Eksperimental psixologiya

EKSPERIMENTAL PSIXOLOGIYA

(Laboratoriya mashg’ulotlari)

Samarqand – 2012 yil

EKSPERIMENTAL TADQIQOT NATIJALARINI TAHLIL QILISH.
Eksperimental tadqiqot natijalarini ma’lum bir statistik metodlar orqali tavsiflanishi mumkin. Har bir holatda qaysi statistik metoddan foydalanish qo’llaniladigan o’lchov shkalasi tipiga bog’liq bo’ladi.
Birinchi navbatda natijalarni taqsimlash tushunchasi mohiyatini ochib berish kerak. Tasavvur qiling: juda ko’p tekshiriluvchilarga 20 ta vazifani yechish topshirilgan. Natijalar “yechdi”, “yechmadi” tarzida ajratiladi. Tekshiriluvchidan faqat ayrimlarigina 20 ta vazifaning hammasini yechishsa, ayrimlari esa 1 ta ham yecha olmaydilar. Natijalarni tahlil qilish avvalo 1 ta vazifa yechganlarni, keyin 2 ta, so’ngra 3 ta va hokazo ajratishdan boshlanadi.
Vazifani to’g’ri yechgan kishilar sonini bildiruvchi hajm chastota deb ataladi va f bilan belgilanadi. Olingan chastotalar yig’indisi dastlabki natijalarni taqsimlanishini tashkil etadi. (bizning misolimizda vazifani to’g’ri yechgan kishilar soni).
Eksperimental tadqiqotlarda tanlanma tushunchasi ham qo’llaniladi. Tanlanma eksperimentda qayd etilgan o’zgaruvchilar hajmini bildirib, N bilan belgilanadi.
Agar 10 kishiga 15 tadan topshiriq berilgan bo’lsa, u holda N = 10 x 15 = 150 bo’ladi.
Quyidagi misol bilan tanishib chiqaylik. Bir xil yoshda bo’lgan 1000 ta o’smirlar (500 ta o’g’il bolalar, 500 ta qiz bolalar) bilan qaysi janrdagi adabiy asarlarni sevib o’qishlarini aniqlash maqsadida so’rovnoma o’tkazilgan. Ular faqat bittadan janrni tanlashi kerak. Natijalar quyidagicha hisoblanadi va jadval shaklida ifodalanadi. O’smirlar tomonidan asar janrini tanlash chastotasi (f).