Ekstraksiyalash haqida Ekstraksiyalashning

Ekstraksiyalashning asosiy usullari

Amaliyotda suyuqliklar aralashmalarini ekstraksiyalashning quyidagi usullari qo‘llaniladi: 1) dastlabki aralashma va ekstragentni bir marta kontaktlanishiga asoslangan jarayon (bir pog‘onali ekstraksiyalash); 2) har bir pog‘onada toza erituvchi ishlatish yo‘li bilan ekstraksiyalash (ko‘p pog‘onali ekstraksiyalash); 3) bitta yoki ikkita erituvchi yordamida qarama-qarshi oqim bilan ko‘p bosqichli ekstraksiyalash (ko‘p pog‘onali ekstraksiyalash). Birinchi va ikkinchi usullar kichik hajmli suyuqliklarning aralashmasini ekstraksiyalashda va laboratoriya sharoitlarida qo‘llaniladi.
Sanoat miqyosida, asosan, uchuvchi usuldan, ya’ni fazalarning qarama-qarshi oqimidan foydalanib ekstraksiyalash keng qo‘llaniladi. Qaysi bir usul qo‘llanilishidan qat’iy nazar, ekstraksiyalash jarayoni erituvchi yoki eruvchilarni regeniratsiya qilish bilan birga olib boriladi. Regeneratsiyaning maqsadi erituvchilar tarkibidagi kerakli komponentlarni ajratib olish va erituvchilarni qaytadan jarayonda ishlatishdan iboratdir.

Ekstraktorlarning tuzilishi

Kolonnali ekstraktorlar. Suyuqlik-suyuqlik sistemasiga mo‘ljallangan kolonnali ekstraktorlar, o‘z navbatida, ikki guruhga bo‘linadi: 1) qo‘shimcha energiya berilmaydigan jihozlar;
2) tashqaridan qo‘shimcha energiya beriladigan jihozlar. Birinchi

guruhga sochib beruvchi, nasadkali va g‘alvirsimon ekstraktorlar, ikkin- chi guruhga esa rotorli, pulsatsion, vibratsion va boshqa ekstraktorlar kiradi.

Suyuqlikni sochib beruvchi ji- hozlar ichi bo‘sh silindrsimon kolonnadan iborat, bunda fazalar- dan bittasi yaxlit oqim bilan, ikkinchisi faza esa qarama-qarshi yo‘nalishda mayda tomchilar hola- tida harakat qiladi. Bunday jihozlar oddiy tuzilishga ega, biroq ularning samaradorligi esa kam. Nasadkali ekstraktorlarning tuzilishi absorbsiya va rektifikatsiya uchun ishlatiladigan

kolonnalarga o‘xshash jihozlardan farq qilmaydi.

Neft mahsulotlarini tozalash uchun hozirda sanoatda ko‘рincha g‘alvirsimon tarelkali ekstraktorlar ishlatiladi (29- rasm). Bunday qu- rilma vertikal silindrsimon qobiq (1) va quyilish qurilmalari (3) bo‘lgan g‘alvirsimon tarelkalar (2) ga ega.