduli:
D = max [f(x)_t - f(x)_e].
15.1-jadvaldan eng katta chastotalar farqi 27-28 intervalda D = (0,259-0,171) =0.088, shunday ekan = 0.088 =0.521. Kolmogorov moslik kriteriysi uchun maxsus jadvallar mavjud. Ushbu mezonning asosiy sharti (1,0—1,2) bo‘lsa, unda nazariy normal taqsimot empirik taqsimotga mos kelishini ishonch bilan aytish mumkin.
Bizning misolimizda, avtomobillarning o‘lchangan yonilg‘i sarfi empirik taqsimoti normal taqsimot qonuniga mos keladi deb xisoblash mumkin.


18. Matematik statistika usullari tasodifiy kattaliklar qatoridan iborat ma’lumotlarni qayta ishlash va tahlil qilish asosida turli tasodifiy jarayonlar bo‘yicha foydali ma’lumotlarni olish uchun qo‘llaniladi. Masalan, ishlov berish chuqurligining o‘rtacha arifmetik qiymati, mashinaning qarshiligi, tajribaviy bog‘liqlik y=f(x) uchun juftlik kattaliklar qatori va x.k. Bu usullarni qo‘llashning sababi mashinalarni ishlatish shart-sharoitlarini shakllantiradigan ko‘plab omillarga va ularning muayyan qiymatlari birgalikdagi ta’sirlarining ko‘pligi bilan bog‘liq bo‘lib, natijada ushbu omillarni samarali nazorat qilish va neytrallashtirishda katta murakkablik yoki imkonsizlik tug‘diradi. Ushbu holatda alohida vazifani hal qilishning yakuniy natijalari faqatgina statistik xulosalar bo‘lishi mumkin.
Ushbu usullar noaniqlik sharoitida, ya’ni ularning ehtimoliy xarakterini hisobga olgan holda, har doim jiddiy bo‘lmasligi mumkin, ammo sub’ektivlikdan mahrum bo‘lishi mumkin.
SHu bilan birga, kuzatilgan parametrlar va indikatorlarning (jumladan, o‘zgarmaydigan narsalar, masalan, ishlash chuqurligi) o‘lchovlarning aniqligini ta’minlash bilan ko‘p vazifalarni hal qilishda statistik tahlilning qisman yoki umuman yo‘qolib ketishi va ayrim holatlarda statistik xulosalar bo‘lishi mumkin. Natijalar yoki grafikalar bilan to‘ldirish.
Kuzatuvlar va eksperimentlarni tashkil qilish muayyan talablarga, qoidalarga muvofiq bo‘lishi, olingan natijalar esa tegishli ravishda qayta ishlanishi kerak. Ushbu ehtimolliklar nazariyasiga asoslangan qoidalar, hisoblash formulalari va maxsus usullar maxsus bo‘lim - matematik statistikada o‘rganiladi.